Maria Chmieleńska: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
Nie podano opisu zmian
Linia 4:
Urodzona w Kijowie, córka generała armii rosyjskiej Antoniego i Walerii z Brzostowskich. Dwaj bracia ojca [[Ignacy Chmieleński|Ignacy]] i [[Zygmunt Chmieleński|Zygmunt]] byli uczestnikami powstania styczniowego. Uczyła się w gimnazjum żeńskim w Kijowie, gdzie uczestniczyła w pracach tajnego kółka samokształceniowego. Po ukończeniu szkoły pracowała jako prywatna nauczycielka w Kijowie, m.in. udzielała lekcji [[Anatolij Łunaczarski|Anatolijowi Łunaczarskiemu]].<ref>Alicja Pacholczykowa, M''aria Chmieleńska (1869-1945?),'' Słownik Biograficzny Działaczy Polskiego Ruchu Robotniczego, t. 1, Warszawa 1978, s. 306</ref> W 1897 przeniosła się do Warszawy nadal pracując jak prywatna nauczycielka. Tu w 1898 wstąpiła do [[Polska Partia Socjalistyczna|Polskiej Partii Socjalistycznej]]. Posługując się pseudonimem "Klara" brała udział w kolportażu nielegalnej prasy partyjnej.Uczestniczyła też w pracy oświatowej wykładając język polski i historię w kółkach robotniczych<ref>Adam Próchnik, ''Kobieta w polskim ruchu socjalistycznym,'' Warszawa 1948, s. 23</ref>. Od 1899 kierowała pracą kół kobiecych i prowadziła koła metalowców w Warszawie. Aresztowana w marcu 1901 i przetrzymywana do 14 sierpnia w [[X Pawilon Cytadeli Warszawskiej|X Pawilonie]] Cytadeli<ref>Adam Próchnik, ''Kobieta w walce o niepodległość i socjalizm,'' Warszawa 1938, s. 15, [https://polona.pl/item/kobieta-w-walce-o-niepodleglosc-i-socjalizm-w-polsce,NzI1NTM2MTE/20/#info:metadata Biblioteka Polona - wersja elektroniczna]</ref>. Zwolniona za kaucją została skazana w 1903 przez Warszawską Izbę Sądową na 3 lata zesłania do guberni wiackiej.<ref>Alicja Pacholczykowa, M''aria Chmieleńska (1869-1945?) ...,'' s. 307</ref> Po amnestii obniżono jej karę zesłania o rok. Po powrocie do Warszawy w styczniu 1905 jako członek Warszawskiego Okręgowego Komitetu Robotniczego prowadziła tzw. biuro centralne PPS, później kolejno kierowała pracą dzielnic PPS Powiśle I Mokotów. W sierpniu 1905 ponownie aresztowana i osadzona na oddziale kobiecym tzw. ,,Serbia” więzienia na Pawiaku<ref>Maria Chmieleńska, ''Wrażenia z rewolucji 1905 r. w "Serbii",'' "Niepodległość" t. 8, 1933, s. 284-290 [https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/31094/edition/27922/content?ref=desc&format_id=2 Śląska Biblioteka Cyfrowa - wersja elektroniczna]</ref>. Zwolniona za kaucją 30 września 1905 wróciła do poprzedniej działalności. Następnie była członkiem OKR PPS kolejno w Kaliszu i Lublinie. Po rozłamie w PPS od września 1906 należała do [[Polska Partia Socjalistyczna – Frakcja Rewolucyjna|Polskiej Partii Socjalistycznej - Frakcji Rewolucyjnej]]. W 1907 zagrożona aresztowaniem wyjechała do Rosji, przez pewien czas mieszkając u rodziny w Kijowie.<ref>Alicja Pacholczykowa, M''aria Chmieleńska (1869-1945?) ...,'' s. 307</ref>
 
