Siły Ghods: Różnice pomiędzy wersjami

|nazwa = Siły Jerozolimy, Siły Ghods

|rodzaj wojsk = [[komandos]]i, [[wywiad wojskowy]]

|podległość = [[Najwyżsi przywódcy Iranu|Najwyższy Przywódca]] IRI

'''Siły Ghods'''<ref name=":3">Abrahamian E., ''Historia...'', s. 226.</ref> ({{w języku|fa|نیروی قدس}} - ''Niru-je Ghods''); '''''Siły Jerozolimy''''' (j. perski ''Ghods'' – ''[[Jerozolima]]'';) nazwa tłumaczona w polskiej literaturze także jako siły specjalne Kuds<ref name="izak">K. Izak, ''Leksykon...'', s. 434.</ref>, Al-Kuds<ref>{{Cytuj|autor=Marta Stempień|tytuł=Irańskie służby specjalne wobec inwazji Państwa Islamskiego, [w:] M. Górka (red.), Służby wywiadowcze i kontrwywiadowcze w XX i XXI wieku, Warszawa: Difin 2016, s. 232-248|data=2016|isbn=978-83-8085-264-8}}</ref>, brygada al-Kuds<ref>M. Weiss, H. Hassan, ISIS, s. 365.</ref><ref group="uwaga">Al-Kuds oznacza Jerozolimę w j. arabskim.</ref>, dywizja al-Kuds<ref>Coville T., ''Najnowsza...'', s. 204.</ref>, Święte Oddziały<ref>Andrusiewicz K., ''Korpus...'', s. 364.</ref>) – elitarna<ref name="and364"/> j[[jednostka wojskowa]] prowadząca [[działania specjalne]], część struktury [[Korpus Strażników Rewolucji Islamskiej|Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej]], podlegająca bezpośrednio [[Najwyżsi przywódcy Iranu|Najwyższemu Przywódcy]] [[Iran|Islamskiej Republiki Iranu]]<ref>{{Cytuj|tytuł=Who's Behind Iran's Death Squad?|data=2007-02-14|data dostępu=2016-03-11|opublikowany=ABC News|url=http://abcnews.go.com/WNT/BrianRoss/story?id=2876019&page=1}}</ref> odpowiedzialna za prowadzenie [[operacja wojskowa|operacji wojskowych]] poza granicami [[Iran]]u oraz organizowanie, szkolenie i zaopatrywanie islamskich organizacji współpracujących z rządem irańskim. Liczy około 15 tysięcy żołnierzy<ref name="and364">K. Andrusiewicz, ''Korpus...'', s. 364-365.</ref>. Jej dowódcą od 1998 do 3 stycznia 2020 był generał [[Ghasem Solejmani]]<ref name="shadow">{{Cytuj|url = http://www.newyorker.com/magazine/2013/09/30/the-shadow-commander|tytuł = The Shadow Commander|opublikowany = The New Yorker|data dostępu = 2015-12-06}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Top Iranian general killed by US in Iraq |data = 2020-01-03 |data dostępu = 2020-01-03 |url = https://www.bbc.com/news/world-middle-east-50979463 |język = en-GB}}</ref>. Po jego śmierci w amerykańskim ataku nowym dowódcą sił Ghods został [[Esma’il Gha’ani|Esmail Ghani]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Iran names deputy commander of Quds force to replace Soleimani after killing |data = 2020-01-03 |data dostępu = 2020-01-03 |opublikowany = CNBC |url = https://www.cnbc.com/2020/01/03/reuters-america-iran-names-deputy-commander-of-quds-force-to-replace-soleimani-after-killing.html |język = en}}</ref>.

