Polska szkoła filmowa: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m usunięcie powiadomienia o propozycji CzyWiesza (Wikiprojekt:Czy wiesz/ekspozycje/2018-11-11)
m →‎Geneza: jęz.
Linia 17:
W listopadzie 1949 roku w polskim kinie została zadekretowana poetyka [[socrealizm|realizmu socjalistycznego]]. Polegała ona na przyswajaniu widzowi polskiemu kodów charakterystycznych dla międzywojennego kina radzieckiego lat trzydziestych XX wieku{{odn|Hendrykowski|2015|s=16}}, które umożliwiały szerzenie ideologii komunistycznej w uproszczonej formie. Poetyka socrealizmu polskiego w znacznym stopniu kneblowała autonomię młodych twórców, zwłaszcza że fabuła filmów socrealistycznych opierała się na schemacie nazywanym przez [[Tadeusz Lubelski|Tadeusza Lubelskiego]] kwartetem „mistrz” – „adept” – „satelita” – „wróg”{{odn|Lubelski|2000|s=98}}. O ile jednak jawnie propagandowe filmy takie jak zrealizowane kolektywnie ''[[Dwie brygady]]'' (1950), ''[[Żołnierz zwycięstwa]]'' (1953) [[Wanda Jakubowska|Wandy Jakubowskiej]], ''[[Niedaleko Warszawy]]'' (1954) [[Maria Kaniewska|Marii Kaniewskiej]], były porażką artystyczną i komercyjną{{odn|Hendrykowski|2015|s=18}}, sympatię widzów zjednały sobie komedie łączące w sobie łatwą propagandową treść z komediowo-melodramatyczną konwencją polskiego kina międzywojennego. Realizowali je głównie przedwojenni reżyserzy tacy jak [[Aleksander Ford]] (''[[Młodość Chopina]]'', 1953, ''[[Piątka z ulicy Barskiej (film)|Piątka z ulicy Barskiej]]'', 1954), [[Leonard Buczkowski]] (''[[Pierwszy start]]'', 1950, ''[[Sprawa do załatwienia]]'', 1953, ''[[Przygoda na Mariensztacie]]'', 1954) oraz [[Jan Fethke]] (''[[Irena do domu!]]'', 1955), których dzieła przypochlebiały się widzom dzięki chwytliwym piosenkom przedstawiającym w pozytywnym świetle przemiany społeczne i polityczne w [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej]]{{odn|Hendrykowski|2015|s=95-105}}.
 
Na zmiany w kinematografii, które przyczyniły się do artystycznego renesansu polskiego filmu, wpłynęło kilka czynników. Jako pierwszy z nich wymienia się „odwilż” mającą miejsce po śmierci [[Józef Stalin|Józefa Stalina]]. Odprężenie polityczne, nasilone wskutek wydarzeń [[Polski październik 1956|październikowymipaździernikowych 1956 roku]], przełożyło się również na rozluźnienie artystycznej swobody reżyserów. W listopadzie 1956 roku [[Centralny Urząd Kinematografii]], główny organ nadzorujący produkcję filmową w Polsce Ludowej, został zlikwidowany, w jego miejsce utworzono [[Naczelny Zarząd Kinematografii]], a produkcja filmów polskich uległa decentralizacji. W 1958 roku utworzono Zjednoczone Zespoły Realizatorów Filmowych, przedsiębiorstwo złożone z ośmiu zespołów filmowych: „[[Studio Filmowe „Kadr”|Kadr]]”, „[[Zespół Realizatorów Filmowych „Kamera”|Kamera]]”, „[[Studio Filmowe Iluzjon|Iluzjon]]”, „Rytm”, „Start”, „Studio”, „[[Zespół Filmowy „Syrena”|Syrena]]” oraz „Droga”{{odn|Lubelski|2015|s=197}}. Były one formą samorządu artystyczno-produkcyjnego{{Odn|Lubelski|2011|s=960-963}}. Drugim zaś czynnikiem prowadzącym do narodzin nowego nurtu było wyłonienie się pierwszych absolwentów [[Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera w Łodzi|Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi]], którzy około 1955 roku mieli okazję „podjąć wiele spraw dotąd przemilczanych”, jak eufemistycznie opisywał rodzące się zjawisko [[Stanisław Janicki (filmowiec)|Stanisław Janicki]]{{odn|Janicki|1977|s=42}}. Absolwenci łódzkiej szkoły filmowej dobrze orientowali się w ówczesnych tendencjach kina światowego; część z nich jako źródło inspiracji wskazywała zjawisko [[neorealizm włoski|neorealizmu włoskiego]], część zaś – poetykę [[Ekspresjonizm (kinematografia)|ekspresjonizmu]] oraz [[film noir|filmu ''noir'']]{{odn|Helman|2008|s=61-76}}. Jako trzeci czynnik przyśpieszający narodziny polskiej szkoły filmowej wymienia się równoległe przemiany w literaturze socrealistycznej, znamionowane przez anonimowy ''Pamiętnik uczennicy'', ''Poemat dla dorosłych'' [[Adam Ważyk|Adama Ważyka]] oraz – przede wszystkim – opowiadania [[Marek Hłasko|Marka Hłaski]], które ukazywały mroczną stronę przemian w społeczeństwie polskim, wśród nich szalejącą chuliganerię oraz brak perspektyw na przyszłość dla młodzieży{{odn|Lubelski|2000|s=110-113}}.
 
== Fazy ewolucji ==