Giardioza: Różnice pomiędzy wersjami

|nazwa = GiardiozaLamblioza

|podpis grafiki = Obraz pierwotniaka [[ogoniastek jelitowy|''Giardia intestinalis'']] w  mikroskopie elektronowym

'''GiardiozaLamblioza''', '''giardioza''' ([[łacina|łac.]] ''giardiosis''; '''lamblioza''') – choroba [[Pasożytnictwo|pasożytnicza]] [[jelito cienkie|jelita cienkiego]] wywoływana przez [[pierwotniaki]] z gatunku ''[[Ogoniastekogoniastek jelitowy|Giardia intestinalis]]'' (ogoniastek jelitowy). Inne zamiennełacińskie nazwy tego [[pasożytnictwo|pasożyta]] to ''Giardia duodenalis'' oraz, stosowana głównie w [[Stany Zjednoczone|USA]]Stanach nazwaZjednoczonych, ''Giardia lamblia''. Występuje w umiarkowanych szerokościach geograficznych, tak samo często w krajach wysoko rozwiniętych, jak i rozwijających się.

''Giardia[[Ogoniastek intestinalis''jelitowy]] należy do [[Wiciowcewiciowce|wiciowców]]. Jest jednym z ewolucyjnie najstarszych ''[[Eukariontyeukarionty|Eukaryotaeukariontem]]'' i pierwszym pierwotniakiem pasożytniczym zauważonym pod mikroskopem przez [[Antoni van Leeuwenhoek|Leeuwenhoeka]]. ''G. intestinalis'' występujeWystępuje w postaci [[trofozoit]]ów i [[cysta (biologia)|cyst]]. Do zakażenia [[ogoniastek jelitowy|lambliami]] dochodzi w wyniku połknięcia cyst. Cysty ''G. intestinalis''te są wielkości 8-128–12 μm, kształtu owalnego i odróżniają się od cyst innych pierwotniaków charakterystycznym odstawaniem zawartości cysty od otoczki, biegunowym ułożeniem 4 jąder i filamentami. Są usuwane okresowo z organizmu wraz z [[kał]]emkałem, lecz nieregularnie i w zmiennych ilościach, zaczynając już 6–15 dni po zarażeniu. W jednym wypróżnieniu może znajdować się ich wiele milionów. Szczególnie korzystne warunki do rozprzestrzeniania się zakażenia występują, gdy [[fekalia]] mają kontakt z [[Woda pitna|wodą pitną]]. Woda pobierana z głębszych warstw jest pozbawiona cyst (zostają zatrzymane w warstwie piasku w glebie lub na filtrach piaskowych w [[instalacja wodna|wodociągach]]), ale [[wody powierzchniowe]] stanowią [[rezerwuar zarazków]]. Szczególnie zagrożone są przydomowe [[studnia|studnie]], korzystające z [[wody zaskórne|wód podskórnych]] (często przeciekają do nich fekalia z przydomowych osadników ścieków), wody w rzekach, jeziorach (nawet te najczystsze w górach). ''G.Ogoniastek intestinalis''jelitowy może też być przenoszony bezpośrednio między ludźmi (np. między partnerami seksualnymi). Możliwe jest również zarażenie się człowieka od chorego psa lub kota, jak również psa lub kota od chorego człowieka.

Najczęściej zakażenie przebiega bezobjawowo. Objawy ostrego zakażenia występują po 1–3okresie tyg.od 1 tygodnia do 3 tygodni, są niejednoznaczne i zależne od wieku i stanu wydolności [[Układ odpornościowy|układu odpornościowego]], a także rodzaju szczepu [[Ogoniastek jelitowy|lamblii]]. U dorosłych występują nudności, brak apetytu, gwałtowne, wodniste, sfermentowane stolce, gazy, niewielka gorączka, wzdęcia, kurczowe bóle brzucha, niekiedy w okolicy pęcherzyka żółciowego, bóle głowy, zmęczenie, [[bezsenność]], reakcje uczuleniowe z różnego rodzaju wysypką i stany podgorączkowe. U dzieci zwykle występuje wodnista biegunka. U psów i kotów objawia się wymiotami, cuchnącymi zielono-brązowymi biegunkami, konsystencji od rozluźnionej do wodnistej, niekiedy krwistymi, chudnięciem, brakiem apetytu. Chorują zwykle młode zwierzęta, w wieku do 12 miesięcy. W późniejszym wieku przebieg zarażenia jest zazwyczaj bezobjawowy.

U dzieci lamblie powodują zaburzenia w [[trawienie|trawieniu]] [[Tłuszcze|tłuszczów]] i [[Węglowodany|węglowodanów]], co łącznie z niedoborem [[Witaminy|witamin]] i utratą białka w czasie [[biegunka|biegunek]]biegunki prowadzi do niedożywienia i upośledzenia rozwoju fizycznego.

