Dwór w Hołowiesku: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Witia (dyskusja | edycje)
Dodany numer w rejestrze zabytków #1lib1ref
Konarski (dyskusja | edycje)
drobne merytoryczne, źródła/przypisy
Linia 1:
{{Dopracować|źródła=2019-03}}
[[Plik:Dworek Smulskich w Bielsku Podlaskim 02.jpg|thumb|Dwór Smulskich w Hołowiesku z końca XIX wieku]]
'''Dwór w Hołowiesku''' – teren po dawnym dworze w Hołowiesku znajduje się na terenie miasta [[Bielsk Podlaski]] w okolicach ul. Traugutta, przy ul. Hołowieskiej 7. [[Dwór]] był siedzibą starosty bielskiego po spaleniu się bielskiego zamku królewskiego w 1564 roku<ref name=":0">[[Katalog Zabytków Sztuki w Polsce]], Seria Nowa, Tom XII, Zeszyt 4, Powiat Bielski, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2019, s.44-45</ref>.
 
Lustracja z 1715 roku opisywała dwór w sposób następujący: ''"Zamek hołowieski także i ogród parkanem obwiedziony"''. Prowadziła do niego brama z drzwiami na zawiasach, z dwiema furtami z żelaznymi [[Antaba|antabami]]. Pałac miał trzydzieści pięć okien i był kryty dachem [[Gont|gontowym]]. Pod pałacem były duże murowane piwnice. Obok ogród włoski otoczony parkanem. Naprzeciwko pałacu był stary budynek urzędniczy, spichlerz z piwnicą, zrujnowana wieża, [[stajnia]], [[stodoła]], [[browar]], [[obora (budynek)|obora]], spiżarnia, [[chlew]]ik.
 
W połowielatach 30. XVIII wieku pałacemszkody w majątku wyrządziła konfederacja mazowiecka wspierająca króla [[Stanisław Leszczyński|Stanisława Leszczyńskiego]] w czasie wojny o sukcesję polską. W latach 1743-1746 w rejonie skrzyżowania ulic Traugutta, Hołowieskiej i Białowieskiej wybudowano nowy dwór dla hetmana Jana Klemensa Branickiego znany z widoku z Teki Glinki<ref name=":0" />. Gdy dworem w Hołowiesku i Ladzie władał [[Jan Klemens Branicki (hetman)|Jan Klemens Branicki]] i, prace na jego polecenie prowadził tu architekt [[Jan Henryk Klemm]]. Przed 1760 rokiem wybudowano [[Oficyna|oficynę]] i budynki gospodarcze. W 1775 roku wzmiankowano o pracach budowlanych i wznoszeniu budynków "kurlandzkim sposobem". W 1779 roku zbudowano nową stajnię. W 1780 roku wzmiankowano zwierzyniec<ref name=":0" />. W końcu XVIII wieku dwór przestał być siedzibą starosty królewskiego i przechodziłz wpowodu ręcerozbiorów objął go skarb pruski<ref name=":0" prywatne/>.
W latach 30. XVIII wieku szkody w majątku wyrządziła konfederacja mazowiecka wspierająca króla [[Stanisław Leszczyński|Stanisława Leszczyńskiego]]. W latach 1743-1746 wzmiankowano prowadzenie prac remontowych w pałacu.
 
Od 1878 roku własność Adama Smulskiego, który wybudował nowy dwór znajdujący się obecnie przy ul. Hołowieskiej 7<ref name=":0" />. Po nim właścicielem był Aleksander Smulski, a następnie Julia ze Smulskich von Dehn i jej mąż Karl von Dehn (zm. 1932)<ref name=":0" />. W latach 1931-1934 przeprowadzono parcelację gruntów<ref name=":0" />. Gdy zmarła Julia Dehn z domu Smulska, dwór odziedziczył Eugeniusz Wasilewski.
W połowie XVIII wieku pałacem w Hołowiesku i Ladzie władał [[Jan Klemens Branicki (hetman)|Jan Klemens Branicki]] i prace na jego polecenie prowadził tu architekt [[Jan Henryk Klemm]]. Przed 1760 rokiem wybudowano [[Oficyna|oficynę]] i budynki gospodarcze. W 1775 roku wzmiankowano o pracach budowlanych i wznoszeniu budynków "kurlandzkim sposobem". W 1779 roku zbudowano nową stajnię. W końcu XVIII wieku dwór przestał być siedzibą starosty królewskiego i przechodził w ręce prywatne.
 
W czasie II wojny światowej w dzielnicy Hołowiesk znajdowało się więzienie niemieckiego Gestapo. W 1945 roku dwór upaństwowiono i umieszczono w nim szkołę rolniczą<ref name=":0" />. W 1985 roku objęty przez PTTK, które w latach 1987-1988 przeprowadziło remont na potrzeby domu wycieczkowego<ref name=":0" />. W 1998 przekazany Urzędowi Miasta<ref name=":0" />. W 2002 roku zakupiony przez parafię rzymsko-katolicką<ref name=":0" />.
W XIX wieku na jego miejscu Smulscy wybudowali nowy dwór znajdujący się obecnie przy ul. Hołowieskiej 7.
 
W latach międzywojennych właścicielką majątku Hołowiesk była Julia Dehn z domu Smulska, po której odziedziczył go Eugeniusz Wasilewski.
 
W czasie II wojny światowej w dzielnicy Hołowiesk znajdowało się więzienie niemieckiego Gestapo.
 
Obiekt wpisany jest do [[Rejestr zabytków|rejestru zabytków]] pod numerem A-387 z 8.06.1988{{r|nid}}.