Wikipedia

Manifest PKWN: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Cautious (dyskusja | edycje)
107 edycji
m Manifest wzywa do walki o Pomorze i Śląsk Opolski, a nie tylko o Prusy Wschodnie. Poprawione.
m drobne redakcyjne, +{{kontrola autorytatywna}}, przeniesienie refów na koniec
Linia 1:
[[Plik:PKWN Manifest.jpg|thumb|Pierwsze wydanie Manifestu PKWN]]
[[Plik:PKWN manifest.jpg|thumb|Zdjęcie propagandowe przedstawiające osobę czytającą Manifest]]
'''Manifest PKWN''' (tzw. '''Manifest Lipcowy''') – odezwa [[Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego|Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego]] do narodu polskiego ogłoszona z datą [[22 lipca]] [[1944]]. Jako miejsce ogłoszenia podano miasto [[Chełm]]. W rzeczywistości został podpisany i zatwierdzony przez [[Józef Stalin|Józefa Stalina]] w [[Moskwa|Moskwie]] [[20 lipca]] 1944, a następnie również tam ogłoszony. Manifest ukazał się w formie obwieszczenia wraz z pierwszymi dekretami PKWN jako rządu tymczasowego.
 
Manifest podpisali członkowie PKWN z przewodniczącym [[Edward Osóbka-Morawski|Edwardem Osóbką-Morawskim]] i wiceprzewodniczącymi [[Wanda Wasilewska|Wandą Wasilewską]] i [[Andrzej Witos|Andrzejem Witosem]] na czele.
 
Tekst Manifestu PKWN został rzeczywiście upubliczniony 22 lipca, ale nie miało to miejsca w Chełmie, lecz w Moskwie<ref>[[{{r|Tadeusz Żenczykowski]], ''Polska lubelska'', Warszawa 1990, s. 19.</ref>}}. Ogłoszono go na antenie [[Głos Rosji|Radia Moskwa]]. Pierwszą wersję drukowaną (Manifest „trzyszpaltowy”) również wydrukowano w Moskwie<ref>[[{{r|Edward Osóbka-Morawski]]: „My podajemy, że PKWN powstał w Chełmie i że 22 lipca tam drukowaliśmy Manifest. To takie małe niewinne kłamstwo. Chodziło o to, żeby ładnie wyglądało, że to na polskiej ziemi powstał Manifest i PKWN. Nawet co roku pokazują drukarnie i drukarza, a ja śmieję się w kułak. Najlepszy dowód, że w tym pierwszym Manifeście popełniony jest błąd. I w moim nazwisku jest zwykłe „u”, bowiem w rosyjskiej pisowni nie istnieje „ó”. Ten pierwszy Manifest drukował drukarz sowiecki”. Edward Osóbka-Morawski, ''Niczego nie zaprzepaściliśmy'', „Kontakt” (Paryż), nr 9 (17), wrzesień 1983 s. 52. Za: [[Marek Łatyński]], ''Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych'' wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum]], s. 817-822, {{ISBN|83-7095-056-6My}}, s. 67.</ref>.
 
Manifest stwierdzał, że jedynym legalnym źródłem władzy w Polsce jest [[Krajowa Rada Narodowa]]. [[Rząd RP na uchodźstwie]] określono jako „władzę samozwańczą, władzę nielegalną”, a [[Konstytucja kwietniowa|konstytucję z 1935]] roku „bezprawną”. Stwierdzano, że wraz z wyzwalaniem kraju musi powstać legalny ośrodek władzy, który pokieruje walką narodu. Dlatego, jak stwierdzano, KRN powołał PKWN jako „legalną tymczasową władzę wykonawczą”. Uznano w Manifeście, że KRN i PKWN działają na podstawie [[Konstytucja marcowa|konstytucji marcowej z 1921 roku]] jako „jedynej obowiązującej konstytucji legalnej, uchwalonej prawnie”. Jej podstawowe założenia miały obowiązywać w wyzwalanym kraju aż do wybranego w pięcioprzymiotnikowych wyborach Sejmu Ustawodawczego, który miał uchwalić nową konstytucję.
 
W sprawach granic Manifest wzywa do walki o „powrót do Matki – Ojczyzny starego polskiego Pomorza i Śląska Opolskiego”, Prusa Wschodnichtakże o Prusy Wschodnie i o szeroki dostęp do morza, „o polskie słupy graniczne nad Odrą”. Na wschodzie granica miała być uregulowana zgodnie z zasadą: ziemie polskie – Polsce, ziemie ukraińskie, białoruskie i litewskie – odpowiednim republikom radzieckim.
 
