Smok (rodzaj): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m →‎Budowa: drobne techniczne
dodana informacja o odkryciu w Marciszowie
Linia 34:
 
W 2012 roku z późnotriasowego stanowiska w [[Poręba|Porębie]] opisano zęby bardzo podobne do tych pochodzących od ''Smok wawelski'' – prawdopodobnie należą one do tego samego lub blisko z nim spokrewnionego taksonu{{r|Poreba}}. Na przełomie 2011 i 2012 roku wykonano rekonstrukcję szkieletu, który wystawiono w muzeum w Lisowicach<ref>[http://czestochowa.wyborcza.pl/czestochowa/1,35271,11648651,Lisowice__pierwsza_na_swiecie_rekonstrukcja_szkieletu.html Lisowice: pierwsza na świecie rekonstrukcja szkieletu smoka wawelskiego].</ref>.
 
Niedźwiedzki i Budziszewska-Karwowska (w druku) opisali skamieniałości przedstawiciela rodzaju ''Smok'' (zęby, kręg grzbietowy, fragmenty kości ramiennej, kości udowej oraz kości miednicy) z późnotriasowego stanowiska w Marciszowie w pobliżu [[Zawiercie|Zawiercia]]; jest to drugie stanowisko, z którego znane są skamieniałości niewątpliwego przedstawiciela rodzaju ''Smok''. Z uwagi na różnice w budowie kręgów nie jest pewne, czy zwierzę ze stanowiska w Marciszowie jest przedstawicielem gatunku ''S. wawelski'', czy też należy do nowego gatunku z rodzaju ''Smok''{{r|app2018}}.
 
== Paleobiologia ==
''Smok'' jest rekonstruowany jako zwierzę [[dwunożność|dwunożne]]. W Lisowicach odnaleziono pięć dużych, masywnych [[skamieniałość śladowa|odcisków]] trójpalczastych stóp o długości 40–50&nbsp;cm. Przypominają one tropy pozostawione przez średnie i duże [[jura]]jskie teropody. Nie odnaleziono kości stóp smoka, nie można więc jednoznaczne udowodnić, że to on pozostawił te tropy. Z Lisowic nie jest jednak znany żaden inny archozaur o zbliżonych rozmiarach{{r|app2012}}.
 
''Smok'' był [[drapieżnictwo|drapieżnikiem]]. Trzon jego [[kość ramienna|kości ramiennej]] był skręcony{{r|app2012}}, co początkowo uznano za cechę zaawansowaną jako teropoda, umożliwiającą mu chwytanie ofiar za pomocą kończyn przednich{{r|ewolucja}}. Oprócz smoka w Lisowicach odnaleziono również skamieniałości [[dicynodonty|dicynodonta]] ''[[Lisowicia|Lisowicia bojani]]'', wczesnego przedstawiciela [[Ssakokształtne|ssakokształtnych]] z rodzaju ''[[Hallautherium]]'', małych [[dinozauromorfy|dinozauromorfów]], [[pterozaury|pterozaurów]], [[krokodylomorfy|krokodylomorfów]], [[sfenodonty|gadów ryjogłowych]], dużych [[kapitozaury|kapitozaurów]] i niewielkich [[Plagiosauridae|plagiozaurów]], [[dwudyszne|ryb dwudysznych]] i [[prawieczkokształtne|prawieczkokształtnych]] oraz rekinów z grupy [[Hybodontiformes]]{{r|app2012|Lisowicia}}. Ofiarami smoka mogły padać dicynodonty z gatunku ''Lisowicia bojani'' – osiągały one jednak olbrzymie rozmiary (największe ze wszystkich znanych dicynodontów{{r|Lisowicia}}). Dorosłe osobniki mogły być więc zbyt duże dla smoka{{r|ewolucja}}. W 2011 roku opisano ślady ukąszeń zachowane na żebrach i kościach kończyn tylnych młodych dicynodontów. Ślady te odpowiadały kształtem zębom smoka, co sugeruje, że zjadał on dicynodonty. Prawdopodobnie powstały one w wyniku skutecznego ataku na żywe zwierzęta, choć nie można wykluczyć padlinożerności{{r|lethaia2011}}. Ślady zębów archozaurów na kości dicynodonta odnaleziono również w [[Zawiercie|Zawierciu]] (w osadach noryku, czyli o wieku zbliżonym do lisowickich). W tym przypadku bardziej prawdopodobne jest, że dwa archozaury pożywiały się padliną dicynodonta{{r|palaios2010}}.
 
== Przypisy ==
Linia 51 ⟶ 53:
<ref name=Poreba>{{Cytuj pismo |autor=Tomasz Sulej, Grzegorz Niedźwiedzki, Robert Bronowicz |tytuł=A new Late Triassic vertebrate fauna from Poland with turtles, aetosaurs, and coelophysoid dinosaurs |czasopismo=Journal of Vertebrate Paleontology |wolumin=32 |wydanie=5 |strony=1033–1041 |rok=2012 |doi=10.1080/02724634.2012.694384 |język=en}}</ref>
<ref name=Lisowicia>{{Cytuj pismo |autor=Tomasz Sulej i Grzegorz Niedźwiedzki |tytuł=An elephant-sized Late Triassic synapsid with erect limbs |czasopismo=Science |rok=2018 |wolumin= |wydanie= |strony= |doi=10.1126/science.aal4853 |język=en}}</ref>
<ref name=app2018>{{Cytuj pismo |autor=Grzegorz Niedźwiedzki i Ewa Budziszewska-Karwowska |tytuł=A new occurrence of the Late Triassic archosaur ''Smok'' in southern Poland |czasopismo=Acta Palaeontologica Polonica |wolumin= |wydanie= |strony= |rok=w druku |doi=10.4202/app.00505.2018 |język=en}}</ref>
}}