Kozy: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
m Poprawiam szablon cytowania
D T G (dyskusja | edycje)
→‎Historia: drobne merytoryczne
Linia 48:
{{Osobny artykuł|Księstwo oświęcimskie}}
 
Historycznie miejscowość jest częścią [[Księstwo oświęcimskie|księstwa oświęcimskiego]]{{r|Gatkowski}}. Po raz pierwszy wzmiankowana po łacinie w spisie [[świętopietrze|świętopietrza]] parafii [[dekanat Oświęcim|dekanatu Oświęcim]] [[archidiecezja krakowska|diecezji krakowskiej]] z 1326 pod dwiema nazwami ''Duabuscapris seu [lub] Siffridivilla''<ref>{{cytuj książkę | inni = [[Jan Ptaśnik]] (red.)| tytuł = Monumenta Poloniae Vaticana T.1 Acta Camerae Apostolicae. Vol. 1, 1207-1344| wydawca = Sumpt. Academiae Litterarum Cracoviensis| miejsce = Cracoviae| rok = 1913| strony = 147–150| url = http://www.kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=23551&from=&dirids=1&ver_id=&lp=4&QI=51AD482DA2B36ED801EE899F17FA474F-1}}</ref>. Podwójna nazwa sugeruje mieszane osadnictwo, jako że krótko wcześniej w [[Bielsko|Bielsku]] i okolicy powstała [[bielsko-bialska wyspa językowa|niemiecka wyspa językowa]]. Pierwsza nazwa w formie łacińskiej została dość szybko zastąpiona polską nazwą ''Dwie Kozy'', a druga niemiecką nazwą ''Seyfridsdorf'' (pierwsza wzmianka w 1413). W dokumencie sprzedaży [[księstwo oświęcimskie|księstwa oświęcimskiego]] [[Korona Królestwa Polskiego|Koronie Polskiej]] przez [[Jan IV oświęcimski|Jana IV oświęcimskiego]] wystawionym 21 lutego 1457 miejscowość wymieniona została jako ''Dwe Kozy''<ref>{{cytuj książkę| imię = Krzysztof | imię2 = Rafał | nazwisko = Prokop | autor link = | tytuł = Księstwa oświęcimskie i zatorskie wobec Korony Polskiej w latach 1438-1513. Dzieje polityczne | wydawca = [[Polska Akademia Umiejętności|PAU]]| miejsce = Kraków | rok = 2002| strony = 151 | isbn = 978-8388857-31-7}}</ref>. Nazwę miejscowości w zlatynizowanej [[Język staropolski|staropolskiej]] formie ''Dwye Kozy'' wymienia w latach 1470-1480 [[Jan Długosz]] w księdze [[Liber beneficiorum|''Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis'']]<ref>Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, s. 291.</ref>, a jako jej (''Dwyekozy'') właściciela podaje [[Kasztelania|kasztelana]] oświęcimskiego Mikołaja Dambowicza Słopa [[Kornic|herbu Kornicz]]<ref>Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Aleksander Przezdziecki, Tom VII, Kraków 1864, s. 84.</ref>.
 
W 1564 roku wraz z całym księstwem oświęcimskim i zatorskim tereny te znajdowały się w granicach [[Korona Królestwa Polskiego|Korony Królestwa Polskiego]] w [[województwo krakowskie (I Rzeczpospolita)|województwie krakowskim]] w [[powiat śląski|powiecie śląskim]]. Po [[Unia lubelska|unii lubelskiej]] w 1569 księstwo Oświęcimia i Zatora stało się częścią [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]] w granicach, której pozostawało do [[I rozbiór Polski|I rozbioru Polski]] w 1772{{r|Gatkowski}}. Wymieniona jest w dwóch dokumentach służących administracji do ściągania podatków: oblaty taryfy łanowej z 1673 oraz taryfy podatkowej Rzeczypospolitej z 1772 roku{{r|Gatkowski}}. Podczas XVI wieku wieś należała do Saszowskich [[Orla (herb szlachecki)|herbu Saszor]]<ref>Dokumenty pergaminowe Oddziału I Archiwum Państwowego w Krakowie do 1600 r.; Data: 1536.4.25, Miejsce: Oświęcim, Sygnatura: W 024. [http://www.ank.gov.pl/].</ref>.
 
W 1559 roku właściciele wsi Russoccy zamienili miejscowy kościół na zbór kalwiński i Kozy stały się lokalnym centrum [[kalwinizm]]u{{r|Gatkowski}}. w 1658 roku kościół katolicki odzyskał świątynię, ale część mieszkańców pozostała wierna kalwinizmowi. Z inwentarza parafialnego wynika, że kalwini wydaleni zostali z miejscowości w 1659 przez Stanisława z Nagłowic{{r|Gatkowski}}. W 1668 roku sejm skazał kilku chłopów na karę śmierci za zatarg z plebanem katolickim. Początkowo chronili ich dziedzice Russoccy, ale po ich konwersji na [[katolicyzm]] koło 1700 roku posługę duszpasterską pełnili dla nich pastorzy z Wiatowic w Małopolsce. Około 1760 nowi właściciele wsi rozpoczęli silne prześladowania miejscowych ewangelików. W odpowiedzi w 1770 ponad 300 ewangelików mieszkańców wsi Kozy uciekło do Prus i tam założyło miejscowość [[Hołdunów]], która zachowywała później niemiecki charakter etniczny. Tym samym przyspieszyło to proces polonizacji i dobiegła końca 200 letnia historia ewangelików w Kozach.
 
Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w [[Zabór austriacki|zaborze austriackim]] i leżała w granicach Austrii, wchodząc w skład [[Królestwo Galicji i Lodomerii|Królestwa Galicji i Lodomerii]]. Według [[Austro-Węgry|austriackiego]] spisu ludności z 1900 w 411 budynkach na obszarze 2103 hektarów (gmina i „Gutsgebiete”) mieszkały 3853 osoby, co dawało gęstość zaludnienia równą 183,2 osób na km², z czego 3801 (98,7%) mieszkańców było [[Kościół łaciński|katolikami]], 40 (1%) [[judaizm|żydami]], a 12 innej religii lub wyznania. 3837 (99,6%) osób było polskojęzycznych, 10 niemieckojęzycznych, a 1 osoba posługiwała się innym językiem<ref>{{cytuj książkę|autor=|tytuł=Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder – XII. Galizien (opracowane na podstawie wyników spisu ludności z 31 grudnia 1900|url=http://wiki-commons.genealogy.net/images/5/54/Oesterreich-12.djvu?djvuopts&page=17|miejsce=Wien|rok=1907}}</ref>.