Mała Nizina Węgierska: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Botz (dyskusja | edycje)
P (dyskusja | edycje)
m linx
Linia 1:
'''Mała Nizina Węgierska''' (węg. ''Kisalföld'', słow. ''Malá dunajská kotlina'', niem ''Kleine Ungarische Tiefebene'') - jedna z trzech jednostek podziału geograficznego [[Kotlina Panońska|Kotliny Panońskiej]], zajmująca jej północno-zachodnią część. Nazewnictwo nie jest ustalone - część geografów nazywa Małą Niziną Węgierską tylko obszar leżący na [[Węgry|Węgrzech]]. Stąd biorą się różnice również w podawanej powierzchni Niziny (5,6 lub 8,0 tys. km<sup>2</sup>²; jednak sama słowacka [[Nizina Naddunajska (Słowacja)|Nizina Naddunajska]] ma około 10,0 tys. km<sup>2</sup>² powierzchni).
 
Północna i wschodnia granica Małej Niziny Węgierskiej to jednocześnie północna i wschodnia granica Kotliny Panońskiej, natomiast granica południowo-wschodnia - z [[Wyżyna Panońska|Wyżyną Panońską]] - biegnie od wzgórz Gerecse w [[Zakole Dunaju|Zakolu Dunaju]] do górnego biegu [[Raba (dopływ Dunaju)|Ráby]]; w środkowej części stanowią ją północne zbocza [[Las Bakoński|Lasu Bakońskiego]] (węg. ''Bakony''). Mała Nizina Węgierska rozciąga się obecnie na terenie trzech państw: [[Węgry|Węgier]], [[Słowacja|Słowacji]] i [[Austria|Austrii]]. Słowacka część Niziny jest zwana [[Nizina Naddunajska (Słowacja)|Niziną Naddunajską]] (''Podunajská nížina''). Skrawki należące do Austrii to [[Nizina Nezyderska]] (''Neusiedler Becken'') i [[Pogórze Styryjskie]] (''Steierisches Hügelland'').
 
Mała Nizina Węgierska to płaska równina, utworzona z osadów rzecznych i wyrównana przez rzeki. Występuje tu tylko kilka pojedynczych wzgórz na południu (''[[Somló'']], 433 m n.p.m. i ''[[Ság'', 278 m n.p.m.) i jeden łańcuch wzgórz na południe od [[Győr]] (''[[Szent Pál-hegy'']], 316 m n.p.m.). Główną rzeką Małej Niziny Węgierskiej jest [[Dunaj]], który płynie tu trzema ramionami: głównym korytem, jako [[Mały Dunaj]] po stronie słowackiej i jako [[Dunaj Moszoński]] (''Mosoni Duna'') po stronie węgierskiej (powstają w ten sposób wielkie rzeczne wyspy ''[[Szigetköz]]'' i ''[[Žitný ostrov]]''). Węgierską część Niziny odwadnia głównie [[Raba (dopływ Dunaju)|Rába]], zbierająca dopływy z Lasu Bakońskiego i ze wschodniego podnóża [[Alpy|Alp]]. Pozostałe większe rzeki to [[Rábca]] i [[Marcal]]. Rzeki te w mieście [[Győr]] wpadają do Dunaju Moszońskiego. Główną rzeką austriackiej części Niziny jest [[Litawa]]. Na Małej Nizinie Węgierskiej, na granicy Austrii i Węgier, leży unikatowe w skali europejskiej bezodpływowe [[Jezioro Nezyderskie]] (niem. ''Neusiedler See'', węg. ''Fertő'').
 
Klimat Małej Niziny Węgierskiej jest najmniej [[klimat kontynentalny|kontynentalny]] z całej Kotliny Panońskiej. Docierają tu jeszcze masy powietrza oceanicznego znad [[Ocean Atlantycki|Atlantyku]].
 
Mała Nizina Węgierska jest pozbawiona bogactw mineralnych (jeśli nie liczyć wszechobecnych wód mineralnych i termalnych). Ze względu na bardzo urodzajne gleby i łagodny klimat jest regionem typowo rolniczym - rolnictwo jest tu wielkotowarowe, wysoko rozwinięte i bardzo intensywne. Dominuje uprawa [[zboża|zbóż]], buraków cukrowych i ziemniaków, wysoko rozwinięta jest również hodowla bydła. Istnieją tu także wielkie zakłady przemysłowe: [[rafineria]] w [[Almásfüzitő]], [[cementownia]] w [[Lábatlan]]. Ośrodkami przemysłowymi są [[Győr]] i [[Sopron]]. Przez węgierską część Niziny przebiega szlak komunikacyjny z [[Budapeszt|Budapesztu]] do [[Wiedeń|Wiednia]] i [[Bratysława|Bratysławy]]. Szlakiem żeglugowym jest Dunaj (porty rzeczne w [[Komárom (miasto)|Komárom]] i w [[Győr]]). Lokalnym centrum komunikacyjnym węgierskiej części Niziny jest [[Győr]], w którym zbiegają się drogi i linie kolejowe.
 
Ze względu na swe intensywne wykorzystanie gospodarcze Mała Nizina Węgierska jest regionem gęsto zaludnionym. Typowe dla węgierskiego osadnictwa na tym terenie są wielkie, stosunkowo rzadko rozsiane wsie, liczące po kilka tysięcy mieszkańców. Największym miastem Niziny jako całości jest [[Bratysława]], natomiast największym miastem i zarazem głównym ośrodkiem jej węgierskiej części jest [[Győr]] (129,4 tys. mieszk.). Pozostałe większe miasta leżą na obrzeżach Niziny: [[Szombathely]] (81,8 tys. mieszk.) i [[Sopron]] (55,7 tys. mieszk.) u podnóża [[Alpy Węgierskie|Alp Węgierskich]], [[Tatabánya]] (72,3 tys. mieszk.) na granicy Wyżyny Panońskiej.