|
'''Masoreci''' ({{w języku|he|<font style="font-family:times; font-size:150%">בעלי המסורה</font>}}, czyt. ''baʽalé hammasoráh'', „panowie tradycji”) – [[Żydzi|żydowscy]] uczeni [[Tora|Tory]], którzy między [[VI wiek|VI]] a [[XI wiek|XI]] wiekiem stworzyli system zapisu samogłosek w alfabecie hebrajskim oraz opracowali oficjalny tekst [[Stary Testament|Biblii hebrajskiej]] znany jako [[tekst masorecki]]. Działalność masoretów była skupiona wokół dwóch głównych szkół masoreckich – babilońskiej i palestyńskiej, różniących się sposobem zapisu znaków samogłoskowych.
== Historia ==
[[Pismo hebrajskie|Alfabet hebrajski]], jak większość [[języki semickie|alfabetów semickich]], składa się wyłącznie z [[litera|liter]] zapisujących [[spółgłoska|spółgłoski]]; stałe struktury [[samogłoska|samogłoskowe]] [[język hebrajski|języka hebrajskiego]] jego użytkownicy znają na pamięć. Jednak po 70 roku n.e., kiedy [[Cesarstwo Rzymskie|Rzymianie]] zniszczyli [[Świątynia Jerozolimska|Drugą Świątynię]], a większość [[Żydzi|Żydów]] znalazła się w [[diaspora (naród)|diasporze]], język hebrajski zaczął wychodzić z codziennego użycia i zanikała znajomość systemu samogłoskowego. Mogło to powodować błędne odczytanie [[Tora|świętego tekstu]], stąd brak zapisu samogłosek stał się zagrożeniem dla samego [[judaizm|judaizmu]]u, a tym samym dla tożsamości narodowej Żydów. Zapobiec temu zagrożeniu udało się w wyniku kilkusetletniej pracy trzech niezależnych grup kopistów [[Tora|Tory]], nazywanych dziś masoretami.
Ogólny termin „masoreci” dla większej precyzji dzieli się często na 3 różne, szczegółowe zajęcia: ''[[soferowie|soferim]]'' (z hebr. ''ci, którzy liczą'' – kopiści tekstu), ''nakdanim'' (z hebr. ''kropkowacze'' – wpisywanie samogłosek) oraz ''masoreci'' (ściśle ci, którzy dodawali do tekstu [[Masora|masorę]]). Przy konkretnych manuskryptach te 3 rodzaje pracy mogłyby być dokonywane przez 1, 2 albo nawet 3 różne osoby<ref>W.R. Scott, ''A simplified guide to BHS'' (N. Richland Hills 1995³), s. 9.</ref>.
Owe trzy grupy działały między [[VI wiek|VI]] a [[XI wiek|XI]] wiekiem w [[Tyberiada|Tyberiadzie]], [[Palestyna|Palestynie]] i [[Babilonia|Babilonii]]. Z wypracowanych przez nie systemów jeden – tyberiadzki – przyjął się i jest używany do dziś. Zapis dziś nieużywanych systemów babilońskiego i palestyńskiego przebiegał pierwotnie nad linią spółgłosek, ale pod koniec epoki masoretów oba te ośrodki również przyjęły system tyberiadzki, w którym znaki stawia się pod literami. Duży wpływ na taki wybór miał autorytet [[Mojżesz Majmonides|Majmonidesa]], który zdecydowanie opowiedział się właśnie za metodą tyberiadzką. Pozostałym ośrodkom zabrakło też tak wybitnej postaci jak członek [[Karaimi|karaimskiej]] rodziny kopistów z [[Tyberiada|Tyberiady]], [[Aaron ben Mosze ben Aszer]], twórca pierwszego zbioru zasad [[gramatyka|gramatyki]] hebrajskiej, który nadał ostateczny kształt systemowi tyberiadzkiemu.
== Działalność ==
|
