Grupa cykliczna: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne
Linia 1:
[[Plik:Cyclic group.svg|thumb|[[Pierwiastek z jedynki|Pierwiastki szóstego stopnia z jedynki]] tworzą grupę cykliczną z mnożeniem, gdzie ''z'' jest generatorem grupy.]]
'''Grupa cykliczna''' – [[grupa (matematyka)|grupa]] [[zbiór generatorów grupy|generowana]] przez pojedynczy element nazywany jej ''generatorem''<ref name="nr1">Hazewinkel, Michiel, ed. (2001), "Cyclic„Cyclic group"group”, ''Encyclopedia of Mathematics'', Springer, {{ISBN|978-1-55608-010-4}}.</ref> (grupa cykliczna może mieć wiele generatorów, ale każdy z nich samodzielnie generuje tę grupę). Oznacza to, że poprzez iterowanie (wielokrotne złożenie) działania grupowego na generatorze lub jego odwrotności można uzyskać dowolny element tej grupy; w [[grupa (matematyka)#Konwencje|notacji multiplikatywnej]] elementy są więc potęgami generatora, a w [[grupa (matematyka)#Konwencje|notacji addytywnej]] – jego wielokrotnościami.
 
Grupę cykliczną <math>G</math> daje się zatem przedstawić jako
: <math>\langle a\rangle := \{a^n\in G\colon n\in \mathbb Z\},</math>
 
gdzie <math>a</math> jest generatorem grupy <math>G.</math> W szczególności może się zdarzyć, iż <math>a^n</math> będzie dla pewnego <math>n \in \mathbb Z</math> równe [[element neutralny|elementowi neutralnemu]] <math>e</math> – w tym wypadku grupa zawiera skończenie wiele elementów; jeżeli taka sytuacja nie zachodzi, to grupa ma nieskończenie wiele (dokładnie: [[zbiór przeliczalny|przeliczalnie wiele]]) elementów. Najmniejszą grupą cykliczną jest [[grupa trywialna]] zawierająca tylko jeden element; najmniejszą grupą niecykliczną jest [[grupa czwórkowa Kleina|grupa Kleina]] (nazywana również „czwórkową”) [[rząd (teoria grup)|rzędu]] <math>4.</math>
 
Grupy cykliczne należą do najprostszych i najlepiej poznanych grup: [[grupa (matematyka)#Pojęcia|skończone i nieskończone]] grupy cykliczne [[izomorfizm|mają tę samą strukturę]] co (odpowiednio) grupy addytywne <math>\mathbb Z_n</math> dla <math>n \in \mathbb N</math> (zob. [[arytmetyka modularna]]) oraz <math>\scriptstyle \mathbb Z</math> (zob. [[liczby całkowite]]). W szczególności stanowią one „budulec” niektórych rodzajów grup przemiennych, zob. klasyfikacje [[grupa przemienna#Skończone grupy przemienne|grup przemiennych o skończonej liczbie elementów]] oraz [[skończenie generowana grupa przemienna#Klasyfikacja|grup przemiennych o skończonej liczbie generatorów]].
 
[[Grupa multiplikatywna]] dowolnego [[ciało skończone|ciała skończonego]] (tj. zbiór [[element odwracalny|elementów odwracalnych]], czyli niezerowych, z mnożeniem) jest grupą cykliczną.
 
== Zobacz też ==
* [[grupa Prüfera|grupa quasi-cykliczna]]
* [[grupa policykliczna]]
* [[grupa lokalnie cykliczna]]
* [[grupa policykliczna]]
* [[grupa Prüfera|grupa quasi-cykliczna]]
 
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
 
== Linki zewnętrzne ==
* Milne, Group theory, http://www.jmilne.org/math/CourseNotes/gt.html
* [http://members.tripod.com/~dogschool/cyclic.html An introduction to cyclic groups]
 
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
 
[[Kategoria:Teoria grup abelowych]]