Prawo publiczne: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
int.
 
Linia 6:
 
== Prawo publiczne a prawo prywatne ==
Podstawowym kryterium rozróżnienia prawa publicznego i prywatnego jest "korzyść"„korzyść” ([[łacina|łac.]] ''utilitas''). Zadaniem [[norma prawna|norm]] prawa publicznego jest przynoszenie korzyści społeczeństwu jako całości. W przeciwieństwie do prawa prywatnego, chroni ono zatem interesy publiczne, a nie poszczególnych jednostek.
 
== Ewolucja historyczna ==
=== Prawo rzymskie ===
Rozróżnienie prawa publicznego i prywatnego jest dorobkiem [[jurysprudencja|jurysprudencji]] [[Cesarstwo Rzymskie|rzymskiej]]. W źródłach literackich oba terminy odnotowali już w [[II wiek p.n.e.|II]] i [[I wiek p.n.e.|I wieku p.n.e.]] [[Terencjusz]], [[Cyceron]] i [[Tytus Liwiusz]] chwalący [[Ustawa XII tablic|Ustawę XII tablic]] jako "źródło„źródło całego prawa, publicznego i prywatnego"prywatnego”<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko=Kolańczyk | imię=Kazimierz | autor= | autor link= | inni= | tytuł=
Prawo rzymskie | data=1999 | wydawca=Wydawnictwa Prawnicze PWN | miejsce=Warszawa | isbn=83-86702-31-1 | strony=27}}</ref>. Najprawdopodobniej pierwszego, na tyle pełnego rozróżnienia, że zachowało się ono do dziś, dokonał [[Ulpian Domitius]]. W [[Digesta]]ch Justyniana (D.1,1,6,1), zachowało się ono w takiej formie:
: ''[...] publicum ius est quod ad statum rei Romanae spectat, privatum quod ad singulorum utylitatem: sunt enim quaedam publice utilia quaedam privatim.''
Linia 21:
* [[prawo kanoniczne]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko= Dębiński | imię=Antoni | inni= | tytuł= Rzymskie prawo prywatne : kompendium | data=2007 | wydawca=LexisNexis | miejsce=Warszawa | isbn=978-83-7334-711-3 | strony=29}}</ref>.
 
''Ius publicum'' rozwijało się w starożytnym Rzymie zdecydowanie wolniej niż ''ius privatum'', co w efekcie poskutkowało utożsamianiem "prawa"„prawa” z "prawem„prawem prywatnym"prywatnym” jedynie (tak np. u żyjącego w [[II wiek]]u n.e. [[Gajusz (jurysta rzymski)|Gaiusa]]). Po upadku Imperium, rzymskie prawo publiczne zostało zupełnie zapomniane, także w czasach szerokiej recepcji prawa rzymskiego do zachodnioeuropejskich systemów prawnych, ''ius publicum'' nie odcisnęło niemal zupełnie śladu.
 
=== Współcześnie ===
Współczesne postrzeganie prawa publicznego, właściwie nie zmieniło koncepcji rzymskiej. Jednakże coraz częściej podnoszone są głosy, iż państwo wkracza coraz głębiej w stosunki między obywatelami normując je i ograniczając (np. poprzez [[prawo pracy]]), co sprawia, że prawo publiczne "pochłania"„pochłania” już niemal lub zupełnie wszystkie elementy życia obywateli.
 
== Cechy norm ==
Linia 30:
Prawo publiczne charakteryzuje nierównouprawnienie stron stosunków prawnych.
 
Na gruncie teorii państwa i prawa, można to tłumaczyć faktem, iż normy prawa publicznego chronić mają podmiot zbiorowy w postaci całego społeczeństwa. Społeczeństwo to musi zatem być reprezentowane przez swój organ (np. policję), gdyż niemożliwe byłoby każdorazowe podejmowanie jakiejkolwiek decyzji, na przykład w formie referendum. Natomiast, ze względu na wiodące obecnie koncepcje budowy państwa przez społeczeństwo, które zyskuje status [[suwerenność|suwerena]] (przede wszystkim koncepcja [[umowa społeczna|umowy społecznej]]), organ reprezentujący to suwerenne społeczeństwo, musi mieć do dyspozycji większe środki i uprawnienia, niż jednostka. Zatem w stosunku "obywatel„obywatel - policja"policja”, policja reprezentująca społeczeństwo (państwo) dysponować będzie na przykład środkami przymusu wobec obywatela (chociażby możliwością [[Zatrzymanie (prawo)|zatrzymania]]).
 
=== Charakter norm ===