Franciszek Onufry Bieliński: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Mathiasrex (dyskusja | edycje)
kat., drobne merytoryczne
Czyz1 (dyskusja | edycje)
drobne redakcyjne, drobne techniczne, int.
Linia 11:
|dynastia =
|rodzina = [[Bielińscy herbu Junosza]]
|data urodzenia = [[23 listopada]] [[1742]]
|miejsce urodzenia =
|data śmierci = [[24 października]] [[1809]]
|miejsce śmierci = [[Warszawa]]
|ojciec = [[Michał Bieliński]]
Linia 26:
}}
 
'''Franciszek Onufry Bieliński''' [[Junosza (herb szlachecki)|herbu Junosza]], inna forma nazwiska: ''Biliński'', pseud.: ''Bezimienny autor'', (ur. [[23 listopada]] [[1742]] roku<ref>Szymon Konarski, Kanoniczki warszawskie, Paryż 1952, s. 175.</ref>, zm. [[24 października]] [[1809]] roku w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[Generał|generał major]] wojsk koronnych, [[pisarz wielki koronny]] w latach [[1784]]-[[1793]]1784–1793, konsyliarz [[Rada Nieustająca|Rady Nieustającej]] w [[1780]] roku<ref>Volumina Legum, t. VIII, Petersburg, s. 582.</ref>, członek [[Komisja Edukacji Narodowej|Komisji Edukacji Narodowej]] w latach [[1776]]-[[1783]]1776–1783<ref>Ambroise Jobert, Komisja Edukacji Narodowej w Polsce (1773–1794). Jej dzieło wychowania obywatelskiego, przełożyła i uzupełniła Mirosława Chamcówna, przedmową opatrzył Henryk Barycz, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1979, s. 277.</ref>, starosta sztumski w [[1765]] roku, starosta czerski w [[1762]] roku, starosta garwoliński i osiecki w [[1757]] roku<ref>Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku. Spisy". Oprac. Krzysztof Chłapowski, Stefan Ciara, Łukasz Kądziela, Tomasz Nowakowski, Edward Opaliński, Grażyna Rutkowska, Teresa Zielińska. Kórnik 1992, s. 157.</ref>, działacz [[Oświecenie w Polsce|oświecenia]], pedagog, zwolennik powszechnego nauczania, przedstawiciel dyplomatyczny Rzeczypospolitej w [[Królestwo Francji (987–1791)|Królestwie Francji]] w [[1762]] roku<ref>Rocznik Służby Zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na 1 kwietnia 1938, Warszawa 1938, s. 67.</ref>, szambelan [[August III Sas|Augusta III Sasa]] w [[1761]] roku<ref>Szymon Konarski, Kanoniczki warszawskie, Paryż 1952, s. 175.</ref>, asesor [[KompaniaKompanii UprzywilejowanaUprzywilejowanej Manufaktur Wełnianych|Kompanii Manufaktur Uprzywilejowanej]] w [[1769]] roku<ref>Antoni Sozański, Imienne spisy osób duchownych, świeckich i wojskowych, które w pierwszych ośmiu latach panowania króla Stanisława Poniatowskiego od 1764-1772 r. w rządzie lub przy administracyi Rzeczypospolitéj udział brały [...]. Cz. 1, Tablice i rejestr, Kraków 1866, s. 11.</ref>.
 
== Życiorys ==
Syn [[Michał Bieliński|Michała]], wojewody chełmińskiego, i Tekli z Pepłowskich. Był bratankiem (synowcem) [[Franciszek Bieliński (marszałek wielki koronny)|Franciszka Bielińskiego]], [[marszałek wielki koronny|marszałka wielkiego koronnego]]. Był ojcem [[Tekla Teresa Łubieńska|Tekli Łubieńskiej]]. W domu otrzymał staranne wykształcenie. W roku 1757 został starostą [[Garwolin|garwolińskim]] i [[osieck]]im, 5 lat później (1762) [[starosta|starostą]] [[czersk]]im, a wkrótce potem starostą [[sztum]]skim. W roku 1763 uczestniczył w poselstwie do Francji. Po powrocie do kraju ożenił się z Krystyną Sanguszkówną i zaczął czynić starania o powiększenie swych dóbr.
Był elektorem [[Stanisław August Poniatowski|Stanisława Augusta Poniatowskiego]] z [[ziemia czerska|ziemi czerskiej]] w [[1764]] roku.<ref>Akt elekcyi Roku Tysiąć Siedemset Sześćdziesiątego Czwartego, Miesiąca Sierpnia, Dnia dwudziestego siódmego, s. 90.</ref>. Na [[Sejm koronacyjny 1764|sejmie koronacyjnym 1764 roku]] wyznaczony ze stanu rycerskiego do [[Sąd asesorski|Asesorii Koronnej]]<ref>Kolęda Warszawska Na Rok 1766, s. D 5.</ref>.
 
