Historia Krakowa: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Wycofano edycje użytkownika 217.96.187.151 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to D T G.
Znacznik: Wycofanie zmian
Linia 43:
Przy odtwarzaniu wydarzeń z 1241 r. pomocne są zapiski Jana Długosza. Jednakże źródło to nie jest całkowicie wiarygodne, gdyż Długosz pisał o najeździe tatarskim ponad dwieście lat po wydarzeniach z roku 1241.
 
Już w XII w. w Krakowie działała biblioteka i szkoła katedralna, która była uważana za najlepszą w tym czasie uczelnię w Polsce. Centrum miasta było Wzgórze Wawelskie, wokół którego powstały liczne porozrzucane osady kupieckie i rzemieślnicze. Dopiero 5 czerwca 1257 roku, za panowania [[Bolesław V Wstydliwy|Bolesława Wstydliwego]], nadano KrakowuKrakowowi [[lokacja Krakowa|przywilej lokacyjny]] na [[prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]]<ref>W literaturze toczy się dyskusja na temat ewentualnej pierwszej lokacji Krakowa, która mogła mieć miejsce ok. 1220&nbsp;r. z inicjatywy biskupa [[Iwo Odrowąż|Iwona Odrowąża]] lub księcia [[Leszek Biały|Leszka Białego]] (konieczność nowej lokacji w 1257 miała wynikać ze zniszczenia miasta wskutek najazdu tatarskiego; świadectwo wcześniejszej lokacji mają stanowić pojawiający się przed 1257 w źródłach sołtysi krakowscy). Jeszcze w XIX&nbsp;w. taką tezę postawił [[Józef Szujski|J. Szujski]], ''Kraków aż do początków XV-go wieku. Wstępne słowo do najstarszych ksiąg tego miasta'', w: ''Najstarsze księgi i rachunki miasta Krakowa od r. 1300 do 1400'', wyd. [[Franciszek Piekosiński|F. Piekosiński]], J. Szujski, Kraków 1878; podtrzymywali ją później liczni badacze m.in. H. Münch, ''Kraków do roku 1257 włącznie'', „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki. Teoria i Historia”, t. VIII, 1958, z. 1, s. 1–40, [[Jerzy Wyrozumski|J. Wyrozumski]], ''Dzieje Krakowa'', t. 1: ''Kraków do schyłku wieków średnich'', Kraków 1992, s. 147–160 czy B. Krasnowolski, ''Lokacje i rozwój Krakowa, Kazimierza i Okołu. Problematyka rozwiązań urbanistycznych'', w: ''Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta'', red. J. Wyrozumski, Kraków 2007 („Biblioteka Krakowska”, nr 150), s. 355–426. Ostatnio z podsumowaniem tej dyskusji oraz głosem przeciwko wcześniejszej lokacji, a uzasadniającym istnienie sołtysów organizacją niemieckiej gminy w Krakowie: J. Wyrozumski, ''Lokacja czy lokacje Krakowa na prawie niemieckim?'', w: ''Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta'', red. J. Wyrozumski, Kraków 2007 („Biblioteka Krakowska”, nr 150), s. 121–151.</ref>. Dzięki niemu powstał szachownicowy układ zabudowy miasta, mieszczanie zostali zwolnieni z płacenia podatków przez 6 lat, zyskali też prawo połowu ryb w Wiśle; wójtowie otrzymali prawo do posiadania karczm, rzeźni i młynów. Wtedy także powstał [[Rynek Główny w Krakowie|Rynek Główny]].
 
W 1333 r. na Wawelu [[Kazimierz III Wielki|Kazimierz Wielki]] został koronowany na króla Polski. W 1335 ulokował on, w bezpośrednim sąsiedztwie Krakowa nowe miasto nazwane jego imieniem – [[Kazimierz (Kraków)|Kazimierz]]. Dzięki królowi rozkwitł handel, dzięki czemu miasto zyskało wiele dochodów, a mieszkańcy stawali się coraz zamożniejsi. Wzniesiono również wiele budowli będących dziś najważniejszymi zabytkami miasta, m.in. zamek wawelski. Król unowocześnił fortyfikacje miasta, wybrukował ulice, założył wodociągi. W 1356 Kraków stał się główną siedzibą dwóch centralnych sądów miejskich Małopolski – [[Sąd wyższy prawa niemieckiego|Sądu Wyższego Prawa Niemieckiego]] oraz [[Sąd Sześciu Miast|Sądu Sześciu Miast]]. Jednak najistotniejszym wydarzeniem za panowania [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza Wielkiego]] było założenie [[Uniwersytet Jagielloński|Akademii Krakowskiej]] w 1364&nbsp;r., która była pierwszą polską i jedną z najbardziej renomowanych w Europie uczelnią wyższą.