Po wybuchu I wojny światowej mieszkając w Warszawie podjęła na nowo działalność w PPS-Frakcji odbudowując jej struktury wraz z Arturem Śliwińskim. Następnie działała w warszawskim OKR PPS. Brała także udział w pracach [[Polska Organizacja Wojskowa|Polskiej Organizacji Wojskowej]]. W listopadzie 1915 brała udział w założeniu Uniwersytetu Latającego, którego członkiem zarządu pozostała do 1924. Delegatka na XII i XIIXIII Zjazd PPS, od stycznia 1916 kierowała pracami Centralnego Wydziału Oświatowego CKR PPS. W latach 1916-1918 współpracowała z tygodnikiem partyjnym "Jedność Robotnicza". Z ramienia PPS członkini [[Centralny Komitet Narodowy w Warszawie|Centralnego Komitetu Narodowego]] od listopada 1916 do lutego 1917. Uczestniczyła w pracach Komisji Szkolnej CKN<ref>[[Jerzy Zbigniew Pająk|Jerzy Z. Pająk]], ''O rząd i armię. Centralny Komitet Narodowy (1915-1917),'' Kielce 2003, s, 140, 209, 245, 252, 258, 276 ISBN 83-7133-208-4</ref>. Jednocześnie uczestniczyła w pracach [[Liga Kobiet Polskich Pogotowia Wojennego|Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego]], początkowo w kole warszawskim. Od 28 czerwca 1917 do 29 grudnia 1918 członkini Naczelnego Zarządu LKP PW - reprezentowała w nim okręg warszawski. Uważała wówczas, że Liga powinna się zajmować głównie działalnością oświatowo-kulturalną oraz polityczną. Uczestniczyła w zjeździe zjednoczeniowym Lig Galicji, Śląska i Królestwa (29 - 30 grudnia 1918 w Krakowie) - gdzie została wybrana do Naczelnego Zarządu LKP- reprezentowała w nim okręg warszawski<ref>Joanna Dufrat, ''Kobiety w kręgu lewicy niepodległościowej. Od Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego do Ochotniczej Legii Kobiet (1908–1918/1919),'' Toruń 2001, s. 284, 288, 298, 300, 301, 304, 306, ISBN 83-7174-980-5</ref>. Brała także udział w pracach POW. Działaczka Centralnego Komitetu Równouprawnienia Kobiet (1918).
 
W okresie międzywojennym pracowała od 1919 jako urzędnikurzędniczka Sekcji II Ubezpieczeń Społecznych w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej. Politycznie była zaangażowana w działalność [[Polska Partia Socjalistyczna|Polskiej Partii Socjalistycznej,]] uczestniczyła w zjazdach partyjnych, m.in. w XVIII Kongresie PPS (23 - 27 VII 1921 w Łodzi). Była szczególnie aktywna od 1924 w Centralnym Wydziale Kobiecym. W IV 1927 była delegatką na VII Zjazd Kobiet PPS w Warszawie. W VIczerwcu 1928 została wybrana wiceprzewodniczącą Warszawskiego Wydziału Kobiet PPS, a 24 IXwrześnia 1928 skarbnikiem Prezydium Centralnego Wydziału Kobiecego. Z ramienia tego Wydziału współpracowała z Towarzystwem Służby Społecznej, gdzie kierowała sekcją ogródków działkowych. Zajmowała się także działalnością oświatową oraz sprawami opieki nad młodzieżą i dziećmi. Reprezentowała PPS na Zjeździe Oświaty Robotniczej w Liege (1930)<ref>Alicja Pacholczykowa, M''aria Chmieleńska (1869-1945?) ...,''s. 307</ref>.
 
Pod koniec lata trzydziestych wycofała się z działalności w PPS, zaczęła interesować się teozofią i zbliżyła się do Tow. Teozoficznego. Okupację spędziła w Warszawie. Po powstaniu warszawskim 1944, chora, została umieszczona w szpitalu w jednej z podwarszawskich miejscowości. Niedługo potem zmarła.