Bruzdnice: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
fin zmian red., jęz., tłum. i tech. + ilustracja
Kenraiz (dyskusja | edycje)
m drobne redakcyjne
Linia 15:
'''Bruzdnice''' (''Dinoflagellata'') – [[glony]] zaliczane niegdyś do gromady [[tobołki (glony)|tobołków]], jedna z grup [[Protisty|Protista]]. Większość bruzdnic to organizmy jednokomórkowe, choć czasami można spotkać je w postaci kolonii. Bruzdnice często posiadają pancerzyk składający się z płytek [[celuloza|celulozowych]] oraz dwie [[wić|wici]]. Duża część organizmów należących do klasy ''Dinoflagellata'' to [[endosymbiont]]y [[Koralowce|koralowców]], [[Małże|małży]], [[Meduza|meduz]]. Bruzdnice [[Teoria endosymbiozy|endosymbiotyczne]] pozbawione są płytek celulozowych i wici. Takie bruzdnice zwane są [[zooksantelle|zooksantelami]] (''Zooxanthellae''). Poprzez proces [[Fotosynteza|fotosyntezy]] dostarczają one swojemu gospodarzowi niezbędnych [[Związki organiczne|związków organicznych]]. Te bruzdnice, które nie posiadają zdolności fotosyntezy, najczęściej [[Pasożytnictwo|pasożytują]] na swoim [[gospodarz (biologia)|gospodarzu]].
 
Większość bruzdnic [[Rozmnażanie bezpłciowe|rozmnaża się bezpłciowo]]. U nielicznych grup ''Dinoflagellata'' stwierdzono [[rozmnażanie płciowe]]. [[Chromosom]]y u bruzdnic są trwale skondensowane, nawet wtedy, gdy nie następuje [[mitoza]] lub [[mejoza]]. W istocie procesy mitozy, jak i mejozy u tych protistów, są również nietypowe, np. nie zanika [[błona jądrowa]]. Ze względu na te różnice uważa się, iż bruzdnice są odlegle spokrewnione z innymi obecnie żyjącymi organizmami. Zaliczane są do [[supergrupa (biologia)|supergrupy]] ''[[Chromalveolata]]''<ref>{{Cytuj pismo|autor=Simpson, Alastair G.B.; Roger, Andrew J|tytuł=The real ‘kingdoms’ of eukaryotes|czasopismo=Current Biology|rok=2004|oznaczenie=14|strony=R693-R696|issn=0960-9822|pmid= 15341755|url= http://www.bi.ku.dk/coursedocs/protister/public/Simpson&Rogers2004.pdf}}</ref>.
 
Bruzdnice są ważnymi producentami w [[ekosystem]]ach morskich. Od czasu do czasu przechodzą eksplozje populacyjne, które są przyczyną ''czerwonych przypływów'' ([[zakwit]]ów). Podczas takich zakwitów, niektóre bruzdnice produkują [[toksyny]], będące przyczyną masowego wymierania [[Ryby|ryb]]. Toksyny te są nieszkodliwe dla [[Ostryga|ostryg]], czy chociażby omułków, żywiących się tymi organizmami. U ludzi, którzy spożyli takie ostrygi może występować ''paralityczne zatrucie skorupiakowe'', objawiające się niewydolnością układu oddechowego.
Linia 24:
W latach trzydziestych XIX wieku niemiecki mikroskopista [[Christian Gottfried Ehrenberg]] zbadał wiele próbek wody i [[plankton|planktonu]] i wyodrębnił kilka rodzajów bruzdnic, których nazw są nadal stosowane, w tym ''peridinium'', ''prorocentrum'' i ''dinophysis''<ref>{{Cytuj |autor = Christian Gottfried Ehrenberg |tytuł = Beiträge zur Kenntniss der Organisation der Infusorien und ihrer geographischen Verbreitung, besonders in Sibirien |czasopismo = Abhandlungen der Königlichen Akademie der Wissenschaften zu Berlin |data = 1830 |data dostępu = 2019-06-18 |miejsce = Berlin |wydawca = Realschul-Buchhandlung |url = http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.143632}}</ref>.
 
