Wikipedia

Stefan Hanka-Kulesza: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m Dodano kategorię "Zastępcy dowódcy Kresowej Brygady Kawalerii" za pomocą HotCat
Oldpolihistor (dyskusja | edycje)
14 241 edycji
m drobne redakcyjne, źródła/przypisy
Linia 24:
}}
[[Plik:Ułanska siodemka.jpg|thumb|240px|[[Ułańska siódemka|Siódemka Beliny]] w 1914 roku, na ganku dworu w [[Goszyce (województwo małopolskie)|Goszycach]]; Stefan Kulesza leży. Stoją od lewej [[Zygmunt Karwacki]] „Bończa”, [[Stanisław Grzmot-Skotnicki|Stanisław Skotnicki]] „Grzmot”, [[Janusz Głuchowski]] „Janusz” i [[Antoni Jabłoński (1896–1920)|Antoni Jabłoński]] „Zdzisław”. Nad nimi [[Ludwik Skrzyński]] „Kmicic” i dowódca patrolu, [[Władysław Belina-Prażmowski|Władysław Prażmowski]] „Belina”.|alt=Czarno-biała fotografia przedstawia grupę mężczyzn w mundurach pozującą na ganku. Czytaj również podpis zdjęcia.]]
'''Stefan Hanka-Kulesza,''' (także '''Kulesza-Hanka'''{{odn|Baumgartner|1998|s=859}}, do 1937 '''Stefan Kulesza'''; (ur. [[30 sierpnia]] [[1892]] w [[Holendernia (województwo lubelskie)|Holenderni]] pod [[Włodawa|Włodawą]]{{odn|Leżeński|Kukawski|1991|s=21}}, zm. [[5 czerwca]]{{odn|Bielski|1991|s=385}} [[1964]] w [[Londyn]]ie) – polski działacz niepodległościowy, inżynier, [[pułkownik]] [[Kawaleria w II Rzeczypospolitej|kawalerii]] [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojska Polskiego]].
 
Podczas studiów inżynierskich na [[Uniwersytet w Gandawie|Uniwersytecie w Gandawie]] dołączył do [[Unia Stowarzyszeń Polskiej Młodzieży Niepodległościowej|„Filarecji”]] i [[Związek Strzelecki|Związku Strzeleckiego]]. W chwili wybuchu [[I wojna światowa|I wojny światowej]] znajdował się w Krakowie na kursie oficerskim, dołączył do tzw. [[ułańska siódemka|„siódemki Beliny”]], która jako pierwsza polska jednostka wojskowa przekroczyła granicę [[Królestwo Galicji i Lodomerii|zaboru austriackiego]] z [[Kraj Nadwiślański|zaborem rosyjskim]]. Następnie służył w [[1 Pułk Ułanów Legionów Polskich|1. pułku ułanów Legionów Polskich]], ostatecznie został podporucznikiem i zastępcą dowódcy szwadronu. Po [[kryzys przysięgowy|kryzysie przysięgowym]] w 1917 roku aresztowany i internowany w [[Beniaminów (województwo mazowieckie)|Beniaminowie]].
Linia 31:
 
== Życiorys ==
Stefan Kulesza urodził się 30 sierpnia 1892 roku w majątku [[Holendernia (województwo lubelskie)|Holendernia]] kołok. [[Włodawa|Włodawy]], w ówczesnym [[Zabór rosyjski|zaborze rosyjskim]]{{odn|Grochowalski|2012|s=1}}{{odn|Kościów|2015|s=1}}. Jego ojcem był Józef Kulesza, właściciel majątku, a matką Leokadia z Pytkowskich Kuleszowa{{odn|Grochowalski|2012|s=1}}.
 