''G. intestinalis''Lamblie stwierdza się badaniem kału lub treści dwunastniczej. Jedno badanie kału wykrywa ok.około 60% zarażeń, 3natomiast badaniatrzy –badania blisko 90%.

Rozpoznanie stawiane jest na podstawie stwierdzenia obecności cyst w badaniu [[kał]]ukału. W okresie ostrym jest ich dużo, ale wtedy najczęściej nie jest postawiona właściwa diagnoza na podstawie niejasnych dolegliwości. W okresie przewlekłym pojedyncze badanie może nie przynieść rezultatów, ponieważ cysty wydalane są okresowo i w różnych, czasem małych ilościach. W związku z tym wykonuje się serię badań, jeśli pierwsze nie przyniesie potwierdzenia. [[Rozpoznanie (medycyna)|Diagnozę]] stawia się również na podstawie testów (materiałem do badania jest kał) na [[antygen]]y lamblii, testów [[immunofluoroscencja|immunofluoroscencji]] i [[ELISA (test immunoenzymatyczny)|ELISA]]. W [[medycyna weterynaryjna|medycynie weterynaryjnej]] stosuje się najczęściej szybkie testy paskowe [[ELISA (test immunoenzymatyczny)|ELISA]] do wykrywania jednego z białek trofozoitu, [[flotacja|flotację]] i oglądanie preparatu w powiększeniu 400x celem znalezienia cyst, zastosowanie ma również ocena preparatów mikroskopowych z próbek wymiocin, kału czy żółci pod kątem obecności trofozoitów, jednakże warto zauważyć że z racji dużej wrażliwości na warunki środowiskowe trofozoity są możliwe do znalezienia jedynie w świeżym, biegunkowym kale. Zastosowanie w diagnostyce ma również [[Reakcjareakcja łańcuchowa polimerazy|PCR]]. Jedną z najskuteczniejszych metod jest oznaczanie przeciwciał IgG oraz IgM, skierowanych przeciw lamblii, w surowicy chorego. Badanie to ma bardzo dużą czułość jednak nie nadaje się do kontrolowania przebiegu choroby np. w celu potwierdzenia wyleczenia gdyż przeciwciała mogą utrzymywać się w wysokich mianach przez okres nawet do pół roku po wyleczeniu.

Leczenie powinno objąć nie tylko osoby chore (mające objawy), ale i bezobjawowych nosicieli, u których wykryto pasożyty. Zapobiega to rozprzestrzenianiu się [[Zakażenie|infekcji]]. Dlatego, jeśli u jednego członka rodziny stwierdza się lambliozę, należy wykonać testy u pozostałych i wykluczyć zakażenie lub potwierdzić i podjąć leczenie. Często nie leczy się kobiet w [[ciąża|ciąży]] i karmiących piersią ze względu na działania uboczne leków. Lekiem z wyboru jest [[tinidazol]], stosowany w doustnej dawce jednorazowej 2 g, lub 50&nbsp;mg/kg m.c. u dzieci. Skuteczny jest również [[metronidazol]] stosowany doustnie w dawce 250&nbsp;mg 4 razy dziennie przez 5 do 7 dni lub 2 g raz dziennie przez 3 kolejne dni; lekiem stosowanym często u dzieci jest [[furazolidon]] (jedyny zarejestrowany w USAStanach Zjednoczonych przez [[Agencja Żywności i Leków|FDAAgencję Żywności i Leków]] do leczenia giardiozylambliozy, obecnie jednak wycofany<ref>{{Cytuj stronę|tytuł = Giardia Lamblia Symptoms, Causes, Treatment - How is giardiasis diagnosed? - MedicineNet|url = http://www.medicinenet.com/giardia_lamblia/page3.htm#how_is_giardiasis_treated|data dostępu = 2015-08-10}}</ref>). Stosuje się również, w przypadkach oporności na leczenie innymi terapeutykami, [[kwinakryna|kwinakrynę]]. Skuteczne są [[albendazol]], [[bacytracyna]], [[neomycyna]]<ref>{{Cytuj pismo|tytuł = Chemotherapy for giardiasis: randomized clinical trial of bacitracin, bacitracin zinc, and a combination of bacitracin zinc with neomycin|czasopismo = The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene|data = 1995-04-01|data dostępu = 2015-08-09|issn = 0002-9637|pmid = 7741168|strony = 318-321|wolumin = 52|wydanie = 4|imię = B. J.|nazwisko = Andrews|imię2 = D.|nazwisko2 = Panitescu|imię3 = G. H.|nazwisko3 = Jipa|imię4 = A. C.|nazwisko4 = Vasile-Bugarin|imię5 = R. P.|nazwisko5 = Vasiliu}}</ref> [[azytromycyna]]<ref>{{Cytuj pismo|tytuł = Sensitivity in vitro of Giardia intestinalis to dyadic combinations of azithromycin, doxycycline, mefloquine, tinidazole and furazolidone|czasopismo = Transactions of the Royal Society of Tropical Medicine and Hygiene|data = 1990-04-01|data dostępu = 2015-08-09|issn = 0035-9203|pmid = 2167523|strony = 246-248|wolumin = 84|wydanie = 2|imię = A. A.|nazwisko = Crouch|imię2 = W. K.|nazwisko2 = Seow|imię3 = L. M.|nazwisko3 = Whitman|imię4 = Y. H.|nazwisko4 = Thong}}</ref>, nifuratel, nitazoksanid oraz [[paromomycyna]], która jako jedyna dopuszczona jest do leczenia kobiet w ciąży. Aktywność przeciw lamblii wykazują również [[tymol]] zawarty w olejkach eterycznych (np. olejek tymiankowy, oregano), oraz [[eugenol]] (zawarty w goździkach)<ref>{{Cytuj stronę|tytuł = Flos Caryophylli – kwiat goździkowca, goździki « Medycyna dawna i współczesna|url = http://rozanski.li/?p=1267|opublikowany = rozanski.li|data dostępu = 2015-08-09}}</ref>, przy czym nie były one klinicznie badane na ludziach w leczeniu giardiozylambliozy i nie istnieją oficjalne wytyczne dotyczące ich stosowania, ani dane o skuteczności leczenia.

