Półgrosz: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m linkowanie |
m liter., inter. |
||
Linia 14:
'''Półgrosz''' – srebrna [[moneta]] bita w [[Korona Królestwa Polskiego|Polsce]], na [[Wielkie Księstwo Litewskie|Litwie]] i na [[Śląsk]]u od XIV do XVI w. (równa ½ [[grosz]]a), wprowadzona przez [[Władysław II Jagiełło|Władysława Jagiełłę]] w wyniku cyklu reform z lat 1393–1398<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Adam Dylewski |redaktor = Katarzyna Kucharczuk |tytuł = Od denara do złotego. Dzieje pieniądza w Polsce |data = 2012 |isbn = 9788377052068 |wydanie = pierwsze |miejsce = Warszawa |wydawca = CARTA BLANCA Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN |s = 72–73}}</ref>.
Początki półgrosza związane są z wenecką monetą ''mezzanino'' powstałą w
Na ziemiach polskich duża popularność [[Kwartnik|kwartnika]] śląskiego świadczyła o istotnym zapotrzebowaniu na ten [[gatunek pieniądza]], który przypadkowo był bardzo bliski [[Metrologia|metrologicznie]] połowie grosza<ref name=":0" />.
Zaskakująca kariera półgrosza na ziemiach polskich doprowadziła do tego, że od reformy [[Władysław II Jagiełło|Władysława II Jagiełły]], do wielkiej reformy [[Zygmunt I Stary|Zygmunta I Starego]], półgrosz stanowił podstawę [[System walutowy|systemu monetarnego]], pełniąc funkcję jednostki „grubej”<ref name=":1">{{Cytuj |autor = Adam Dylewski |redaktor = Katarzyna Kucharczuk |tytuł = Od denara do złotego. Dzieje pieniądza w Polsce |data = 2012 |isbn = 9788377052068 |wydanie = pierwsze |miejsce = Warszawa |wydawca = CARTA BLANCA Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN |s = 73}}</ref>. Chociaż nazwę półgrosza używa się czasami nieprawidłowo w odniesieniu do kwartników [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza III Wielkiego]], to pierwszą w dziejach polskich emisję przeprowadzono w okresie panowania Władysława II Jagiełły – pojawiły się wtedy półgrosze<ref name=":1" />:
* kwartniki duże koronne w 1394 r. oraz
Linia 29:
*[[Aleksander Jagiellończyk|Aleksandra Jagiellończyka]] (1502–1506).
W 1526 r. w wyniku reformy monetarnej Zygmunt I Stary oparł obrót pieniądza na [[Grosz|groszu]], walcząc w ten sposób przede wszystkim z napływającym na terytorium swojego państwa [[Półgrosz świdnicki|półgroszem świdnickim]] oraz licznymi
Od tego momentu półgrosze pojawiały się głównie na [[Wielkie Księstwo Litewskie|Litwie]], gdzie nadal stanowiły podstawowy [[Gatunek pieniądza|gatunek monety]]. Ostatnia duża emisja miała miejsce za [[Zygmunt II August|Zygmunta II Augusta]] (1,25 grama srebra próby 375)<ref name=":1" />.
Linia 37:
Po blisko 200 latach przerwy półgrosz powrócił w czasie reformy monetarnej z 1766 r., w początkowym okresie panowania [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Augusta Poniatowskiego]] – w postaci miedzianej o masie 1,95 grama – pełniąc wyłącznie funkcje [[Moneta zdawkowa|zdawkowe]]<ref name=":1" />.
[[½ grosza (1796–1797)|Ostatnią emisją półgrosza]] na ziemiach polskich, również w formie miedzianej, były [[Rozbiory Polski|zaborcze]] monety z lat [[½ grosza (1796–1797)|1796–1797]] wybite przez Prusaków dla [[Prusy Południowe|Prus Południowych]], identyczne metrologicznie z emisjami z czasów stanisławowskich<ref name=":1" />.
W 1810 r. [[Księstwo Warszawskie]] zaordynowało półgroszówki, ale do ich emisji ostatecznie nigdy nie doszło<ref name=":1" />.
| |||