Rozpoczął naukę w [[Szkoła realna|szkole realnej]] w [[Siedlce|Siedlcach]], jednak po [[Strajk szkolny (1905)|strajkach szkolnych]] i [[Rewolucja 1905 roku w Królestwie Polskim|rewolucji 1905 roku]] przeniósł się do [[Płock]]a, gdzie ukończył pięcioletnie [[gimnazjum]]{{odn|Grochowalski|2012|s=1}}. Kontynuował naukę w [[Szkoła Inżynierska im. Hipolita Wawelberga i Stanisława Rotwanda|Szkole Mechaniczno-Technicznej Wawelberga i Rotwanda]] w Warszawie, gdzie ukończył trzyletni kurs{{odn|Grochowalski|2012|s=1}} budowy maszyn dający tytuł inżyniera{{odn|Kościów|2015|s=1}}. W 1912 roku podjął dalsze studia inżynierskie na [[Uniwersytet w Gandawie|Uniwersytecie w Gandawie]] w Belgii{{odn|Grochowalski|2012|s=1}}. W czasie studiów dołączył do powiązanej z [[Polska Partia Socjalistyczna – Frakcja Rewolucyjna|PPS-Frakcją Rewolucyjną]] i [[Związek Walki Czynnej|Związkiem Walki Czynnej]] [[Unia Stowarzyszeń Polskiej Młodzieży Niepodległościowej|Unii Stowarzyszeń Polskiej Młodzieży Niepodległościowej]] („Filarecji”){{odn|Grochowalski|2012|s=1}}. Wstąpił także do [[Związek Strzelecki|Związku Strzeleckiego]], do którego przyjął go osobiście naczelnik organizacji, [[Kazimierz Sosnkowski]]{{odn|Grochowalski|2012|s=1}}{{odn|Kościów|2015|s=1}}. W „Strzelcu” przyjął pseudonim „Hanka”, który z czasem stał się częścią jego nazwiska{{odn|Grochowalski|2012|s=1}}{{odn|Kościów|2015|s=1}}.
 
Latem 1914 roku przebywał w Krakowie na letnim kursie podoficerskim „Strzelca”{{odn|Grochowalski|2012|s=1}}. W pierwszych dniach [[I wojna światowa|I wojny światowej]] został członkiem tzw. [[ułańska siódemka|„siódemki Beliny”]] – patrolu [[Władysław Belina-Prażmowski|Władysława Prażmowskiego „Beliny”]]{{odn|Wieczorkiewicz|2001|loc=s.v. „Odmiennie niż w Armii «Kraków» było u Rómmla…”}}{{odn|Nowak|2014|s=34}}, z którym Kulesza poznał się jeszcze podczas studiów w [[Belgia|Belgii]]{{odn|Grochowalski|2012|s=1}}. Grupa w nocy z 1 na 2 sierpnia jako pierwsza polska jednostka wojskowa przekroczyła granicę [[Królestwo Galicji i Lodomerii|zaboru austriackiego]] z [[Kraj Nadwiślański|zaborem rosyjskim]]{{odn|Lewandowski|1986|s=94}}. Siedmioosobowy patrol przeprowadził zwiad przez [[Goszyce (województwo małopolskie)|Goszyce]], [[Działoszyce]], [[Jędrzejów]] i [[Słomniki]], skąd powrócił do dworku w Goszycach{{odn|Nowak|2014|s=34}}. Wieczorem 3 sierpnia{{odn|Lewandowski|1986|s=94}} lub po godzinie 16:00 następnego dnia{{odn|Nowak|2014|s=34}} patrol powrócił do Krakowa, a następnie jego członkowie 6 sierpnia wyruszyli wraz z [[Pierwsza Kompania Kadrowa|1. kompanią kadrową]] do [[Miechów|Miechowa]]{{odn|Lewandowski|1986|s=94}}{{odn|Nowak|2014|s=34}}.
 
