Naczelne: Różnice pomiędzy wersjami

Nie licząc zamieszkującego wszystkie kontynenty [[człowiek rozumny|człowieka]], większość naczelnych zamieszkuje zwrotnikowe lub podzwrotnikowe obszary obu Ameryk, Afryki i Azji<ref name="britannica" />. Przedstawicieli tego rzędu cechuje duże zróżnicowanie pod względem wielkości ciała: obok gatunków o małych wymiarach, jak np. ważący jedynie 30 g ''[[Microcebus berthae]]'' należą do nich gatunki o dużych wymiarach, jak np. osiągające masę ponad dwieście kilogramów [[goryl]]e ''Gorilla beringei graueri''. Najstarsze znane skamieniałości zwierząt należących do tego rzędu pochodzą sprzed 55,8 milionów lat, i przyporządkowane są do rodzaju ''[[Teilhardina]]''<ref name=placental_radiation>{{cytuj pismo| autor=O'Leary, M. A.| rok=2013| tytuł= The placental mammal ancestor and the post–K-Pg radiation of placentals| czasopismo=Science| wolumin=339| numer=6120| strony=662–667 |doi=10.1126/science.1229237 |pmid=23393258}}</ref>. Najwcześniejszy bliski krewny naczelnych, którego szczątki są licznie reprezentowane, to późnopaleoceński ''[[Plesiadapis]]'', żyjący około 55–58&nbsp;milionów lat temu<ref name=ChatterjeeEtal2009>{{cytuj pismo| rok=2009 | autor=Helen J Chatterjee, Simon Y.W. Ho, Ian Barnes & [[Colin Groves]] | tytuł=Estimating the phylogeny and divergence times of primates using a supermatrix approach | czasopismo=BMC Evolutionary Biology | wolumin= 9 |doi=10.1186/1471-2148-9-259 |pmid=19860891| strony=259 |pmc=2774700| nazwisko2=Ho | nazwisko3=Barnes | nazwisko4=Groves | wydanie=1}}</ref>. [[zegar molekularny|Z analiz materiału genetycznego]] wynika, że linia naczelnych powstała jeszcze przed [[granicaGranica kredaK-trzeciorzędT|granicą kreda-trzeciorzęd]], około 63-74&nbsp;milionów lat temu<ref name="StanyonSpringer2012">{{cytuj | autor=Roscoe Stanyon, Mark S. Springer, Robert W. Meredith, John Gatesy, Christopher A. Emerling, Jong Park, Daniel L. Rabosky, Tanja Stadler, Cynthia Steiner, Oliver A. Ryder, Jan E. Janečka, Colleen A. Fisher, William J. Murphy | tytuł=Macroevolutionary Dynamics and Historical Biogeography of Primate Diversification Inferred from a Species Supermatrix| czasopismo=[[PLoS ONE]]| wolumin=7| numer=11| data=2012| s=e49521 |issn=1932-6203 |doi=10.1371/journal.pone.0049521}}</ref><ref name="JamesonHou2011">{{cytuj | autor=Natalie M. Jameson, Zhuo-Cheng Hou, Kirstin N. Sterner, Amy Weckle, Morris Goodman, Michael E. Steiper, Derek E. Wildman | tytuł=Genomic data reject the hypothesis of a prosimian primate clade| czasopismo=Journal of Human Evolution| wolumin=61| numer=3| data=2011| s=295–305 |issn=0047-2484|doi=10.1016/j.jhevol.2011.04.004}}</ref><ref name="PozziHodgson2014">{{cytuj | autor=Luca Pozzi, Jason A. Hodgson, Andrew S. Burrell, Kirstin N. Sterner, Ryan L. Raaum, Todd R. Disotell | tytuł=Primate phylogenetic relationships and divergence dates inferred from complete mitochondrial genomes| czasopismo=Molecular Phylogenetics and Evolution| wolumin=75| data=2014| s=165–183 |issn=1055-7903 |doi=10.1016/j.ympev.2014.02.023}}</ref><ref name="StanyonFinstermeier2013">{{cytuj | autor=Roscoe Stanyon, Knut Finstermeier, Dietmar Zinner, Markus Brameier, Matthias Meyer, Eva Kreuz, Michael Hofreiter, Christian Roos| tytuł=A Mitogenomic Phylogeny of Living Primates| czasopismo=[[PLoS ONE]] | wolumin=8| numer=7| data=2013| s=e69504 |issn=1932-6203 |doi=10.1371/journal.pone.0069504}}</ref>.