W przypadku braku skuteczności leczenia powinno się oznaczyć poziom immunoglobulin pacjenta, zbyt niski ich poziom może być powodem nieskuteczności terapii. W przypadku szczepów opornych na działanie nitroimidazoli często skuteczne okazuje się zastosowanie terapii mieszanej np. albendazol i metronidazol. W ciągu ostatnich lat notuje się wzrost oporności na nitroimidazole. Z danych opublikowanych przez ESCMID wynika, że oporność na leczenie giardiozylambliozy przy użyciu nitroimidazoli u pacjentów przyjętych przez szpital chorób tropikalnych w Londynie wyniosła: w 2008 roku 15.,1%, w 2011 roku 20.,6%, a w 2013 roku 40.,2%. Znacząca część pacjentów (39%), u których terapia zawiodła w wywiadzie wspomniała o podróży do Indii. Wszyscy pacjenci, którzy następnie leczeni byli zestawem leków zawierających kwinakrynę zostali wyleczeni<ref>{{Cytuj pismo|tytuł = Increased incidence of nitroimidazole-refractory giardiasis at the Hospital for Tropical Diseases, London: 2008-2013|czasopismo = Clinical Microbiology and Infection: The Official Publication of the European Society of Clinical Microbiology and Infectious Diseases|data = 2015-08-01|data dostępu = 2015-08-09|issn = 1469-0691|pmid = 25975511|strony = 791-796|wolumin = 21|wydanie = 8|doi = 10.1016/j.cmi.2015.04.019|imię = L. E. B.|nazwisko = Nabarro|imię2 = R. A.|nazwisko2 = Lever|imię3 = M.|nazwisko3 = Armstrong|imię4 = P. L.|nazwisko4 = Chiodini}}</ref>.

W przypadku wykrycia trofozoitów u zwierzęcia leczeniem powinno się objąć nie tylko chore zwierzę, ale również wszystkich pozostałych domowników (ludzi i inne zwierzęta). Spośród znanych [[genotyp]]ów A–G giardii jedynie A i B są patogenne zarówno dla ludzi jak i psów i kotów, dlatego w przypadku wykrycia giardii u zwierzęcia warto określić genotyp testem [reakcja łańcuchowa polimerazy|PCR]]. Z uwagi na powszechne stosowanie metronidazolu w leczeniu lambliozy u ludzi uodpornienie się szczepów pasożyta na ten lek jest znaczne, w związku z tym w leczeniu zwierząt lekiem pierwszego rzutu jest [[fenbendazol]] w dawce 50 mg/kg. W leczeniu psów i kotów stosuje się również metronidazol w dawce 15–20 mg/kg.

Ze względu na specyficzny sposób "oszukiwania"„oszukiwania” układu immunologicznego przez ''Giardiaogoniastka intestinalis''jelitowego, polegający na produkcji fałszywych białek wprowadzających w błąd [[limfocyty]],

[[monocyt]]y wchłaniające je mogą zostać otoczone limfocytami, tworząc [[ziarniniak]]i, któremogące mogą lokalizowaćumiejscawiać się w [[wątroba|wątrobie]]. Może to również prowadzić do [[choroby autoimmunologiczne|powikłań autoimmunologicznych]], dlatego infekcji nie powinno się lekceważyć.

* {{Cytuj stronę | nazwisko = Połozowski | imię = Andrzej | tytuł = ''Giardioza (lamblioza)'' | url = http://web.archive.org/web/20170108002245/http://www.zoonozy.pl/component/content/article/3-giardioza-lamblioza | opublikowany = zoonozy.pl | data = | data dostępu = 2014-02-07}}