Sanacja: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m usunięcie powiadomienia o propozycji CzyWiesza (Wikiprojekt:Czy wiesz/ekspozycje/2018-11-11)
m lit.
Linia 87:
W odpowiedzi obóz władzy posunął się do aresztowania liderów opozycji<ref name=":1" /> pod pretekstem przygotowywania zamachu stanu. 30 sierpnia rozwiązano Sejm<ref name=":7" />, a centrolew rozpoczął kampanię masowych demonstracji w wielkich miastach, co zaczęło grozić rozruchami<ref name=":15" />. W odpowiedzi, w nocy z 9 na 10 września, aresztowano 12 polityków opozycji (poddanych torturom), a w następnych tygodniach ok. 5 tys. osób, w tym 84 byłych posłów i senatorów<ref name=":7" />. Chociaż większość aresztowanych szybko zwolniono, zdarzenia brzeskie były szokiem dla opinii publicznej<ref name=":12" />, bowiem część z opozycjonistów została postawiona przed sądem w tzw. [[proces brzeski|procesie brzeskim]] i skazana na kary od 1,5 do 3 lat więzienia, w zamian za które zaoferowano im możliwość emigracji. Pomimo znacznego poparcia dla programu odnowy moralnej, wydarzenia brzeskie spotkały się z niezadowoleniem dużej części społeczeństwa<ref name=":15" />. W trakcie wyborów piłsudczycy stosowali unieważnianie list opozycyjnych, naciski, pobicia działaczy antyrządowych, fałszerstwa w liczeniu głosów<ref name=":7" />, dzięki czemu zdobyli sobie 46,8% głosów<ref name=":11">{{Cytuj |autor = Joanna B. Michlic |tytuł = Poland’s Threatening Other: The Image of the Jew from 1880 to the Present |data = 2006-12-01 |data dostępu = 2018-10-19 |isbn = 080325637X |wydawca = U of Nebraska Press |url = https://books.google.pl/books?id=t6h2pI7o_zQC&pg=PA71&dq=Sanacja+pi%C5%82sudski&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwiSoePgsJPeAhXFDywKHWgnB4gQ6AEILDAB#v=onepage&q=Sanacja%20pi%C5%82sudski&f=false |język = en}}</ref> i większość w parlamencie, a tym samym uniemożliwili podważanie swojej władzy<ref name=":1" />.
 
Pomimo tych działań opozycja nadal zasiadała w parlamencie i w [[Samorząd terytorialny|samorządach]], partie polityczne i ich przybudówki funkcjonowały legalnie, organizując wiece, [[strajk]]i i demonstracje oraz wydając własną prasę<ref name=":1" />, chociaż działanie opozycji utrudniano, represje były sporadyczne<ref name=":7" />. Jedynymi ugrupowaniami, które zostały zdelegalizowane, były [[Obóz Wielkiej Polski]] (OWP, 1933 r.) oraz [[Obóz Narodowo-Radykalny]] (ONR, 1934 r.) i organizacje komunistyczne<ref name=":1" /> (m.in. [[Komunistyczna Partia Polski]])<ref name=":15" />. Sanacja represjonowała także obywateli krytycznych wobec władzy, m.in. uniemożliwiając awanse w podmiotach zależnych od państwa, czy represjonując [[Sędziowie w Polsce|sędziów]] (za pomocą przenoszenia między sądami<ref name=":1" />, przenoszenia w stan spoczynku, usuwania prezesów i wiceprezesów sądów)<ref name=":7" />, a w szczególnych przypadkach zsyłając przeciwników do [[Miejsce Odosobnienia w Berezie Kartuskiej|Obozu Odosobnienia w Berezie Kartuskiej]]<ref name=":2">{{cytuj książkę |autor = [[Andrzej Garlicki]]| tytuł = Od maja do Brześcia| wydawca = [[Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”|Czytelnik]]| miejsce = Warszawa| rok = 1985| strony = 137–138| isbn = 830-7-00429-2}}</ref>, którego założenie zaakceptował Piłsudski w trakcie naradzynarady z rządem. Za rządów sanacji tłumiono także debatę publiczną poprzez [[Cenzura|cenzurę]]<ref name=":1" />. Obóz założono m.in. do przetrzymywania w nim powiązanych z terroryzmem ekstremistów z mniejszości narodowych, którzy często posiadali wsparcie z wrogich państw ([[III Rzesza|Niemiec]], [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRS]], [[Federalne Państwo Austriackie|Austrii]], [[Pierwsza Republika Czechosłowacka|Czechosłowacji]] czy [[Republika Litewska (1918–1940)|Litwy]]). Więźniowie Berezy często byli osadzani w niej na podstawie decyzji administracyjnej, bez prawa do sądu<ref name=":15" />.
 
W swojej ideologii sanacja zwalczała [[komunizm]], jednak po dojściu do władzy rządy sanacyjne dążyły do wyciszenia konfliktów ze wschodnim sąsiadem i stabilizacji granicy – podobnie jak w stosunkach z [[Niemcy|Niemcami]]. Wynikało to z założenia, że sanacyjne państwo powinno być stabilne wewnętrznie i międzynarodowo. Związana z tym była polityka równowagi wobec obu sąsiadów i nieprowokowanie żadnego z nich zbytnim zbliżeniem do drugiego z sąsiadów. Jednocześnie sanacja nie dążyła do integracji kulturowej i obywatelskiej ludności [[Kresy Wschodnie|kresowej]] pochodzącej z mniejszości [[Ukraińcy w Polsce|ukraińskiej]] i [[Białorusini w Polsce|białoruskiej]], wyjątkiem były ograniczone inicjatywy [[Województwo wołyńskie (II Rzeczpospolita)|wojewody wołyńskiego]] [[Henryk Józewski|Henryka Józewskiego]]<ref name=":1" />, jednak najczęściej odpowiedzią na działalność ukraińskich grup, które dzięki wsparciu zagranicznemu kierowały się w stronę terroryzmu, były policyjno-wojskowe akcje pacyfikacyjne na wsiach czy zamykanie szkół lub innych instytucji ukraińskich<ref name=":15" />.