|
'''Shergar''' – [[koń]] wyscigowy (ur. w [[1978]], ojciec: Great Nephew, matka: Sharmeen), zasłynął zwycięstwem w [[Epsom Derby]] w [[1981]] o 10 długości przed stawką, co jest rekordem w 226-letniej historii wyścigu. To zwycięstwo uznane zostało za jeden ze 100 najbardziej zapadających w pamięć momentów sportowych w XX wieku. Uznany został za Konia Roku 1981 w Europie.
'''Shergar''' (ur. [[3 marca]] [[1978]], zm. ok. [[luty]] [[1983]]) – [[Irlandia|irlandzki]] koń wyścigowy [[Koń pełnej krwi angielskiej|pełnej krwi angielskiej]]. Zwycięzca Epsom Derby i Irish Derby w 1981 roku. W lutym 1983 roku został porwany dla okupu przez zamaskowanych i uzbrojonych przestępców. Zginął najprawdopodobniej w ciągu kilku dni od porwania, jednak jego ciała nigdy nie odnaleziono.
Dwa lata później, [[8 lutego]] [[1983]], Shergar został porwany – przez zamaskowanych uzbrojonych bandytów – wprost ze stajni w Ballymany niedaleko [[Curragh]] w hrabstwie Kildare (Irlandia). Porywacze zażądali w zamian za uwolnienie konia 2 milionów funtów szterlingów. Transakcja nie została jednak uskuteczniona. Historia Shergara, a w szczególności kryminalny incydent stały się inspiracją dla książek, filmów dokumentalnych, jak również fabularnego filmu ''Shergar'' w reżyserii [[Dennis Lewison|Dennisa Lewisona]] z 1999 r. (wystąpili w nim m.in. [[Ian Holm]] i [[Mickey Rourke]])
== Życiorys ==
Ojcem Shergara był Great Nephew, matką Sharmeen.<ref>{{Cytuj |tytuł = Shergar Horse Pedigree |data dostępu = 2019-03-02 |opublikowany = www.pedigreequery.com |url = https://www.pedigreequery.com/shergar}}</ref> Wyhodował go Aga Khan IV. Przyszedł na świat w Irlandii. Trenerem konia został Michael Stoute. W rodowodzie Shergara można znaleźć m. in. Nearco – niepokonanego włoskiego konia wyścigowego, który dobrze sprawdził się również w hodowli. Ma w rodzinie także kilka dobrych koni wyścigowych pochodzących z [[Francja|Francji]].
=== KarieraRodowód wyścigowa ===
Wśród bliskich przodków Shergara daje się zauważyć dwukrotny inbred na Nearco. Natomiast prosta linia męska obfituje w takie sławy jak Bend'Or, The Baron, Stockwell czy sam [[Eclipse (koń)|Eclipse]].
Shergar zadebiutował 19 września 1980 roku, wygrywając Kris Plate. 25 października wziął udział w William Hill Futurity Stakes, jednak zajął drugie miejsce. Nie ścigał się przez resztę sezonu. Na tor wrócił w kwietniu 1981 roku. Z przewagą 10 długości wygrał Guardian Newspaper Classic Trial. Dziesięć dni później wygrał Chester Vase o 12 długości. 3 czerwca wygrał Epsom Derby o 10 długości.<ref>{{Cytuj odcinek|tytuł=Shergar Wins The 1981 Epsom Derby|url=https://www.youtube.com/watch?v=HhKYNWrIm6w|autorzy=Mark Boyle|data dostępu=2019-03-02|emisja=2010-11-10}}</ref> Jest to największa przewaga, jaką kiedykolwiek jakikolwiek koń uzyskał w tym wyścigu. Pod koniec czerwca oraz lipca o 4 długości wygrał Irish Derby<ref>{{Cytuj |tytuł = Irish Derby (1981) - Results- Shergar |data dostępu = 2019-03-02 |opublikowany = www.horseracingnation.com |url = https://www.horseracingnation.com/race/San_19810430_Race_1_Allow}}</ref> i King George VI and Queen Elizabeth Diamond Stakes.<ref>{{Cytuj odcinek|tytuł=Shergar - 1981 King George|url=https://www.youtube.com/watch?v=Vm7HLLIfMhk|autorzy=shalakhani|data dostępu=2019-03-02|emisja=2008-08-18}}</ref> Ostatnim wyścigiem Shergara było St Leger Stakes, w którym zajął czwarte miejsce. Ogier zakończył karierę z 6 zwycięstwami na 8 startów i zarobkami w wysokości 440 196 funtów. Za swoje osiągnięcia zdobył tytuł europejskiego konia roku 1981.
