Ї: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
poprawa ujedn. i przek., ilustracja, infobox, źródła/przypisy |
|||
Linia 1:
{{Grafem infobox
|nazwa = Ї
'''Ї''', '''Її''' (ukr. ''ji'') – [[litera]] [[alfabet ukraiński|alfabetu ukraińskiego]] oznaczająca dwugłoskę [{{IPA|ji}}], odpowiadająca więc dokładnie teoretycznemu dwuznakowi ЙІ. Jest kontynuacją analogicznej litery starocyrylickiej. Litera ta powstała przez umieszczenie nad literą І – zgodnie z grecką praktyką – [[diereza|dierezy]] dla zaznaczenia, że litera ta w pozycji po samogłosce powinna być wymówiona jako [{{IPA|i}}], a nie zredukowana do [{{IPA|j}}]. W języku ukraińskim w takim połączeniu nastąpiło przejście [{{IPA|i}}] w [{{IPA|ji}}] i takiego też znaczenia nabrał znak Ї.▼
|grafika = Cyrillic letter dotted Yi - uppercase and lowercase.svg
|majuskuła = Ї
|minuskuła = ї
|podstawowe pismo = [[cyrylica]]
|oparty na grafemie =
|znak diakrytyczny = [[Diereza (pisownia)|diereza]]
}}
▲'''Ї''', '''Її''' (ukr. ''ji'') – [[litera]] [[alfabet ukraiński|alfabetu ukraińskiego]] oznaczająca dwugłoskę [{{IPA|ji}}], odpowiadająca więc dokładnie teoretycznemu dwuznakowi ЙІ. Jest kontynuacją analogicznej litery starocyrylickiej. Litera ta powstała przez umieszczenie nad literą І – zgodnie z grecką praktyką – [[
Wymowa [{{IPA|ji}}] w pozycji po samogłosce jest powszechna w językach słowiańskich – por. polskie ''zbroi'' [{{IPA|zbrɔji}}]. Jednakże na piśmie opozycja I - JI (Ї) występuje wyłącznie w językach czeskim, słowackim i ukraińskim, natomiast języki polski, białoruski i rosyjski do oznaczenia obu dźwięków [{{IPA|i}}] i [{{IPA|ji}}] używają tego samego znaku I (И).
W starej (XIX-XX w.) pisowni zachodnioukraińskiej litera Ї mogła występować również po spółgłosce, zastępując wówczas teoretyczny dwuznak ЬІ i oznaczając ''i zmiękczające''<ref>{{cytuj stronę|url=http://izbornyk.org.ua/ukrmova/um17.htm|tytuł=Желехівка|język=uk|data dostępu=2016-01-12}}</ref>. W dialektach zachodnioukraińskich występowała wówczas bowiem fonetyczna różnica między ''i zmiękczającym'' (pochodzącym głównie z dawnych ''ě'', ''e'') a ''i niezmiękczającym'' (pochodzącym z dawnego ''o''), które oznaczano literą І.<ref>{{cytuj stronę|url=http://gazeta.ua/articles/istoriya-movi/_ak-sto-rokiv-tomu-mova-obyednala-shid-i-zahid/483379|tytuł=Як сто років тому мова об'єднала схід і захід|język=uk|data dostępu=2016-01-12}}</ref> Ponieważ na wschodzie Ukrainy opozycja ta wówczas już nie występowała, kompromisowa ortografia z [[1928]] r. wykluczyła takie zastosowanie litery Ї. Na skutek upowszechniania normy ogólnonarodowej, obecnie rozróżnienie to jest w zaniku również na Ukrainie Zachodniej.
== Kodowanie ==
{|class="wikitable" style="text-align: center"
! Litera
!colspan="2"| Ї
!colspan="2"| ї
|-
! Nazwa w Unikodzie
|colspan="2"| CYRILLIC CAPITAL LETTER YI
|colspan="2"| CYRILLIC SMALL LETTER YI
|-
! Kodowanie
! dziesiętnie
! szesnastkowo
! dziesiętnie
! szesnastkowo
|-
| [[Unikod]]
| 1031
| U+0407
| 1111
| U+0457
|-
| [[UTF-8]]
| 208 135
| D0 87
| 209 151
| D1 97
|-
| [[Odwołania znakowe SGML]]
| &#1031;
| &#x407;
| &#1111;
| &#x457;
|-
|colspan="5" style="text-align:center; font-size:80%; background:#efefef"| Źródło: <ref name="majuskuła" /><ref name="minuskuła" />
|}
== Przypisy ==
{{Przypisy
<ref name="majuskuła">{{Cytuj stronę |url = https://unicode-table.com/pl/0407/ |tytuł = Cyrillic Capital Letter Yi |opublikowany = unicode-table.com |data dostępu = 2018-08-16}}</ref>
<ref name="minuskuła">{{Cytuj stronę |url = https://unicode-table.com/pl/0457/ |tytuł = Cyrillic Small Letter Yi |opublikowany = unicode-table.com |data dostępu = 2018-08-16}}</ref>
}}
== Zobacz też ==
Linia 13 ⟶ 61:
* [[И]]
* [[Й]]
* [[
{{Cyrylica}}
| |||