Manifest zakładał wraz z wyzwalaniem natychmiastową likwidację organów okupacyjnych i powoływanie przez rady narodowe [[Milicja Obywatelska|Milicji Obywatelskiej]]. Deklarowano przywrócenie wszystkich swobód obywatelskich z wyłączeniem swobody działalności „organizacji faszystowskich”, które jako antynarodowe miały być „tępione z całą surowością prawa”.
 
Deklarowano przejęcie na cele reformy rolnej ziem niemieckich, zdrajców oraz obszarników. Ta ostatnia kategoria dotyczyła majątków powyżej 50 ha, a na ziemiach poniemieckich 100 ha. Ziemie obszarnicze miały być przejęte bez odszkodowań, lecz z zaopatrzeniem dla byłych właścicieli. Przejęta ziemia miała być rozdzielona za minimalna opłatą między małorolnych i średniorolnych chłopów oraz robotników rolnych i stanowić ich własność indywidualną. Manifest zapewniał także chłopów, że natychmiast po objęciu władzy przez nowy rząd będą zniesione [[Kontyngenty w okupowanej przez Niemców Polsce|kontyngenty]]<ref>[[{{r|Tadeusz Żenczykowski]], ''Polska lubelska 1944'', Warszawa 1990, s. 142.</ref>Polska2}}.
 
W Manifeście zakładano utworzenie systemu płacy minimalnej, rozbudowę systemu ubezpieczeń społecznych opartego na zasadzie samorządności, rozładowanie nędzy mieszkaniowej. Deklarowano wsparcie państwa również dla prywatnej działalności gospodarczej oraz spółdzielczości. Obiecywano wprowadzenie bezpłatnego, powszechnego szkolnictwa na wszystkich szczeblach oraz otoczenie specjalną opieką inteligencji<ref>{{Cytujr|autor = Andrzej Ajnenkiel |tytuł = Polskie konstytucje |data = 1982 |isbn = 83Ajnenkiel1982-214-0256-9 |miejsce = Warszawa |wydawca = Wiedza Powszechna |s = 350s350-358 |oclc = 830305839}}</ref>.
 
== Przypisy ==
{{Przypisy}}|
<ref name="Andrzej Ajnenkiel1982-s350-358">{{cytuj|autor=Andrzej Ajnenkiel|tytuł=Polskie konstytucje|data=1982|isbn=83-214-0256-9|miejsce=Warszawa|wydawca=Wiedza Powszechna|s=350-358|oclc=830305839}}</ref>
<ref name="Edward Osóbka Morawski My">[[Edward Osóbka-Morawski]]: „My podajemy, że PKWN powstał w Chełmie i że 22 lipca tam drukowaliśmy Manifest. To takie małe niewinne kłamstwo. Chodziło o to, żeby ładnie wyglądało, że to na polskiej ziemi powstał Manifest i PKWN. Nawet co roku pokazują drukarnie i drukarza, a ja śmieję się w kułak. Najlepszy dowód, że w tym pierwszym Manifeście popełniony jest błąd. I w moim nazwisku jest zwykłe „u”, bowiem w rosyjskiej pisowni nie istnieje „ó”. Ten pierwszy Manifest drukował drukarz sowiecki”. Edward Osóbka-Morawski, ''Niczego nie zaprzepaściliśmy'', „Kontakt” (Paryż), nr 9 (17), wrzesień 1983 s. 52. Za: [[Marek Łatyński]], ''Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych'' wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich|Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum]], s. 817-822, {{ISBN|83-7095-056-6}}, s. 67.</ref>
<ref name="Tadeusz Żenczykowski Polska">[[Tadeusz Żenczykowski]], ''Polska lubelska'', Warszawa 1990, s. 19.</ref>
<ref name="Tadeusz Żenczykowski Polska2">[[Tadeusz Żenczykowski]], ''Polska lubelska 1944'', Warszawa 1990, s. 142.</ref>
}}
 
== Zobacz też ==
Linia 31 ⟶ 36:
{{Wikiźródła|tekst=nie|Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego|pełny tekst Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego}}
 
{{kontrola autorytatywna}}
 
[[Kategoria:1944 w Polsce]]▼
[[Kategoria:Polityka Polski w okresie II wojny światowej]]
[[Kategoria:Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego]]
[[Kategoria:Propaganda PRL]]
▲[[Kategoria:1944 w Polsce]]
[[Kategoria:Manifest]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Manifest_PKWN”