Dynastie Południowe i Północne: Różnice pomiędzy wersjami

Wschodnia dynastia Jin upadła w 420 roku, a po niej nastąpiły cztery stosunkowo krótkotrwałe dynastie, wszystkie rządzące z tej samej stolicy – [[Nankin|Jiankangu]] (który był także stolicą wschodniej Jin, 317-420). Ich rządy charakteryzowały się potęgą silnej arystokracji, która zmieniła biurokrację cesarską w system praktycznie dziedziczny i posiadała wielkie majątki ziemskie{{odn|Ebrey|1999|s=90-91}}. Między nimi a dworem cesarskim istniało spore napięcie, bo założyciel pierwszej dynastii południowej, Liu Yu, był generałem niskiego rodu{{odn|Lewis|2009|s=70}}. On i kolejni władcy tego okresu byli żołnierzami, i opierali swą władzę na zaciężnych armiach, a nie na stabilnej administracji{{odn|Lewis|2009|s=70}}. Władza cesarska była stosunkowo słaba i nie była w stanie zapobiec powstaniom ambitnych generałów, którzy ustanawiali kolejne dynastie, ale sami mieli następnie problem ze stabilizacją władzy i ustanowieniem efektywnej sukcesji{{odn|Ebrey|1999|s=90-91}}.

Dynastia Qi panowała najkrócej z czterech dynastii na południu. Jej założyciel, Xiao Daocheng, był w podobnej sytuacji jak jego poprzednicy z Liu Song i dla wzmocnienia swej władzy stosował podobne środki. Rządy na prowincji powierzył książętom domu panującego, a przed zdradą książąt zabezpieczał się wysyłając swoich urzędników do ich kontroli. System ten jednak nie był efektywny{{odn|Graff|2002|s=88}}. Dwadzieścia dwa lata rządów państwa Qi upłynęło pod znakiem wewnętrznych konfliktów i sporów{{odn|Lewis|2009|s=72}}. Ostatecznie, w 498, gdy cesarzem został [[Xiao Baojuan]], równie słaby co podejrzliwy, splot spisków i egzekucji doprowadził do buntu jego kuzyna [[Liang Wudi|Xiao Yana]], gubernatora prowincji Yong. Zgromadziwszy znaczne siły (30 tys. tylko samej piechoty, plus jazda) wszczął otwartą rebelię w roku 500, i dwa lata później zdobył stolicę, w której urzędnicy wcześniej zamordowali Xiao Baojuana{{odn|Graff|2002|s=88}}.

W 557 Chen Baxian ustanowił kolejną dynastę południową – Chen{{odn|Graff|2002|s=89}}. Podobnie jak poprzednicy, nie sprawował prawdziwie efektywnej kontroli nad prowincjami i musiał się godzić z faktemtym, że ''de facto'' rządzili nimi lokalni magnaci, choć czynili to w jego imieniu{{odn|Ebrey|1999|s=90-91}}. Jego władztwo było też ograniczone przez straty terytorialne na rzecz północy (oprócz Syczuanu, państwa północne przejęły też doliny rzek [[Huai He]] i [[Han Shui]]{{odn|Graff|2002|s=89}}). W 588, zjednoczywszy północ, państwo Sui uderzyło ponad półmilionową armią na siły Chen, liczące nie więcej niż 100 tys. żołnierzy i dokonałydokonało podboju ostatniej dynastii południowej{{odn|Graff|2002|s=132-133}}.

Aczkolwiek czasem określa się okres podziału po upadku dynastii Han mianem chińskiego „średniowiecza”, nie należy doszukiwać się zbyt wielkich analogii do Europy po upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego. Najważniejszą różnicą byłbyło faktto, że chińskie elity (czy to z północy, czy z południa) nie utraciły umiejętności czytania i pisania i zachowały dużo większą świadomość historycznej ciągłości z dawnymi dynastiami chińskimi{{odn|Ebrey|1999|s=105}}. Konflikty i podziały powodowały konieczność legitymizacji nowych dynastii, której często poszukiwano w odwołaniach do starożytnych nazw (przykładowo północna dynastia Zhou odwoływała się do wcześniejszej [[dynastia Zhou|dynastii Zhou]]), jak i w studiowaniu ksiąg starożytnych, z których np. czerpano terminologię stanowisk hierarchii urzędniczej{{odn|Ebrey|1999|s=104}}. Studia te nie były wyłącznie zwrócone ku przeszłości, ale uczeni reagowali też na nowe wyzwania – przykładowo, wobec rozpowszechniania się buddyzmu, pojawiła się konieczność zapisywania [[sanskryt]]u. Próby dopasowania chińskiego pisma do tego zupełnie obcego języka pośrednio doprowadziły do pogłębionych studiów nad fonetyką języka chińskiego{{odn|Ebrey|1999|s=105}}.

Podział i destabilizacja polityczna przyniosła też uboczny, ale korzystny skutek, jakim była większa swoboda uczonych, niezwiązanych z instytucjami polityczno-państwowymi;, oraz szerszą wymianę myśli, tak w Chinach, jak i na zewnątrz (w szczególności kontakt z wysoko rozwiniętą kulturą Indii był istotny){{odn|Ebrey|1999|s=105}}. W epoce tej tworzyli tacy literaci jak poeta [[Tao Yuanming]], czy historyk [[Fan Ye]].