=== Emerytura ===
Swój pierwszy sezon w hodowli rozpoczął w 1982 roku w Ballymany Stud. [[Krycie|Pokrył]] 44 klacze, z czego 36 z nich poczęło. Wśród pierwszego rocznika jego źrebiąt było 17 ogierów i 19 klaczy. Jego najlepszym potomkiem prawdopodobnie był Authaal, zwycięzca Irish St Leger w 1987 roku. Uważa się, że pierwszy rocznik źrebiąt Shergara „może nie był rozczarowujący, ale poniżej oczekiwań”. W roku 1983 miał pokryć 55 klaczy
== Porwanie i śmierć ==
8 lutego 1983 roku co najmniej sześciu zamaskowanych i uzbrojonych mężczyzn wtargnęło do domu Jima Fitzgeralda, który w Ballymany Stud zajmował się opieką nad końmi. Jeden z nich powiedział do niego: „Przyszliśmy po Shergara. Chcemy za niego dwa miliony”. Fitzgerald wyznał, że mężczyźni nie byli okrutni, jednak jeden z nich wymachiwał bronią i był bardzo agresywny. Rodzina Fitzgeralda została zamknięta w pokoju, a następnie został on zmuszony do wprowadzenia Shergara do przyczepy dla koni. Potem kazano mu położyć się na podłodze w [[Van|vanie]]. Po czterech godzinach bandyci wysadzili go w [[Kilcock]], około 32 kilometry od Ballymany Stud. Zabroniono mu kontaktu z policją pod groźbą zabicia całej jego rodziny. Mężczyźni nie powiedzieli, z jakiej są organizacji. Jeden z nich posługiwał się północnoirlandzkim akcentem, a inny zdawał się mieć doświadczenie z końmi. Właściciel Shergara miał kilka powodów do niezapłacenia okupu. Jednym z nich było to, że nie miał żadnej gwarancji na to, że koń zostanie zwrócony. Dodatkowo, wpłacenie porywaczom dwóch milionów funtów mogłoby sprawić, że inne cenne konie również staną się celem porwania. 12 lutego porywacze wysłali zdjęcie przerażonego konia, które zostało wykonane dzień wcześniej. Oznacza to, że 11 lutego koń nadal żył. Ostatecznie jednak Shergara nie udało się odzyskać.
W 1999 roku Sean O'Callaghan, jeden z byłych członków [[Prowizoryczna Irlandzka Armia Republikańska|PIRA]], wyjawił szczegóły porwania. Wyznał, że akcja miała na celu zebranie pieniędzy na broń. Powiedział także, ze parę dni po porwaniu koń spanikował, uszkodził sobie nogę i został zabity przez porywaczy z karabinu maszynowego.<blockquote>„Shergar został rozstrzelany na śmierć. Wszędzie była krew, koń nawet poślizgnął się na własnej krwi. [...] To była bardzo krwawa śmierć”.<ref>{{Cytuj |tytuł = Mystery of Shergar the champion horse who was kidnapped |data = 2018-02-09 |data dostępu = 2019-03-02 |opublikowany = IrishCentral.com |url = http://www.irishcentral.com/culture/Mystery-of-the-champion-racehorse-Shergar---kidnapped-in-Ireland-never-found-.html |język = en}}</ref></blockquote>Ciała Shergara nigdy nie odnaleziono. ''The Sunday Telegraph'' i ''The Observer'' uważają, że mógł zostać pogrzebany w okolicach [[Aughnasheelin]] niedaleko [[Ballinamore]]. O'Callaghan powiedział, że z tego co wie, szczątki konia znajdują się na farmie należącej niegdyś do [[Irlandzka Armia Republikańska|IRA]], jednak uzyskanie zgody na przekopanie terenu może być trudne.
Historia Shergara stała się inspiracją dla książek, filmów dokumentalnych, jak również fabularnego filmu ''Shergar'' w reżyserii Dennisa Lewisona z 1999 roku.
== Przypisy ==
<references />
== Linki zewnętrzne ==
* [http://www.agakhanstuds.com/history/ch11.asp Historia Shergara] {{lang|en}}
* [httpshttp://www.horseracingnationpedigreequery.com/horse/Shergar#shergar ShergarPedigree -online] Horse Racing Nation]{{lang|en}}
* [https://www.bbc.com/news/uk-northern-ireland-44383969 Who kidnapped the Derby-winner Shergar and why?]
* [https://www.express.co.uk/expressyourself/32964/Shergar-Has-the-mystery-finally-been-solved Shergar: Has the mystery finally been solved?]
* [https://www.belfasttelegraph.co.uk/life/features/the-search-for-the-last-resting-place-of-shergar-36969847.html The search for the last resting place of Shergar]
* [https://www.bbc.com/news/magazine-21316921 Shergar: The day the wonder horse was stolen]
* [https://www.rte.ie/sport/racing/2013/0207/366691-asd/ 30 years on: What happened to Shergar?]
* [http://www.sportingintelligence.com/2011/06/04/shergar-kidnapped-by-the-ira-killed-buried-in-a-bog-in-north-county-leitrim-040601/ SHERGAR: KIDNAPPED BY THE IRA, KILLED, BURIED IN A BOG IN NORTH COUNTY LEITRIM]
[[Kategoria:Konie wyścigowe]]
| 