Podłaźniczka: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
reorder |
|||
Linia 2:
'''Podłaźniczka''' (też: '''podłaźnik''', '''jutka''', '''sad rajski''', '''boże drzewko''', '''wiecha''') – czubek [[jodła|jodły]], [[świerk]]u lub [[sosna|sosnowa]] gałąź wieszane pod sufitem jako ozdoba w czasie [[Boże Narodzenie|Bożego Narodzenia]]{{r|Gałąź na podłaźnik ścinano}}. Podłaźniczka i późniejsza choinka związana jest z rajskim drzewem „drzewo poznania dobra i zła” w misteriach o Adamie i Ewie, wystawianych w wigilię Bożego Narodzenia. Jest to związek bardzo luźny i trudny do ustalenia, podobnie jak odwoływanie się do drzewa [[Krzyż Prawdziwy|Krzyża z Golgoty]], które, jak głosi legenda, zbito z rajskiego drzewa życia.
Podstawą powstania nazwy mogło być zarówno wyrażenie przyimkowe: miejsce „pod łazem” (staropol. pod lasem) lub [[derywat (językoznawstwo)|derywatem]] od [[nazwa pospolita|apelatywu]] „łaz” (las).▼
== Historia ==
[[Plik:Bozicni obicaji u Hrvatskoj EMZ 300109.jpg|thumb|180px|Podłaźniczka wykonana podczas nocy muzeów ([[Muzeum Etnograficzne w Zagrzebiu]])]]
Zanim w okresie bożonarodzeniowym w domach pojawiła się [[choinka]], tradycyjną ozdobą była podłaźniczka. Obyczaj ten zachował się na wsiach jeszcze do lat 20. XX w., szczególnie w Polsce południowej: na [[Śląsk]]u, [[Podhale|Podhalu]], [[Pogórze|Pogórzu]], [[Sądecczyzna|ziemi sądeckiej]] i [[Ziemia krakowska|krakowskiej]].
▲Podstawą powstania nazwy mogło być zarówno wyrażenie przyimkowe: miejsce „pod łazem” (staropol. pod lasem) lub [[derywat (językoznawstwo)|derywatem]] od [[nazwa pospolita|apelatywu]] „łaz” (las).
Podłaźnikami w południowej Polsce nazywano osoby przychodzące z życzeniami w [[Dzień Świętego Szczepana|dniu św. Szczepana]]{{r|Rocznik Kraków Muzeum Etnograficzne}}. W dawnej Polsce podłaźnikiem była osoba, która zawodowo zajmowała się [[Bartnictwo|bartnictwem]]{{r|Bartnictwem trudnili się}}.
Linia 15 ⟶ 17:
[[Plik:Choinka.jpg|thumb|left|Wierzchołek choinki, tzw. podłaźniczka]]
Podłaźniczki zdobione były [[jabłko|jabłkami,]] [[Orzech (botanika)|orzechami]], [[ciastko|ciasteczkami]], kolorową [[bibuła (papier)|bibułą]], [[słoma|słomianymi]] gwiazdkami, [[Wstążeczka|wstążkami]] i przede wszystkim „światami”, jak nazywano kolorowe krążki [[opłatek|opłatków]]. Lud wierzył w ich magiczną moc przyczyniania się do [[urodzaj]]u i zapewniania powodzenia.
▲Wieszano podłaźnika w [[Święto Godowe]]{{r|Janota E Lud i jego zwyczaje}}. W dzień [[Wigilia Bożego Narodzenia|Wigilii]] było ważnym wydarzeniem w domu. Zawsze zawieszał go gospodarz, na [[Podhale|Podhalu]] obowiązkowo ubrany w [[Czuha (płaszcz)|cuchę]] przewiązaną [[powrósło|powrósłem]] uplecionym ze słomy{{r|R Hryń Kuśmierek Zuzanna|Polityka}}. Z czasem czynności tej towarzyszyć zaczęły [[modlitwa|modlitwy]] ''[[Anioł Pański]]'', ''[[Ojcze nasz]]'', ''[[Zdrowaś Maryjo]]''.
== Zobacz też ==
| |||