Nomenklatura botaniczna: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m →Nazwy zwyczajowe roślin w języku polskim: + osobny artykuł |
m WP:SK |
||
Linia 1:
'''Nomenklatura botaniczna''' – zbiór zasad obowiązujących przy tworzeniu i stosowaniu nazw naukowych [[takson]]ów roślin, uznawanych także za wiążące w [[taksonomia|taksonomii]] [[grzyby|grzybów]] i zwykle także [[Protisty roślinopodobne|protistów roślinopodobnych]] oraz [[sinice|sinic]]. Dotyczy zarówno organizmów współczesnych jak i [[Rośliny kopalne|kopalnych]]. Zasady zebrane są w [[Międzynarodowy Kodeks Nomenklatury Botanicznej|Międzynarodowym Kodeksie Nomenklatury Botanicznej]] ([[język angielski|ang.]] ''International Code of Botanical Nomenclature, ICBN'')<ref>{{cytuj stronę |url=http://ibot.sav.sk/icbn/main.htm |rok=2007 |tytuł=International Code of Botanical Nomenclature (Vienna Code) | autor=Seventeenth International Botanical Congress Vienna, Austria, July 2005 |opublikowany=International Association for Plant Taxonomy | data dostępu=2 lutego 2009 |język=en}}</ref>, przy czym nazewnictwo [[rośliny uprawne|roślin uprawnych]] w zakresie tworzenia i stosowania nazw [[kultywar]]ów określane jest w [[Międzynarodowy Kodeks Nomenklatury Roślin Uprawnych]] (ang. ''International Code of Nomenclature for Cultivated Plants''). Celem kodyfikacji nazewnictwa naukowego jest ustalenie jednej akceptowanej i stosowanej nazwy odnoszącej się do określonego taksonu roślinnego. Umożliwia to powszechne zrozumienie informacji odnoszących się do roślin, [[Biologiczne nazewnictwo zwyczajowe|zwyczajowo]] noszących bardzo różnorodne nazwy i różnorodnie ujmowanych w różnych regionach świata. Przykładowo nazwa naukowa ''Bellis perennis'' jest w całym świecie rozumiana jako określenie [[gatunek (biologia)|gatunku]] znanego w wielu krajach pod wieloma nazwami zwyczajowymi (w [[język polski|języku polskim]] znana zwykle pod nazwą [[stokrotka pospolita]], choć posiada też szereg innych określeń ludowych). Kodyfikacja nomenklatury botanicznej ma na celu uporządkowanie nazewnictwa, także poprzez usunięcie z użycia nazw mogących wprowadzać w błąd i wprowadzenie formalnych warunków ograniczających dowolne tworzenie nazw naukowych. Dodatkowo częścią zasad nomenklatorycznych jest zbiór szczegółowych ustaleń gramatycznych, redakcyjnych i stylistycznych.
Problemem w osiągnięciu celu stawianego nazwom naukowym (przejrzyste i jednoznaczne nazewnictwo przedstawicieli świata żywego) jest dynamiczny rozwój [[systematyka (biologia)|systematyki]] i różnice w ujęciach systematycznych tych samych taksonów. Niektóre nazwy naukowe zachowują stałe znaczenie (np. rodziny ''[[Skrzypowate|Equisetaceae]]'' lub ''[[Magnoliowate|Magnoliaceae]]''), podczas gdy zakres innych zależy od określonego ujęcia systematycznego. Przykładowo rodzina [[ślazowate]] ''Malvaceae'' w dawniejszych systemach z XX wieku obejmowała około tysiąca gatunków, podczas gdy obecnie ([[Angiosperm Phylogeny Website|APweb]]) zalicza się do niej ponad 4,2 tys. gatunków.
Linia 107:
== Nazwy zwyczajowe roślin w języku polskim ==
{{Osobny artykuł|
Botanicy w Polsce posługują się ustaloną tradycyjnie nomenklaturą zwyczajową (polskojęzyczną) kodyfikowaną w postaci list i słowników nazw<ref>{{cytuj książkę|imię=Zbigniew| nazwisko=Mirek |imię2=Halina |nazwisko2=Piękoś-Mirkowa |imię3=Adam |nazwisko3=Zając |imię4=Maria |nazwisko4=Zając |rok=2002 |tytuł=Vascular plants of Poland – a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski |wydawca=IB PAN |isbn = 83-85444-83-1}}</ref><ref>{{cytuj książkę |nazwisko=Karpowiczowa (red.) |imię=Ludmiła |tytuł=Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński |rok=1973 |wydawca=Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego |miejsce=Warszawa}}</ref><ref>{{cytuj książkę|imię=Alicja |nazwisko=Szweykowska |imię2=Jerzy (red.) |nazwisko2=Szweykowski |tytuł=Słownik botaniczny |wydanie=wydanie II, zmienione i uzupełnione |miejsce=Warszawa |rok=2003 |wydawca=Wiedza Powszechna |isbn = 83-214-1305-6}}</ref>. Nazwy specjalistyczne różnych taksonów roślin w języku polskim nawiązują ściśle do nomenklatury naukowej kodyfikowanej w Międzynarodowym Kodeksie Nomenklatury Botanicznej. Analogicznie do nazw naukowych, ustalone są w języku polskim końcówki nazw zwyczajowych wskazujących kategorię klasyfikacyjną taksonów (rząd – końcówka "-owce", rodzina "-owate", podrodzina "-owe")<ref>{{cytuj książkę |imię=Jakub |nazwisko=Mowszowicz |tytuł=Zarys systematyki roślin |wydanie=wydanie III |miejsce=Warszawa |rok=1982 |wydawca=Państwowe Wydawnictwo Naukowe |isbn=83-01-00708-7}}</ref>, w odniesieniu do gatunków stosowane są nazwy binominalne. Nazwy zwyczajowe dostosowywane są do zmian taksonomicznych i nomenklatorycznych w systematyce roślin (np. motylkowate → [[bobowate]], rdest sachaliński → [[rdestowiec sachaliński]]). Nazwy zwyczajowe publikowane w źródłach specjalistycznych uznawane są za „nazwy ważne”, podczas gdy reszta nazw zwyczajowych, podobnie jak w przypadku nazw naukowych uznawana jest za nazwy synonimiczne. W efekcie w języku specjalistycznym botaników stosowane jest z dużą konsekwencją swoiste nazewnictwo roślin w języku polskim, różniące się od powszechnego języka polskiego (np. rośliny z rodzaju "[[grzybienie]]" w [[Słownik języka polskiego|słowniku języka polskiego]] ma kilka określeń, uznawanych za synonimiczne lub wręcz błędne w języku specjalistycznym – "grzybień", "nenufar").
| |||