5 Armia (USA): Różnice pomiędzy wersjami

: [[Operacja Avalanche]]

|dyslokacja = 1946: [[Chicago]]<br />1971: [[Houston]]

'''Armia Północna Stanów Zjednoczonych''' ({{w języku|en|United States Army North}}, dawniej '''Piąta Armia''') – [[związek operacyjny]] [[ArmiaUnited StanówStates ZjednoczonychArmy|US Army]].

Obecnie z zadaniem obrony własnego terytorium pod dowództwem [[United States Northern Command]]. W czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] była główną formacją [[Stany Zjednoczone|amerykańskich]] sił lądowych w basenie [[Morze Śródziemne|Morza Śródziemnego]]. Została powołana do życia 4 stycznia 1943 roku w [[Wadżda]], we [[Francja|francuskim]] [[Maroko]]. Następnie brała udział w alianckiej inwazji na kontynent [[Europa|europejski]] we [[Włochy|Włoszech]]. Dowódcą armii był [[generał- porucznik]] [[Mark Wayne Clark|Mark Clark]].

Piąta Armia zaistniała po raz pierwszy podczas [[Operacja Avalanche|operacji Avalanche]] (desant pod [[Salerno]]) we wrześniu 1943 roku. W związku z niewielką ilością amerykańskich wojsk na śródziemnomorskim teatrze działań, składała się początkowo z jednego amerykańskiego (VI) i jednego [[Wielka Brytania|brytyjskiego]] (X) [[korpus (wojsko)|korpusu]]. Pod Salerno X Korpus lądował na lewym, podczas gdy VI Korpus na prawym skrzydle. Postępy były początkowo niewielkie z winy mało aktywnego dowódcy korpusu amerykańskiego, [[generał- major|gen- mjr]] Ernesta Dawleya, który został zdymisjonowany. Później, po ciężkim bombardowaniu z morza i z powietrza, oddziały lądujące odzyskały teren i zdołały połączyć się z oddziałami Ósmej Armii brytyjskiej, które lądowały nieco dalej na południe. Siły niemieckie wycofały się.

VI Korpus został wycofany z linii i zastąpiony przez [[Francuski Korpus Ekspedycyjny we Włoszech (1943-1944)|Francuski Korpus Ekspedycyjny we Włoszech]] pod dowództwem generała [[Alphonse Juin|Alphonsea Juina]]. Francuzi podjęli drugą próbę zdobycia Monte Cassino (w połączeniu z operacją desantową VI Korpusu), ale ponownie nieudaną. VI Korpus lądował pod [[Anzio]] 22 stycznia 1944 w akcji o nazwie kodowej [[Operacja Shingle]], napotykając wiele problemów takich, jak pod Salerno. Brak aktywności ze strony amerykańskiego dowódcy, gen-mjr. Johna Lucasa, w połączeniu z obawami, że VI korpus może zostać oskrzydlony przez Niemców, gdy posunie się zbyt daleko w głąb lądu spowodowały, że desant nie wyszedł poza przyczółek do chwili, gdy wojska alianckie zdobyły Monte Cassino i przełamały linię Gustawa 18 maja 1944 roku. I ponownie jak pod Salerno, desant uratowało bombardowanie z morza i powietrza.

Po strategicznej porażce operacji Shingle, przeprowadzono reorganizację na wielką skalę. Do tej pory największą przeszkodą były Apeniny, skutecznie oddzielające Piątą Armię od brytyjskiej Ósmej Armii. Teraz tę linię podziału przesunięto na zachód tak, by obie armie mogły wspólnie przeć na [[Rzym]]. Na wybrzeżu [[AdriatykMorze Adriatyckie|Adriatyku]]u pozostawiono V Korpus brytyjski. Piąta Armia została wycofana spod Cassino, a kolejne ataki na wzgórze prowadziły siły [[Indie|hinduskie]], [[Nowa Zelandia|nowozelandzkie]] i ostatecznie [[2 Korpus Polski (PSZ)|2 Korpus Polski]]. Piąta Armia straciła w tej sytuacji X Korpus, uznano bowiem, że lepiej, gdy stanie się ona [[związek taktyczny|związkiem taktycznym]] całkowicie amerykańskim, co rozwiąże niektóre problemy logistyczne.

W dwa dni po wyzwoleniu Rzymu rozpoczęła się [[Operacja Overlord]] w [[Normandia (kraina historyczna)|Normandii]]. Zgodnie ze strategicznym założeniem aliantów, dla wsparcia Overlord miało nastąpić odciążające lądowanie w południowej Francji. By można je było przeprowadzić, należało wydzielić część sił z sił alianckich we Włoszech. W rezultacie wycofano VI Korpus, który stał się zalążkiem amerykańskiej Siódmej Armii, którą zaczęto formować w celu lądowania we Francji ([[Operacja Dragoon]]). Francuski Korpus Ekspedycyjny również został wycofany, by na jego bazie stworzyć Pierwszą Armię francuską, która również miała wziąć udział w Operacji Dragoon. W ciągu dwóch miesięcy liczebność Piątej Armii zmalała z 250 000 do 150 000, czyli odpowiednika 9 dywizji. Wkrótce jednak nadciągnęły uzupełnienia zza oceanu i armię zasilił nowo powołany IV Korpus.

W czasie ostatnich działań przeciwko niemieckiej Grupie Armii C brytyjska Ósma Armia prowadziła ofensywą wzdłuż wybrzeża Adriatyku, zaś Piąta Armia w Dolinie [[Pad (rzeka)|Padu]], gdzie wojska amerykańskie wkroczyły do [[Bolonia|Bolonii]] tuż za [[2 Korpus Polski (PSZ)|Polakami]]<ref>Według niektórych opracowań amerykańskich 5 Armia była pierwsza: Goodenough, s.77</ref>. Większość oddziałów niemieckich została przyparta do Padu i zniszczona, lub też pozbawiona broni ciężkiej i środków transportowych, co uczyniło ocalałe oddziały bezbronnymi. W tej sytuacji oddziały II Korpusu Piątej Armii z łatwością prowadziły działania pościgowe w kierunku [[Genua|Genui]], [[Mediolan]]u i granicy francuskiej. IV Korpus nacierał na północ w kierunku na [[Werona|Weronę]], [[Vicenza|Vicenzę]], a w końcu na [[Bolzano]] i [[Brenner|przełęcz brenneńską]], gdzie nastąpiło spotkanie z oddziałami amerykańskiej Siódmej Armii.