Prehabilitacja: Różnice pomiędzy wersjami

Koncepcja prehabilitacji w dzisiejszym rozumieniu tego pojęcia pojawiło się w połowie lat 80-tych i dotyczyły przygotowania sportowców celem minimalizacji ryzyka urazów i ich następstw<ref>Spain J: Prehabilitation. Clin Sports Med. 1985 Jul;4(3):575-85.</ref>. Pierwszy [[Artykuł naukowy|artykuł]], w którym pojęcie prehabilitacji dotyczy pacjentów, dokładnie zaś ćwiczeń przygotowujących do zabiegów operacyjnych i pobycie na oddziałach [[Intensywna terapia|intensywnej terapii]] ukazał się w roku 2002.<ref>Topp R, Ditmyer M, King K, Doherty K, Hornyak J 3rd: The effect of bed rest and potential of prehabilitation on patients in the intensive care unit. AACN Clin Issues. 2002 May;13(2):263-76.</ref> W chwili obecnej pojęcie to staje się coraz bardziej popularne. Liczba artykułów w https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed dotyczących prehabilitacji luzlub z nią związanych przekracza obecnie 500 i szybko rośnie w ostatnich latach.

Prehabilitacja w krajach Europy Zachodniej i w Ameryce Północnej (i wybranych innych krajach o wysokim poziomie opieki zdrowotnej, jak Tajwan czy Japonia) jest stosowana coraz powszechniej przez oddziały o specjalnościach zabiegowych. Od roku 2018 działa Międzynarodowe Towarzystwo Prehabilitacji (International Prehabilitation Society<ref>https://prehabsociety.com/communication/</ref>) zajmujące się edukacją w zakresie prehabilitacji, badaniami naukowymi i wypracowaniem optymalnych standardów. Co roku odbywają się światowe konferencje poświęcone prehabilitacji, dotychczasowe miały miejsce w roku 2017 Montréal, Kanada, 2018 Eindhoven, Niderlandy, 2019 London, Wielka Brytania, kolejna konferencja planowana jest w roku 2020 w Barcelonie, Hiszpania. Wiele szpitali posiada własne programy prehabilitacyjne, pozwalajaće pacjentowi na przygotowanie przed zabiegiem w miejscu i asyście personelu, w którym czeka go zabieg. Przykładem może być program prehabilitacyjny Kliniki w Cleveland (Cleveland Clinic)<ref>https://www.martinhealth.org/what-is-prehabilitation</ref>, czy holenderski program fit4surgery<ref>http://www.fit4surgery.nl/</ref> (w wolnym tłumaczeniu "zdrowy i gotowy do leczenia chirurgicznego") przygotowany przez profprofesora Gerrita Slootera, jednego z pionierów prehabilitacji.

Pojęcie prehabilitacji w Polsce jest wciąż bardzo mało popularne. Brak jest praktycznie kompleksowej opieki przedoperacyjnej, nie ma w tym zakresie ani odpowiednich programów czy poradni ani wystarczającej świadomości zarówno wśród pacjentów jak i personelu medycznego. Istniejące zalecenia dotyczące przygotowania do zabiegu operacyjnego dotyczą przede wszystkim postępowania żywieniowego<ref>Kłęk ST, Jarosz J, Jassem J, Kapała A, Krawczyk J, Krzakowski M, Misiak M, Szczepanek K: Polskie Rekomendacje Żywienia Dojelitowego i Pozajelitowego w Onkologii — część II: żywienie drogą przewodu pokarmowego (żywienie dojelitowe). Onkologia w Praktyce Klinicznej 2013, tom 9, nr 6, 209–215</ref>. Elementy przygotowania prehabilitacyjnego, takie jak poprawa stanu ogólnego pacjenta przed zabiegiem, immunomodulacja czy profilaktyka wczesna zakażenia miejsca operowanego omawiane były na konferencjach organizowanych przez Polskie Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu (<ref>https://polspen.pl/</ref>), Polskie Towarzystwo Żywienia Klinicznego (<ref>http://xn--ptk-42a.pl/</ref>) czy na serii konferencji poświęconych Terapii Podciśnieniowej Ran (<ref>https://www.termedia.pl/Konferencja-Terapia-Podcisnieniowa-Przekraczamy-Granice-Intro,1137,8127.html</ref>). W opracowaniu dotyczącym kompleksowej opieki okołooperacyjnej według protokołu ERAS u chorych poddanych chirurgicznemu leczeniu otyłości z roku 2015<ref>https://www.mp.pl/eras/wytyczne/115494,protokol-kompleksowej-opieki-okolooperacyjnej-dla-poprawy-wynikow-leczenia-zastosowanie-eras-w-chirurgii-bariatrycznej</ref> obecne były ważne elementy prehabilitacji, jak: przedoperacyjne konsultacje i informacja dla chorego, zaprzestanie palenia [[Tytoń|tytoniu]] na minimum 6 tygodni przed operacją, zaprzestanie spożywania [[Alkohol|alkoholu]], przedoperacyjne zwiększenie aktywności fizycznej chorego, brak przedłużonego głodzenia przed operacją poprzez podanie wysokowęglowodanowego napoju na 2 godziny przed planowaną interwencją chirurgiczną. W Polsce jedne z pierwszych działań prehabilitacyjnych rozpoczęto w 2018 roku w Uniwersyteckim Centrum Klinicznym w [[Trójmiasto|Trójmieście]]<ref>https://zdrowie.trojmiasto.pl/Jak-sie-przygotowac-do-operacji-n128499.html</ref>. W roku 2020 uruchomiony został w Klinice Chirurgii Ogólnej, Endokrynologicznej i Onkologii Gastroenterologicznej [[Uniwersytet Medyczny w Poznaniu|Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu]] (Kierownik Kliniki Prof. dr hab. n. med. Tomasz Banasiewicz) kompleksowy projekt prehabilitacji, mający na celu opracowanie odpowiednich standardów i umożliwienie pacjentom skorzystania z odpowiedniego przygotowania do zabiegu operacyjnego. [[Klinika]] posiada wieloletnie doświadczenie w poradnictwie przedoperacyjnym, na przykład dla pacjentów u których planowane jest wyłonienie stomii czy dla pacjentów z dziedzicznymi chorobami dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Projekt powstaje we współpracy z Fundacją Medigent, założeniem projektu jest stworzenie interaktywnej platformy (www.prehabilitacja.pl) ułatwiającej indywidualne przygotowanie do zabiegu operacyjnego, docelowo zaś stworzenie sieci poradni pozwalających na jak najlepsze przygotowanie się do zabiegu operacyjnego.