Te same bruzdnice zostały po raz pierwszy zdefiniowane przez [[Otto Bütschli]] w 1885 r. jako wiciowcowy [[Rząd (biologia)|rząd]] ''Dinoflagellida''<ref>{{Cytuj |autor = Heinrich Georg Bronn, C. K. Hoffmann |rozdział = Unterabtheilung (Ordnung) Dinoflagellata |tytuł = Dr. H. G. Bronn's Klassen und Ordnungen des Thier-Reichs |data = 1892 |data dostępu = 2019-06-18 |miejsce = Leipzig |wydawca = C.F. Winter |s = 906–1029 |url = http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.53417}}</ref>. Botanicy traktowali je jako podział glonówglony o nazwie ''Pyrrophyta'' lub ''Pyrrhophyta'' („glony ogniste”; grecki ''pyrr(h)os'', ogień) po formach bioluminescencyjnych lub ''Dinophyta''. W późniejszych latach odkryto tu [[kryptomonady]], ebirydy i ellobiopsidy, ale tylko ostatnie są obecnie uważane za bliskich krewnych bruzdnic. Bruzdnice mają znaną zdolność do przekształcania się z [[Noncysta|noncyst]] w [[Cysta (biologia)|cysty]], co sprawia, że ​​odtworzenie ich historii ewolucyjnej jest niezwykle trudne.
 
== Morfologia ==
Linia 44:
== Ekologia ==
=== Środowisko ===
DinoflagelatyBruzdnice mogą występować we wszystkich środowiskach wodnych: słonych i słodkich, w tym w śniegu lub lodzie. Są one również powszechne w środowisku bentonicznym i lodzie morskim.
[[Plik:Dinoflagellate bioluminescence 3.jpg|mały]]
 
=== Odżywianie ===
Dinoflagelaty mogą występować we wszystkich środowiskach wodnych: artykul, słonawych i słodkich, w tym w śniegu lub lodzie. Są one również powszechne w środowisku bentonicznym i lodzie morskim.
 
Bruzdnice stosują trzy sposoby odżywiania: [[Fototrofia|fototrofię]], [[Miksotrofizm|miksotrofię]] i [[Heterotrofizm|heterotrofię]]. Fototrofami mogą być fotoautotrofy lub auksotrofy. Mieszanki dinotroficzne są fotosyntetycznie aktywne, ale są również heterotroficzne. Mikrofotrofy fakultatywne, w których autotrofia lub heterotrofia są wystarczające do odżywiania, są klasyfikowane jako amfitroficzne. Niektóre wolno żyjące bruzdnice nie mają chloroplastów, ale są gospodarzami fototroficznych endosymbiontów. Kilka z nich może wykorzystywać obce chloroplasty (cleptochloroplasty), otrzymywane z pożywienia (kleptoplastyka). Niektóre wiciowce mogą żywić się innymi organizmami jako drapieżniki lub pasożyty<ref>{{Cytuj |autor = Eberhard Schnepf, Malte Elbrächter |tytuł = Nutritional strategies in dinoflagellates: A review with emphasis on cell biological aspects |czasopismo = European Journal of Protistology |data = 1992-02-21 |data dostępu = 2019-06-18 |issn = 0932-4739 |wolumin = 28 |numer = 1 |s = 3–24 |doi = 10.1016/S0932-4739(11)80315-9 |url = http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0932473911803159}}</ref>.
 
