Płetwa: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Istiophorus platypterus.jpg|thumb|250px|[[Żaglica]] (''Istiophorus platypterus'')]]

'''Płetwa grzbietowa''' (łac. ''pinna dorsalis'', ang. ''dorsal fin'', oznaczana literą D) – odznacza się dużą różnorodnością kształtów, rozmiarami, umiejscowieniem oraz specjalnymi przystosowaniami do wykonywania różnych funkcji; w podstawowym typie ma kształt trapezoidalny i leży na grzbiecie ciała w tej jego części, pod którą umiejscowiona jest płetwa odbytowa (jesiotr, niszczuka, szczupak, sandacz) lub płetwy brzuszne (wiele karpiowatych), występuje w liczbie 1–3, najczęściej pojedynczo; jeżeli jest ich więcej niż jedna, to pierwsza może sięgać do przodu aż po tył głowy (dorsz), a u płastug od oczu; mogą wówczas mieć podobne kształty lub jedna z nich jest większa – przednia u okonia, tylna u głowacza i babki{{r|Grodzinski}}. Liczne gatunki mają jedną płetwę grzbietową, ale dwudzielną. W takiej płetwie część ciernista jest zazwyczaj oddzielona wcięciem od części miękkiej{{r|Rutkowicz}}. Płetwa grzbietowa muren i węgorzy ciągnie się nieprzerwanym pasmem od głowy do końca ogona, a [[flądrowate|flądrowatych]] – do jego nasady. W tak długich płetwach grzbietowych występują zwykle tylko promienie miękkie, co ułatwia ich falujące ruchy{{r|Opuszynski}}. Na grzbiecie sprawnie pływających ryb wykształcił się rodzaj rynienki mieszczącej płetwę grzbietową, tak aby nie wystawała ponad kontur ciała ryby i nie zwiększała jego oporu{{r|Zalachowski}}.

 

{{Grafika rozwinięta

[[Plik:Types of tail fins.png|thumb|250px|Podstawowe typy płetw ogonowych ryb]]

[[Plik:PletwyRyb.svg|thumb|250px|'''Typy płetw ogonowych ryb:'''<br />(A) – epicerkalna (B) – protocerkalna (C) – homocerkalna (D) – dyficerkalna]]

 

'''Płetwa ogonowa''' (łac. ''pinna caudalis'', ang. ''caudal fin'', oznaczana literą C) – odznacza się dużą różnorodnością kształtów, co pociąga za sobą znaczne różnice w budowie szkieletu. Może łączyć się z innymi płetwami nieparzystymi tworząc fałd otaczający ciało ryby od głowy aż do odbytu{{r|Opuszynski}}. Wyodrębniona (niepołączona z innymi płetwami) występuje w formie jednopłatowej, o wypukłej albo prostej krawędzi, lub dwupłatowej, o krawędzi w różnym stopniu wklęsłej{{r|Opuszynski}}. Płetwa ogonowa nie występuje u [[ogończowate|ogończowatych]], [[Gymnuridae]], [[orleniowate|orleniowatych]], niektórych [[gardzielcokształtne|gardzielcokształtnych]] i [[Gymnotiformes]]{{r|Nelson2016}}.

'''Płetwa odbytowa''' (łac. ''pinna anali'', ang. ''anal fin'', oznaczana literą A) – usadowiona pomiędzy odbytem a trzonem ogonowym, tuż za otworem odbytowym; najczęściej przyjmuje kształt trapezu lub prostokąta, jej długość jest zależna od długości ogona, może zbliżać się do płetwy ogonowej lub się z nią łączyć ([[Molwa pospolita|molwa]], [[Miętus pospolity|miętus]], [[Sum pospolity|sum]], [[Węgorz europejski|węgorz]], [[węgorzyca]]){{r|Grodzinski}}. Płetwa odbytowa [[Flądrokształtne|płastugi]] jest bardzo wydłużona i sięga do wysokości płetw piersiowych{{r|Grodzinski}}.

 

Zwykle występuje pojedynczo, [[dorszowate]] mają płetwę odbytową o dwóch wyraźnie oddzielonych częściach. Kilka niespokrewnionych grup przekształciło ją do narządu kopulacyjnego{{r|Grodzinski}} ([[gonopodium]] u [[Cyprinodontoidei]], [[andropodium]] u [[Półdziobcowate|półdziobcowatych]], [[Zenarchopteridae]] i [[Żyworódkowate (ryby)|żyworódkowatych]]). Najczęściej zbudowana jest z promieni miękkich, pierwszy promień czasami przekształcony w ostry kolec, u niektórych gatunków oddzielony od pozostałych promieni{{r|Opuszynski}}.

 

 

 

 

<gallery>

Plik:Adipose fin 01.jpg ||thumb|Płetwa tłuszczowa [[Pstrąg tęczowy|pstrąga tęczowego]]

Plik:Pterois volitans colour corrected.jpg|Płetwy [[ognica pstra|ognicy pstrej]]

* liczbę promieni twardych określa liczba zapisana cyframi rzymskimi;

* liczbę promieni miękkich określa liczba zapisana cyframi arabskimi.

 

Przykład: D IV/10 (płetwa grzbietowa złożona z 4 promieni twardych i 10 miękkich).