JednostkaTa formacja została utworzona podczas [[Wojna iracko-irańska|wojny iracko-irańskiej]]<ref name="izak"/> (niektóre źródła podają rok 1983<ref name=":4">{{Cytuj|tytuł=The IRGC Strategic Brain Trust. Part 1: Ghasem Soleimani and Ahmad Vahidi|data dostępu=2016-03-13|opublikowany=FRONTLINE - Tehran Bureau|url=http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/tehranbureau/2012/08/the-guards-strategic-brain-trust-part-1-ghasem-soleimani-and-ahmad-vahidi.html}}</ref>), jako elitarna jednostka wojskowa w strukturachstrukturze [[Korpus Strażników Rewolucji Islamskiej|Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej]] licząca od dwóch do pięciu tysięcy żołnierzy<ref name=":3" />. Według niektórych źródeł początkowo jej zadaniem Niru-je Ghods miało być prowadzenie działań przeciwko Izraelowi i stąd jej nazwa<ref name=":5">A. Oshtovar, ''Vanguard...'', s. 6.</ref>. Następnie zadaniem SiłNiru-je Ghods stało się prowadzenie operacji wojskowych poza granicami Iranu<ref name="ax393">Axworthy M., ''Revolutionary...'', s. 393.</ref>, organizowanie, szkolenie i wspieranie (finansowe i materialne) islamskich organizacji (w tym terrorystycznych<ref name="and364"/>) współpracujących stale lub doraźnie z rządem Iranu<ref name="izak"/>, prowadzenie nieoficjalnych działań dyplomatycznych i pozyskiwanie tajnych informacji<ref name="and364"/>. Na początku XXI wieku służyło w niej kilkanaście tysięcy żołnierzy<ref name="cień" /> (podawane są liczby 15 tys.<ref name="and364"/>, 5-20 tys.<ref name=":5" />).

SiłyNiru-je Ghods działają w ramach siedmiu regionalnych sektorów, obejmujących odpowiednio:

* kraje azjatyckie - dawniej części ZSRR[[WNP]],

Siedzibą [[dowództwo|dowództwa]] formacji jest dawna ambasada Stanów Zjednoczonych w Teheranie[[Teheran]]ie, przejęta przez Korpus Strażników Rewolucji Islamskiej po rewolucji islamskiej i [[kryzys zakładników (Iran)|uwięzieniu personelu ambasady USA]]<ref name="izak" />. Dowódcą formacji był prawdopodobnie od 1990 roku generał [[Ahmad Wahidi]], którego w 1997 zastąpił generał [[Ghasem Solejmani]]<ref name=":4" />. Odpowiada on bezpośrednio przed Najwyższym Przywódcą Iranu, z pominięciem komendanta głównego Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej<ref>K. Andrusiewicz, ''Korpus...'', s. 360.</ref>. Oddziały posiadają również odrębny budżet<ref name="and364"/>.

Wsparcie Sił GhodsJerozolimy otrzymywał na przestrzeni lat [[Liban|libański]] [[Hezbollah]]<ref name="izak"/>. W 1991 roku formacja wspierała [[powstanie w Iraku (1991)|powstanie w Iraku]] przeciwko rządom [[Saddam Husajn|Saddama Husajna]] (zakończone klęską), a następnie działalność [[Najwyższa Rada Islamska w Iraku|Najwyższej Rady Rewolucji Islamskiej w Iraku]]<ref name="izak"/> i jej skrzydła zbrojnego: [[Organizacja Badr|organizacjiOrganizacji Badr]]<ref name=":1">Weiss M., Hassan H., ''ISIS'', s. 95-97.</ref>. W 1992 roku dowódca SiłNiru-je Ghods Ahmad Wahidi uczestniczył w planowaniu zamachu[[zamach]]u na ambasadę izraelską i żydowskie centrum kulturalne w [[Buenos Aires]]<ref>E. Ottolenghi, ''The Pasdaran'', s. 25.</ref>. Jednostka udzielała wsparcia [[Hamas]]owi i skierowała grupę kilkuset żołnierzy do walki po stronie bośniackich [[muzułmanin|muzułmanów]] podczas [[Wojna w Bośni i Hercegowinie|wojny w Bośni]]<ref name="cień">{{Cytuj|autor = Łukasz Wójcik|tytuł = Generał Cień|data = 1-6 stycznia 2015|czasopismo = Polityka}}</ref>. W Afganistanie popieraławspierali [[Sojusz Północny]] w walce z [[Talibowie|talibami]]<ref name="izak" />. Bezpośrednio po rozpoczęciu [[Wojna w Afganistanie (od 2001)|amerykańskiej interwencji w Afganistanie]] przekazałaNiru-je Ghods przekazały USA dane wywiadowcze dotyczące talibów[[talib]]ów, jednak wycofaławycofały się z dalszych kontaktów, gdy prezydentłamiąc interes USA, ulegając interesowi [[lobby żydowskie]]go [[Prezydent USA]] [[George W. Bush]] publicznie zaliczył Iran do '''osi zła'''<ref name="shadow" /><ref name="cień" />. W kolejnych latach, według USA, Siły Ghods pomagały talibom organizować ataki[[zasadzka|zasadzki]] na żołnierzy[[żołnierz]]y amerykańskich i ich sojuszników<ref name=":2">{{Cytuj|tytuł=Fact Sheet: Designation of Iranian Entities and Individuals for Proliferation Activities and Support for Terrorism|data dostępu=2016-03-11|opublikowany=www.treasury.gov|url=https://www.treasury.gov/press-center/press-releases/Pages/hp644.aspx}}</ref>.

