Surżyk: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m int.
drobne redakcyjne
Linia 1:
{{Dopracować|więcej przypisów=2012-07}}
[[Plik:SurzhykUseRu.PNG|thumb|Procentowa ilość osób używająca Surżyku na Ukrainie w 2003 roku]]
'''Surżyk''' ([[język{{w ukraińskijęzyku|uk|ukr]]. ''суржик''}}, od {{k|uk|суржик}} – „chleb lub mąka z mieszanki różnych rodzajów ziarna”) – [[odmiana językowa|twór językowy]] w ramach [[język ukraiński|języka ukraińskiego]] podz wpływemwpływami [[język rosyjski|języka rosyjskiego]], rozpowszechniony w dużej części terytorium [[Ukraina|Ukrainy]] oraz w Mołdawii ([[Naddniestrze]]). W sąsiadujących z Ukrainą regionach [[Rosja|Rosji]] ([[obwód woroneski]], [[Obwód rostowski|rostowski]], [[Kraj Krasnodarski|kraj krasnodarski]]) zrusyfikowaną wersję miejscowych ukraińskich dialektów stepowych nazywają „bałaczką”<ref>{{Cytuj |autor = Сергей Пикулин |tytuł = На Кубани пытаются возродить балачку |data = |data dostępu = 2018-02-16 |opublikowany = НТВ |url = http://www.ntv.ru/novosti/183673/ |język = ru}}</ref>.
 
== Historia ==
Ukraińska filolog Łesia Stawycka uważa, że ''surżyk jest językiem miasta, które przestało być ukraińskie, ale nie stało się do końca rosyjskim''. Badaczka podkreśla, że już w połowie XIX wieku język Kijowa ''wyrównał się, dostosował się do języka rosyjskiego, ale ostatecznie nie stał się rosyjskim – jednak język ukraiński został prawie całkowicie wyparty [z Kijowa], stając się cechą wsi''.
 
Przy tym badaczka podkreśla, że surżyk nie jest zjawiskiem stricte miejskim. ''Wiejska biografia surżyka jest bardziej wyszukana i nadal jest pisana do naszych czasów. Ukraińskojęzycznej wioski do XIX wieku nie dotknęła fala totalnej rusyfikacji, dlatego, że carska Rosja nie dbała o szerzenie jakiejkolwiek kultury, w tym rosyjskiej, wśród szerokich mas ludu. Ale rozwój kapitalizmu prędzej czy później wpłynął też na wiejskie gwary''<ref>{{Cytuj |autor = Łesia Stawycka |tytuł = Пројекат Растко: Леся Ставицька : Блудний суржик. Міф, мова, стіль |data = |data dostępu = 2018-02-16 |opublikowany = www.rastko.rs |url = http://www.rastko.rs/rastko/delo/11935 |język = uk}}</ref>.
 
== Klasyfikacja ==
Trudno go klasyfikować jako [[Języki kreolskie|język kreolski]], bowiem te powstają bowiem w wyniku przyswojenia przez miejscową ludność języka handlowców/kolonizatorów ([[języki pidżynowe|pidżinu]]). Nie jest również pidżynem jako takim, bowiem języki pidżinowe z racji swojej prymitywności nie zapewniają pełnego porozumienia międzyludzkiego i dlatego nie są dla nikogo językiem macierzystym.
 
Najprędzej można go uznać za [[język mieszany]] (por. [[Ponaschemu (język)|Ponaschemu]]), powstały wśród ludności podmiejskiej w rezultacie wymieszania języka ukraińskiego z rosyjskim. [[Gramatyka]] i wymowa pozostają ukraińskimi, podczas gdy znaczna część słownictwa jest zapożyczona z języka rosyjskiego (liczba zapożyczeń zależna jest od wykształcenia i życiowego doświadczenia użytkownika – w ramach surżyku wyróżnia się wiele wariantów).
 
Surżyk można również traktować jako [[gwara miejska|gwarę miejską]], powstałą w wyniku napływu ukraińskiej ludności wiejskiej do rosyjskojęzycznych miast; w takim ujęciu stanowiłby [[socjolekt]]<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko = Рудаков|imię = Тарас|tytuł = Суржик - друга мова. / Доповіді міжнародної конференції «Сучасна українська мова в українсько-російськім суспільстві». Луганськ, 15-18 березня 2009|rok = 2009|wydawca = |miejsce = Луганськ|strony = 85-87|isbn = |język = uk}}</ref>.
 
Według badań socjologicznych, surżykiem posługuje się 15–20% ludności Ukrainy, przede wszystkim w obwodach [[Obwód dniepropetrowski|dniepropetrowskim]], [[obwód połtawski|połtawskim]], [[obwód sumski|sumskim]] i [[obwód czernihowski|czernihowskim]].