Bacówka (chata pasterska): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
mNie podano opisu zmian
Znaczniki: VisualEditor Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) Zaawansowana edycja mobilna
MOs810 (dyskusja | edycje)
Linia 5:
[[Plik:Bacówka polana majerz.jpg|mały|200px|Współczesna bacówka przy polanie Majerz w [[Pieniński Park Narodowy|Pienińskim Parku Narodowym]]]]
[[Plik:Flöjttoner.jpg|mały|200px|Spotkanie przy chacie pasterskiej w Szwecji. Miejsca przy współczesnych Bacówkach w Beskidach dla spotkań i turystów mogą być porównywalnie do zorganizowania widocznego na zdjęciu powyżej<ref>Zdjęcie to nie ukazuje osoby pochodzące z Beskidów. Fotografia ta nie ma nic wspólnego z Góralszczyzną. Instrument muzyczny pokazany na zdjęciu nawiązuje do muzyki związanej ze szwedzkim pasterskim folklorem</ref>.]]
'''Bacówka''', [[szałas]] ([[sałasz]]) lub [[koleba]] (koliba, kolyba) – zazwyczaj drewniany budynek pasterski stawiany na [[Hala (pasterstwo)|halach]] pasterskich, w którym przez kilka miesięcy w roku, na czas [[wypas]]u, przebywa [[baca]] wraz z [[juhas]]ami. Bacówka to nie tylko schronienie przed złą pogodą, ale również miejsce, które służy pasterzom do przerabiania mleka owczego na ser ([[bundz]]), serwatkę ([[żętyca|żętycę]]) czy też wędzone [[oscypek|oscypki]].
 
== Nazewnictwo ==
Nie wszystkie budynki pasterskie nazywa się szałasami, czyli bacówkami. W [[Tatry|Tatrach]] i na [[Podtatrze|Podtatrzu]] nazwą tą obejmowano tylko te, w których mieszkali pasterze owiec. Te budynki, które przeznaczone były do celów gospodarczych (np. do gromadzenia siana) nie nazywano bacówkami, lecz [[szopaSzopa (pomieszczenieobiekt gospodarczebudowlany)|szopami]]. Pasterze krów i owiec mieszkali w szopach lub wolarniach. Teren przeznaczony na spęd owiec wokół szałasu (bacówki) nazywany jest [[Szałasiska|szałasiskiem]].
 
Etymologcznie słowo ''koliba'' odnosiło się do związku i bliskości budynku z życiem człowieka. Słowo ''koliba'' pochodzi od greckiego słowa ''kalibe'', które oznaczało – chatę, namiot, altanę, a jego rdzeniem znaczeniowym jest słowo ''kolebka''<ref>{{Cytuj|autor=Zygmunt Gloger|tytuł=Encyklopedia Staropolska|data=1978|opis=tom 1|miejsce=Warszawa|s=231}}</ref>.
Linia 24:
W Polsce w okresie [[Historia Polski (1918–1939)|międzywojennym]] uprawiano owcze szałaśnictwo w [[Beskid Wyspowy|Beskidzie Limanowskim]] używając m.in. prymitywnych ''kolib'' z gałęzi choiny opartych o dwa skośne płotki. Szałasy stanowiły często zupełne prowizorki nie nadające się do stałego zamieszkania, odpowiadały natomiast koczowniczemu trybowi życia. Bardzo proste budy pasterskie, popularne w XX w. na [[Łemkowszczyzna|Łemkowszczyźnie]] ustawiano na granicy pól i lasów. Można je było konstruować z byłe jakiego materiału. Na [[Łemkowszczyzna|Łemkowszczyźnie]] gorlickiej pasterze używali też niewielkich szopek na kołach. Zdarzały się niekiedy kamienne ''koliby'' z luźno ułożonych kamieni<ref name=":0">{{Cytuj|autor r=Jerzy Czajkowski|rozdział=Czy Wołosi mogli mieć wpływ na rozwój budownictwa mieszkalnego w Karpatach?|tytuł=Wołoskie dziedzictwo Karpat|data=2008|isbn=978-80254-2616-6|miejsce=Czeski Cieszyn|wydawca=Sekcja Ludoznawcza ZG PZKO|s=116-121}}</ref>.
 
[[Gorce|Gorczańskie]] bacówki i tatrzańskie koliby reprezentowały wyższy stopień rozwoju technicznego, ze względu na trwalszy materiał i ciesielską konstrukcję. Bacówką w [[Limanowski]]emLimanowskiem zwano mały, jednownętrzny zrębowy budynek z dwuspadowym dachem. Szałasy i szopy pasterskie na Polanie Podokólne, które powstały po 1920 roku wyróżniają się ze względu na rodzaj architektury i poprzez to są niepowtarzalne. Szałasy pasterskie po obu stronach Tatr są wkomponowane w krajobraz, ale ich wielkość, sposób budowy, usytuowanie i rola ogniska wewnątrz były podporządkowane określonym celom i nie miały charakteru rozwojowego<ref name=":0" />.
 
== Budynki stałe i budynki przenośne ==