Ksiądz: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m jęz.
przeniesienie sekcji Pop do istniejącego już artykułu Pop (kapłan); poprawa linków
Linia 7:
== Pochodzenie słowa ==
Samo słowo „ksiądz” wywodzi się ze [[język prasłowiański|słowiańskiego]] ''kъnędzь'' i pierwotnie termin ten oznaczał naczelnika plemiennego (z tego samego źródła wywodzą się rosyjskie ''[[kniaź]]'', czeskie ''kníže'' czy południowosłowiańskie ''knez''). Słowo ''kъnędzь'' do słowiańskiego zostało zapożyczone z [[języki germańskie|germańskiego]] ''kuning'' – „książę, naczelnik plemienny” (kuning → kŭnęgŭ → kъnęgъ → kъnędzь). W polszczyźnie słowo uległo dalszym przekształceniom (zanik [[jer (głoska)|jerów]], zmiana nagłosowego kń- w kś- itd).
[[Plik:Ks Jan Antonowicz.JPG|thumb|260x260px|Ksiądz prawosławny Jan Antonowicz (pot. pop) w stroju liturgicznym]]
We wczesnym [[Średniowiecze|średniowieczu]] zaczęto tak określać ludzi możnych i wpływowych. Mianem tym nazywano później też niekoronowanych władców jako odpowiednik łacińskiego słowa ''dux'' (dziś w tym znaczeniu polska forma ''[[książę]]'', która pierwotnie znaczyła młodego władcę – ''książę'' od ''ksiądz'' (władca) jak ''koźlę'' od ''kozieł'' czy ''chłopię ''od ''chłop'').
 
Linia 14:
== Inne określenia duchownych ==
W niektórych wyznaniach chrześcijańskich preferowane są lub stosowane zamiennie inne tytuły duchownych, takie jak np.: [[pastor]] ([[Łacina|łac]]. pasterz), starszy, [[kapłan]] ([[Mariawityzm|mariawici]]), [[Minister (duchowny)|minister]] bądź [[Ojciec (ksiądz)|ojciec]].
 
=== Pop ===
Popularne określenie księdza [[Prawosławie|prawosławnego]] [[Pop (kapłan)|pop]] (na skutek propagandy bolszewickiej słowo to nabrało w niektórych krajach pejoratywnego znaczenia i współcześnie jest uważane za obraźliwe{{r|cerkiew-pr-odpowiedzi}}) jest słowem ogólnosłowiańskim, od ''popъ -a'', stąd też w [[Język węgierski|węgierskim]] ''pap'', zapożyczone prawdopodobnie ze [[Język staro-wysoko-niemiecki|s-w-n.]] ''pfaffo'' „kapłan”. W języku staropolskim słowu ksiądz odpowiadał właśnie pop (np. w [[Psałterz floriański|Psałterzu floriańskim]] 70, 77; 109,5; 131,9; 131,17, czy ''Pirzwy pop Lasota'' – [[Sylwester I]] [pirzwy – pierwszy, Lasota – od [[Łacina|łac.]] ''silvester'' – leśny] w „[[Pieśń o Wiklefie|Pieśni o Wiklefie]]”) do II połowy XIV wieku w Małopolsce i na Śląsku i do pierwszej połowy XVI wieku w Wielkopolsce i Mazowszu; w XVI–XVII w. było też nazwaniem figury ([[Goniec (szachy)|gońca]]) w szachach np. ''Pop jeden słucha Królowej spowiedzi...'' – [[Jan Kochanowski]] „[[Szachy (poemat)|Szachy]]”; stąd liczne w Polsce nazwy miejscowe typu [[Popowice (województwo małopolskie)|Popowice]] czy [[Popowo (województwo warmińsko-mazurskie)|Popowo]]{{r|Andrzej Bańkowski Etymologiczny}}.
 
== Zobacz też ==
Linia 22 ⟶ 19:
{{Wikiźródła|Encyklopedia staropolska/Ksiądz|hasło ''Ksiądz'' w Encyklopedii staropolskiej|tekst=nie}}
{{Wikicytaty|Ksiądz}}
* [[Kapłan]]
* [[Kleryk (student)|Kleryk]]
* [[Diakon]]
* [[Prezbiter]]
* [[Kapłan]]
* [[Pop (kapłan)|Pop]]
* [[Biskup]]
* [[Arcybiskup]]
* [[Kardynał]]
Linia 31 ⟶ 30:
 
== Przypisy ==
{{Przypisy|}}
<ref name="Andrzej Bańkowski Etymologiczny">{{Cytuj|autor = [[Andrzej Bańkowski]]; |tytuł = Etymologiczny słownik języka polskiego, t. II: K-P |data = 2000 |isbn = 83-01-13019-9 |inni = Agata Mrozowska (red.) |miejsce = Warszawa |wydawca = Wydaw. Naukowe PWN |s = 698-699 |oclc = 749765283 }}</ref>
<ref name="cerkiew-pr-odpowiedzi">[https://archive.is/eAvF Prawosławny Serwis Internetowy]</ref>
}}
 
== Linki zewnętrzne ==