Jezioro Aralskie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
+ wikisłown.
m ort.
Linia 30:
|commons = Category:Aral Sea
}}
'''Jezioro Aralskie''' (nazywane '''Morzem Aralskim'''; {{w języku|kk|Арал теңізі}}, ''Arał tengyzy''; {{w języku|ru|Аральское море}}, ''Aralskoje morie''; {{w języku|uz|Orol dengizi}}; {{w języku|kaa|Aral tenʻizi}}) – [[jezioro endoreiczne|bezodpływowe]], [[Jezioro reliktowe|reliktowe]], [[Jezioro słone|słone jezioro]] w [[Kazachstan]]ie i [[Uzbekistan]]ie, które ''de facto'' zanikłozniknęło na skutek ludzkiej działalności. W jego miejscu znajdują się obecnie cztery oddzielne zbiorniki: [[Jezioro Północnoaralskie]], jezioro (dawna zatoka) Tuszczybas, oraz basen południowo-zachodni i południowo-wschodni{{r|eosnap-aral-sea}}. Basen południowo-wschodni jest płytki, bardzo silnie zasolony i okresowo wysycha{{r|Wuste}}.
 
W latach 60. XX w. było to czwarte [[Największe jeziora świata|pod względem powierzchni]] jezioro na Ziemi. Od tego czasu stale kurczy się z powodu odprowadzania wody z zasilających jezioro rzek [[Amu-daria]] i [[Syr-daria]] w celach [[Irygacja (rolnictwo)|irygacyjnych]]. Już w roku 1918 władze sowieckie zdecydowały, że na suchych połaciach [[Kazachska Socjalistyczna Republika Radziecka|Kazachskiej SRR]], [[Uzbecka Socjalistyczna Republika Radziecka|Uzbeckiej SRR]] i [[Turkmeńska Socjalistyczna Republika Radziecka|Turkmeńskiej SRR]], wzdłuż Amu-darii i Syr-darii uprawiana będzie na wielką skalę [[Bawełna (roślina)|bawełna]], która ma się stać „białym złotem”, podstawą ekonomii tych republik. W wyniku tych działań Republika Uzbecka wkrótce stała się (i do dziś [[Uzbekistan]] pozostaje) największym eksporterem bawełny na świecie. Jednocześnie w regionie doszło do jednej z największych katastrof ekologicznych w historii ludzkości.
Linia 74:
 
== Zdjęcia satelitarne ==
<gallery mode="packed" heights="140">
Plik:AralSeaAug1964-keyhole.jpg|Zdjęcie z 1964 roku
Plik:Aralzee.jpg|Wysychanie wód Jez. Aralskiego: zdjęcia z 1989 i 2003 roku