Sposoby wychwytu i spożycia w wiciowcach są dość zróżnicowane. Kilka bruzdnic (np. ''Ceratium hirundinella''<ref>{{Cytuj |autor = John D. Dodge, Richard M. Crawford |tytuł = The Morphology and Fine Structure of Ceratium Hirundinella (dinophyceae)1 |czasopismo = Journal of Phycology |data = 1970 |data dostępu = 2019-06-18 |issn = 1529-8817 |wolumin = 6 |numer = 2 |s = 137–149 |doi = 10.1111/j.1529-8817.1970.tb02372.x |url = https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1529-8817.1970.tb02372.x |język = en}}</ref>, ''Peridinium globulus''<ref>{{Cytuj |autor = Adam S. Bursa |tytuł = The Annual Oceanographic Cycle at Igloolik in the Canadian Arctic: II. The Phytoplankton |czasopismo = Journal of the Fisheries Research Board of Canada |data = 1961-04-01 |data dostępu = 2019-06-18 |issn = 0015-296X |wolumin = 18 |numer = 4 |s = 563–615 |doi = 10.1139/f61-046 |url = https://www.nrcresearchpress.com/doi/10.1139/f61-046}}</ref>) przyciąga zdobycz przez prądy wodne utworzone przez wici do regionu bruzdowatego komórki. U niektórych bruzdnic duża zasłona do karmienia jest wyciągana w celu chwytania zdobyczy, która jest następnie trawiona pozakomórkowo<ref>{{Cytuj |autor = F. J. R. Taylor, Gregory Gaines |tytuł = Extracellular digestion in marine dinoflagellates |czasopismo = Journal of Plankton Research |data = 1984-01-01 |data dostępu = 2019-06-18 |issn = 0142-7873 |wolumin = 6 |numer = 6 |s = 1057–1061 |doi = 10.1093/plankt/6.6.1057 |url = https://academic.oup.com/plankt/article/6/6/1057/1490727 |język = en}}</ref>. ''Oblea'', ''Zygabikodinium'' i ''Diplopsalis'' są jedynymi innymi rodzajami dinoflagellat, o których wiadomo, że używają tego konkretnego mechanizmu karmienia<ref>{{Cytuj |autor = Lars-Johan Naustvoll |tytuł = Growth and grazing by the thecate heterotrophic dinoflagellate Diplopsalis lenticula (Diplopsalidaceae, Dinophyceae) |czasopismo = Phycologia |data = 1998-01-01 |data dostępu = 2019-06-18 |issn = 0031-8884 |wolumin = 37 |numer = 1 |s = 1–9 |doi = 10.2216/i0031-8884-37-1-1.1 |url = https://doi.org/10.2216/i0031-8884-37-1-1.1}}</ref>. Grzybica katodinium (''Gymnodinium''), powszechnie spotykana jako zanieczyszczenie w kulturach glonów lub rzęs, karmi się przywiązaniem do swojej ofiary i przyjmowaniem cytoplazmy zdobyczy przez rozciągliwą szypułkę<ref>{{Cytuj |autor = Howard J. Spero |tytuł = Phagotrophy in Gymnodinium Fungiforme (pyrrhophyta): The Peduncle as an Organelle of Ingestion1 |czasopismo = Journal of Phycology |data = 1982 |data dostępu = 2019-06-18 |issn = 1529-8817 |wolumin = 18 |numer = 3 |s = 356–360 |doi = 10.1111/j.1529-8817.1982.tb03196.x |url = https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1529-8817.1982.tb03196.x |język = en}}</ref>. Dwa spokrewnione gatunki, ''polykrikos kofoidii'' i ''neatodinium'', wystrzeliwują organelle przypominające harpun, aby zdobyć zdobycz. Mechanizmy żywienia oceanicznych bruzdnic pozostają nieznane.
 
=== Bioluminescencja ===
Linia 60 ⟶ 58:
Bioluminescencja bruzdnicy jest kontrolowana przez zegar dobowy i występuje tylko w nocy. Szczepy luminescencyjne i nieluminescencyjne mogą występować u tego samego gatunku. Liczba scyntylonów jest wyższa w nocy niż w dzień i załamuje się pod koniec nocy, w czasie maksymalnej bioluminescencji<ref>{{Cytuj |autor = J. W. Hastings, D. Morse, L. Fritz |tytuł = The circadian bioluminescence rhythm of Gonyaulax is related to daily variations in the number of light-emitting organelles |czasopismo = Journal of Cell Science |data = 1990-02-01 |data dostępu = 2019-06-18 |issn = 0021-9533 |wolumin = 95 |numer = 2 |s = 321–328 |pmid = 2196272 |url = https://jcs.biologists.org/content/95/2/321 |język = en}}</ref>.
 
Bioluminescencyjne zatoki ekosystemu bruzdnic należą do najrzadszych i najbardziej wrażliwych<ref>{{Cytuj |autor = Cheryl Lyn Dybas |tytuł = Bright Microbes |czasopismo = Scientific American |data = 2012-04-17 |data dostępu = 2019-06-19 |issn = 0036-8733 |wolumin = 306 |numer = 5 |s = 19–19 |doi = 10.1038/scientificamerican0512-19 |url = http://www.nature.com/doifinder/10.1038/scientificamerican0512-19}}</ref>, a najsłynniejsze z nich to Zatoka Bioluminescencyjna w [[La Parguera]], [[Lajas]], [[Portoryko|Puerto Rico]]; [[Zatoka Mosquito]] w [[Vieques (wyspa)|Vieques]]. Laguna bioluminescencyjna znajduje się również w pobliżu [[Montego Bay]] na [[Jamajka|Jamajce]], a bioluminescencyjne porty otaczają Castine w stanie [[Maine]]. W Stanach Zjednoczonych Centralna Floryda mieści laguny ''Indian River Lagoon'', które latem obfitują w brudzdownicebruzdownice, a zimą w bioluminescencyjny ctenofor<ref>{{Cytuj |tytuł = Florida by Water: Experience Bioluminescence -- National Geographic |data = 2015-02-10 |data dostępu = 2019-06-18 |opublikowany = Travel |url = https://www.nationalgeographic.com/travel/florida-land-and-sea/experience-bioluminescence/}}</ref>. Na świecie zidentyfikowano 5pięć zatok bioluminescencyjnych, a 3trzy z nich znajdują się wna Puerto Rico[[Portoryko]]{{fakt}}.

{{wikispecies|Dinoflagellata}}
== Przypisy ==
{{Przypisy}}