Dynastia Jin (265–420): Różnice pomiędzy wersjami

'''Dynastia Jin''' ({{chińskie|upr=晋朝|trad=晉朝|hp=Jìn Cháo|wg=Chin Ch’ao}}; wym. [{{IPA|tɕîn ʈʂʰǎu}}]) – rządziła Chinami po zakończeniu walk w [[Epoka Trzech Królestw|Okresie Trzech Królestw]] ([[220]]-[[265]]). Po stosunkowo stabilnym okresie nazywanym Zachodnią Dynastią Jin północ Chin została zaatakowana przez barbarzyńskie plemiona i Chiny podzieliły się od [[317]] na [[Szesnaście Królestw]] i Wschodnią Dynastię Jin. Po upadku tej drugiej, nastał okres określany jako [[Dynastie Południowe i Północne]].

W [[263]] [[Wei (Okres Trzech Królestw)|państwo Wei]], wykorzystując swoją przewagę, podbiło leżące w [[Syczuan]]ie państwo [[Shu Han]]{{odn|Ebrey|1999|s=87}}. W [[249]] rodzina Sima przejęła władzę drogą zamachu stanu i rozpoczęła eliminację sojuszników cesarskiego rodu Cao{{odn|Lewis|2009|s=36}}. W [[265]] syn dowódcy armii Wei zmusił cesarza do abdykacji i sam zajął tron, przemianowując państwo na Jin. Po kilkunastoletnich wojnach, w których znaczącą rolę odgrywała marynarka wojenna, południowe [[Wu (Okres Trzech Królestw)|państwo Wu]] także zostało podbite i dynastia Jin powtórnie zjednoczyła Chiny{{odn|Ebrey|1999|s=87}}.

Władza cesarzy Jin okazała się jednak dość słaba: nie zdołali oni w pełni podporządkować sobie scentralizowanej biurokracji, a ustanowiony przez Wei system „dziewięciu rang urzędniczych”, w którym zdolności i umiejętności kandydatów były oceniane przez lokalnych urzędników, podupadł, i w efekcie o stanowisku decydował status rodziny kandydata. Słabość władzy centralnej pogłębiały konflikty na dworze, gdzie silne klany cesarzowych atakowały się nawzajem i zagrażały rodowi cesarskiemu, czasem nawet urządzając zamachy na następców tronu{{odn|Ebrey|1999|s=89}}. W [[290]] wybuchła krótka, lecz krwawa wojna domowa między rodziną matki cesarza, a rodziną jego żony, którą wygrała w [[291]] ta ostatnia{{odn|Lewis|2009|s=50-51}}. Z kolei książęta, którym nadawano wielkie posiadłości ziemskie, wykorzystywali je do budowania własnych sił i do prób uzurpacji tronu{{odn|Ebrey|1999|s=89}}, co ostatecznie doprowadziło do tzw. Powstania Ośmiu Książąt w roku [[300]] i wojny domowej, w której aktywny udział, jako sojusznicy i najemnicy, brały niechińskie ludy zamieszkujące północne Chiny{{odn|Lewis|2009|s=51}}.

Gdy walki frakcyjne doprowadziły do upadku prestiżu władzy cesarskiej i osłabiły centrum polityczne, wodzowie ludów [[Xiongnu]] utworzyli koalicję, skupioną wokół [[Liu Yuan]]a, który twierdził, że jest potomkiem [[Dynastia Han|cesarskiego rodu Han]]{{odn|Lewis|2009|s=51}}. W II i III w. Xiongnu, nomadzi pochodzenia turkijskiego, byli osadzani w północnych Chinach, jako podporządkowane władzy chińskiej ludy pogranicza, stanowiącestanowiąc strefę buforową, zabezpieczającą przed najazdami nomadów z północy i służąc jako oddziały pomocnicze w armii chińskiej. W [[304]] Liu Yuan ogłosił się królem Han, i wraz ze swymi mniej lub bardziej zsinizowanymi sojusznikami wystąpił przeciwko znajdującej się w rozsypce dynastii Jin{{odn|Ebrey|1999|s=89}}. W [[311]] spustoszyli oni stolicę Jin, [[Luoyang]], a pięć lat później opanowali równiny północnych Chin i zdobyli drugą ze stolic - [[Xi’an|Chang’an]]. Jin uszli na południe, gdzie zakładajączałożyli tzw. Wschodnią dynastię Jin, a północ stała się areną wojen między licznymi niezbyt dużymi państwami, rządzonymi przez nie-Chińczyków. Te tzw. [[Szesnaście Królestw]] panowało nad północnymi Chinami aż do roku [[439]]{{odn|Lewis|2009|s=51}}. Na południu Jin panowali do [[420]] roku, kiedy to zastąpiły ich cztery kolejne [[Dynastie Południowe i Północne|Dynastie Południowe]]: [[Dynastia Liu Song|Song]], Qi, [[Dynastia Liang|Liang]] i Chen ([[420]]-[[589]]){{odn|Ebrey|1999|s=91}}. Na zjednoczenie Chiny musiały poczekać do aż [[589]].