Po [[II wojna w Zatoce Perskiej|wkroczeniu Amerykanów do Iraku w 2003]] i obaleniu rządów Saddama Husajna siłyNiru-je Ghods na masową skalę wspierały irackie organizacje zbrojne atakujące Amerykanów<ref name=":0">Weiss M., Hassan H., ''ISIS,'' s. 91-93.

</ref>, przede wszystkim organizację Badr i inne proirańskie [[Siły Mobilizacji Ludowej|milicje szyickie]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko= Dodge |imię=T.| tytuł = Iraq: from war to a new authoritarianism| wydawca = The International Institute for Strategic Studies| miejsce = London & New York| rok = 2012 | isbn = 9780415834858 |oclc=824827947 |język=en |odn=tak | strony= 185-186}}</ref>, ale według niektórych źródeł również dowodzoną przez [[Muktada as-Sadr|Muktadę as-Sadra]] [[Armia Mahdiego|Armię Mahdiego]]<ref name=":1" />. Udzielały doraźnie pomocy także organizacjom, które atakowały Amerykanów, a nie współpracowały z rządem irańskim, w tym [[Al-Ka’ida|Al-Kaidzie]]<ref name=":1" />. Jednostka była jednym z narzędzi, za pomocą których Iran zamierzał całkowicie zdominować życie polityczne sąsiedniego kraju<ref name=":0" />. Pod koniec 2006 wojska amerykańskie aresztowały w Iraku dowódców oddziałów sił Ghods w [[Bagdad]]zie i w [[Dubaj]]u oraz szefa operacji i szkoleń formacji [[Mohsen Czizari|Mohsena Czizariego]]. Amerykańskie Połączone Dowództwo Operacji Specjalnych utworzyło(JSOC) specjalną[[formowanie Jednostkęjednostki|sformowało]] Operacyjną1.2007 roku Task Force 17 (jednostka zadaniowa), której celem miało byćbyło zwalczanie działań żołnierzy GhodsSił Jerozolimy w Iraku<ref name=":1" />. DziałaniaTe tedziałania nie pozwoliły na powstrzymanie procesu rozszerzania się wpływów irańskich w Iraku. Dowodzący Siłami GhodsJerozolimy generał Gh.Solejmani w 2010 roku faktycznie zdecydował o obsadzie stanowiska [[Premierzy Iraku|premiera Iraku]], którym został po raz drugi [[Nuri al-Maliki]]<ref name="shadow" />.

