Hekla: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m MalarzBOT: regeneracja szablonu {{Góra infobox}}
poprawa przek., drobne redakcyjne, naprawiony martwy link zew.
Linia 3:
|nazwa oryginalna =
|grafika = Hekla 2004.jpg
|opis grafiki = Hekla - widok z doliny Þjórsárdalur
|państwo = ISL
|położenie =
|pasmo = [[wulkan]]
|wysokość = 1491
|kod mapy = ISL
|wybitność =
|rok erupcji = 2000
|typ wulkanu = [[stratowulkan]]
|aktywność = [[wulkan czynny|czynny]]
|współrzędne = 63°59′N 19°42′W
|commons =
}}
'''Hekla''' ([[język islandzki|isl.]] "kaptur„kaptur, czepek, płaszcz z kapturem"kapturem”) – [[wulkan]] w południowo-zachodniej [[Islandia|Islandii]], położony 115 km na wschód od [[stolica|stolicy]] kraju, [[Reykjavík]]u. Najwyższy czynny wulkan wyspy (1491 m [[n.p.m.]]), należy też do najbardziej aktywnych.
 
Hekla jest [[stratowulkan]]em, który powstał w rezultacie wylewów o charakterze liniowym z kilku szczelinowych [[Krater wulkaniczny|kraterów]], rozsianych na obszarze kilkunastu kilometrów. W czasie [[Erupcja wulkanu|erupcji]] wulkan wyrzuca duże ilości różnych produktów wulkanicznych: [[Bomba wulkaniczna|bomby]], [[Popiół wulkaniczny|popioły]], [[Gaz wulkaniczny|gazy]] oraz [[Lawa|lawę]]. Dlatego zalicza się go do wulkanów eksplozywno-[[Efuzja (geologia)|efuzywnych]] [[Typy wulkanów|typu wezuwiańskiego]].
 
[[Plik:Hekla (A. Ortelius) Detail from map of Iceland 1585.jpg|thumb|left|Erupcja Hekli na mapie Orteliusa, 1585]]
Ważniejsze erupcje w czasach przedhistorycznych to: 6600 p.n.e., 4000 p.n.e., 2800 p.n.e. oraz ok. 860 r. n.e. W czasach historycznych odnotowano wybuchy Hekli w latach: 1104, 1158, 1206, 1222, 1300, 1341, 1389, ok. 1440, 1510, 1597, 1636, 1693, 1766, 1845, 1878, 1947-481947–48, 1970, 1991 i 2000. Erupcja Hekli została uwieczniona na mapie Islandii z ''[[Theatrum Orbisorbis Terrarumterrarum]]'' [[Abraham Ortelius|Abrahama Orteliusa]]<ref>{{Cytuj książkę| autor = Jan A. Wendt| tytuł = Skarby kartografii| wydawca = Wydawnictwo Arkady| miejsce = Warszawa| rok = 2013| isbn = 978-83-213-4767-7| strony = 87}}</ref>.
 
Erupcjom towarzyszą najczęściej lekkie [[Trzęsienie ziemi|trzęsienia ziemi]] oraz spływy gwałtownie topniejących [[Lód|lodów]] tzw. ''[[jökulhlaup]]y'' (w czasie erupcji 1947/48 w jednej fali spłynęło około 3&nbsp;km³ wody). Hekla produkuje głównie [[dacyt]]y oraz [[andezyt]]y [[bazalt]]owe.
 
Wybuchy Hekli zazwyczaj nie przynosiły bezpośrednio strat w ludziach czy gospodarce, jako że jego okolice są słabo zaludnione. Największym problemem jest jednak opad popiołów, które osiadając na roślinach wywoływały straty w [[Hodowla zwierząt|hodowlach zwierząt]], które były podstawą islandzkiego [[Rolnictwo|rolnictwa]].
 
Hekla często pojawiała się w [[Literatura|literaturze]] europejskiej, już od [[Średniowiecze|średniowiecza]]. Wielokrotnie pojawiał się motyw Hekli jako "wrót„wrót [[Piekło|piekieł]]".
 
== Przypisy ==
Linia 30 ⟶ 33:
 
== Linki zewnętrzne ==
* {{Cytuj stronę | url = http://volcano.si.edu/volcano.cfm?vn=372070 | tytuł = Hekla | praca = Global Volcanism Program | opublikowany = Smithsonian Institution | język = en | data dostępu = 2019-02-27}}
* [http://www.volcano.si.edu/world/volcano.cfm?vnum=1702-07= Charakterystyka wulkanu Hekla]
 
{{Wulkany Islandii}}