W [[1766]] roku był posłem na [[Sejm Czaplica]] z [[ziemia czerska|ziemi czerskiej]] <ref>Dyaryusz seymu walnego ordynaryinego odprawionego w Warszawie roku 1766 ..., brak paginacji</ref>. Członek konfederacji [[Andrzej Mokronowski|Andrzeja Mokronowskiego]] w [[1776]] roku i poseł na [[sejm 1776]] roku z [[ziemia czerska|ziemi czerskiej]]<ref>Volumina Legum, t. VIII, Petersburg 1860, s. 528.</ref>.
Jako jeden z pierwszych nawiązał kontakt z [[Komisja Edukacji Narodowej|Komisją Edukacji Narodowej]], przedstawiając swe projekty reformy szkolnictwa. Od roku 1776, już jako jej członek, zajął się porządkowaniem funduszu edukacyjnego. Popierał rozwój oświaty, nie tylko dla [[Szlachta w Polsce|szlachty]], ale dla wszystkich [[Stan (zbiorowość społeczna)|stanów]], także oświaty kobiet. Był rzecznikiem nowoczesnych programów kształcenia, z polskim językiem wykładowym. Wraz z pedagogami ks. [[Antoni Popławski|Antonim Popławskim]], i ks. [[Adolf Kamieński|Adolfem Kamieńskim]] opracował projekt pt. „Rady i uwagi co do nowego urządzenia szkół narodowych”, w którym pojawiły się postulaty napisania nowych książek do nauczania w języku polskim dzięki czemu przyczynił się do powstania [[Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych|Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych]]{{odn|Antoni Karbowiak|1893}}{{odn|Antoni Karbowiak|1905}}.
 
W roku [[1775]] na wezwanie ''Uniwersału'' ks. [[Grzegorz Piramowicz|Piramowicza]] napisał projekt oświatowy: ''Sposób edukacji w XV listach opisany...'', w którym proponował (po raz pierwszy na gruncie polskim) powszechność kształcenia oraz odpowiednią edukację dla każdego stanu społecznego. [[Chłopi]] i [[Mieszczaństwo|mieszczanie]] – szkółka parafialna, szlachta – szkoły wojewódzkie (średnie; elementarna edukacja w domu), duchowni – seminaria.
 
Był członkiem [[Rada Nieustająca|Rady Nieustającej]] w latach [[1780]]-[[1784]]1780–1784 (jej konsyliarzem w latach 1782-1784), a w latach [[1784]]-[[1793]]1784–1793 pisarzem wielkim koronnym. Przez 4 lata przebywał we Włoszech (1787-17901787–1790).
 
W [[insurekcja kościuszkowska|powstaniu kościuszkowskim]] uczestniczył jako komisarz porządkowy stężycki, a wkrótce jako generalny komisarz prowiantowy i [[wikt:furaż|furażowy]] Wojsk Rzeczypospolitej z rangą generała majora (od 22 sierpnia 1794). Organizował zaopatrzenie i uzbrojenie sił zbrojnych; faktycznie główny [[kwatermistrz]] armii. Następnie stał na czele Komisariatu Generalnego powołanego przez [[Tadeusz Kościuszko|Kościuszkę]] [[6 września]] [[1794]] do kontroli zaopatrzenia wszystkich [[dywizja|dywizji]] rozlokowanych pod [[Warszawa|Warszawą]].
 
Otrzymał [[Order Świętego Stanisława]] w [[1775]] roku<ref>Szymon Konarski, Kanoniczki warszawskie, Paryż 1952, s. 175.</ref> i [[Order Orła Białego]] w [[1785]] roku. Zmarł w roku 1809 w Warszawie.
 
== Twórczość ==
Linia 69:
{{Kontrola autorytatywna}}
 
{{SORTUJ:Bieliński, Franciszek Onufry}}
[[Kategoria:Asesorowie Kompanii Uprzywilejowanej Manufaktur Wełnianych]]
[[Kategoria:Bielińscy herbu Junosza|Franciszek Bieliński]]