Od 2007 roku Stany Zjednoczone Ameryki uważają Siły GhodsJerozolimy (podobnie jak cały Korpus Strażników Rewolucji Islamskiej) za organizację wspierającą terroryzm<ref name=":2" />. Cztery lata później administracja [[Barack Obama|Baracka Obamy]] oskarżyła siły Ghodsje o nieudaną próbę zamachu na ambasadoraAmbasadora [[Arabia Saudyjska|Arabii Saudyjskiej]] w Waszyngtonie[[Dystrykt Kolumbia|stolicy USA]] [[Adil al-Dżubajr|Adila al-Dżubajra]]<ref>{{Cytuj|tytuł=Two Men Charged in Alleged Plot to Assassinate Saudi Arabian Ambassador to the United States|data dostępu=2016-03-11|opublikowany=www.justice.gov|url=https://www.justice.gov/opa/pr/two-men-charged-alleged-plot-assassinate-saudi-arabian-ambassador-united-states}}</ref>.

Siły Ghods brały udział w organizowaniu szyickich i [[Alawizm|alawickich]] formacji [[działania nieregularne|nieregularnych]], które wsparły armięwojsko syryjskąsyryjskie podczas [[Wojna domowa w Syrii|wojny domowej]]. Włączenie się obok [[Siły Zbrojne Federacji Rosyjskiej|Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej]] irańskich oficerów z generałem Ghasemem Solejmanim na czele w obronę rządu [[Baszszar al-Asad|Baszszara al-Asada]] sprawiło, że wojska syryjskie przestałyzaczęły ponosićosiągać same klęskisukcesy w walkach ze zbrojną opozycją<ref>Weiss M., Hassan H., ''ISIS'', s. 222 i 226-227.</ref><ref name="shadow" /><ref name="cień" />. W 2011 roku w działaniach wojennych w Syrii mogło brać udział nawet 70–80 wyższych oficerów Sił GhodsJerozolimy<ref>{{Cytuj|tytuł=Iran boosts support to Syria|data dostępu=2016-03-11|opublikowany=Telegraph.co.uk|url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/iran/10654144/Iran-boosts-support-to-Syria.html}}</ref>. Tworzone pod auspicjami Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej milicje miały dopuścić się w Syrii zbrodniwalczyły wojennych naz ludności sunnickiej[[sunnityzm|sunnitami]], traktując je jako odwet za wcześniejsze ataki sunnickich fundamentalistów na [[alawici|alawitów]] i [[szyici|szyitów]]<ref>Weiss M., Hassan H., ''ISIS'', s. 223-225.</ref>. OddziałyTe tesiły walczyły między innymi [[Bitwa o Aleppo (2012–2016)|pod Aleppo]]; tam też w październiku 2015 roku zginął generał [[Hosejn Hamadani|Hosejn Hamedani]], zastępca dowódcy operacyjnego Sił Ghods<ref>{{Cytuj|tytuł=Thousands gather to mourn Iranian general Hamedani|data dostępu=2016-03-11|opublikowany=Middle East Eye|url=http://www.middleeasteye.net/news/thousands-gather-mourn-iranian-general-hamedani-1203688735}}</ref>.

Ghasem Solejmani odegrał decydującą rolę w powstrzymaniu [[Wojna domowa w Iraku|ofensywy samozwańczego Państwa Islamskiego w Iraku]] latem 2014 roku<ref name="cień" />. Planował m.in. obronę Bagdadu przed siłami samozwańczego [[ISIS]]<ref name="cień" />, odbicie [[Operacja Aszura (2014)|odbicie Dżurf as-Sachar]], odbicie [[Tikrit]]u z rąk ISIS i przełamanie oblężenia Amirli w irackim Kurdystanie[[Kurdystan]]ie<ref>Weiss M., Hassan H., ''ISIS'', s. 363-365.</ref>. We wszystkich działaniach brały udział szkolone przez Siły GhodsJerozolimy szyickie [[Siły Mobilizacji Ludowej|milicje szyickie]]<ref name="cień" />.

* Abrahamian E., ''Historia współczesnego Iranu''. [[Książka i Wiedza]], Warszawa 2008, {{ISBN|9788305135979}}.