Stefan Hanka-Kulesza następnie pełnił służbę w [[1 Pułk Ułanów Legionów Polskich|1 pułku ułanów Legionów Polskich]] pod dowództwem „Beliny”. W 1915 roku powierzono mu dowództwo nad III plutonem 3. szwadronu pułku{{odn|Grochowalski|2012|s=1}}. 1 listopada 1916 roku został mianowany [[podporucznik]]iem kawalerii{{odn|Lista starszeństwa|1917|s=42}}{{odn|Grochowalski|2012|s=1 wg autora został mianowany 3 czerwca 1915 roku}}. Od 6 lutego do 4 kwietnia 1917 roku był komendantem [[Kawaleryjskie kursy Legionów Polskich|kawaleryjskiego kursu podoficerskiego]] przy 1 pułku ułanów w [[Ostrołęka|Ostrołęce]]{{odn|CAW|loc=sygn. I.120.1.125 s. 7}}. W kwietniu 1917 roku został zastępcą dowódcy 5. szwadronu szkolącego nowych rekrutów do służby. 15 lipca 1917 roku, po [[kryzys przysięgowy|kryzysie przysięgowym]], został aresztowany i internowany w [[Beniaminów (województwo mazowieckie)|Beniaminowie]]{{odn|Grochowalski|2012|s=1}}.
 
W kwietniu 1918 roku został zwolniony z obozu internowania i powrócił w rodzinne strony, gdzie zawarł związek małżeński z Pelagią Bujalską [[Ślepowron (herb szlachecki)|herbuh. Ślepowron]]{{odn|Grochowalski|2012|s=1}}.
 
=== Wojna polsko-bolszewicka ===
W listopadzie 1918 roku przyjęty został do [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojska Polskiego]] w stopniu [[major]]a i wyznaczony na stanowisko dowódcy szwadronu zapasowego [[7 Pułk Ułanów Lubelskich|7 pułku ułanów lubelskich]] stacjonującego w [[Ciechanów|Ciechanowie]]{{odn|Grochowalski|2012|s=1}}. 15 lipca 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu [[major]]a, w kawalerii, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich{{odn|Dz. Pers. MSWojsk.|loc=Nr 28 z 28 lipca 1920 roku, s. 646}}.
 
W lipcu 1920 roku, w okresie nadzwyczajnej mobilizacji wojsk polskich po [[Wyprawa kijowska (1920)#Wycofanie wojsk i zakończenie wyprawy|odwrocie z Ukrainy]], dowodzony przez niego szwadron sformował dla nowo utworzonego [[3 Pułk Szwoleżerów Mazowieckich|201 pułku szwoleżerów]] szwadron [[Ciężki karabin maszynowy|ciężkich karabinów maszynowych]]{{odn|Lewandowski|1986|s=94}}. Wkrótce 28-letni podówczas major Hanka-Kulesza został wyznaczony na pierwszego dowódcę nowego pułku i wraz z nim wyruszył na front [[wojna polsko-bolszewicka|wojny polsko-bolszewickiej]]{{odn|Lewandowski|1986|s=94}}.
Linia 50:
Hanka-Kulesza dowodził 2 i 3 szwadronem w walkach opóźniających wokół [[Zambrów|Zambrowa]], następnie osłaniał odwrót polskiej piechoty za [[Kosówka (dopływ Mlecznej)|Kosówkę]], [[Liwiec]], [[Osownica|Ossownicę]], wreszcie na przedmoście warszawskie w rejonie [[Okuniew]]a{{odn|Lewandowski|1986|s=95}}. W krytycznym momencie [[Bitwa Warszawska|bitwy warszawskiej]], po [[Bitwa pod Radzyminem (1920)|utracie Radzymina]], od 14 sierpnia 201 pułk osłaniał od wschodu [[Jabłonna (powiat legionowski)|Jabłonnę]] i toczył ciężkie walki z Armią Czerwoną w rejonie [[Nieporęt]]u{{odn|Lewandowski|1986|s=95}}. Po odzyskaniu Radzymina pułk przesunięto forsownym marszem pod [[Płońsk]], gdzie miał wejść w skład formowanej [[Północna Dywizja Jazdy|Północnej Dywizji Jazdy]] pod dowództwem płk. [[Gustaw Orlicz-Dreszer|Gustawa Orlicz-Dreszera]]{{odn|Lewandowski|1986|s=95–96}}.
 
17 sierpnia pod [[Baboszewo|Baboszewem]] kołok. [[Ćwiklin]]a trzy spieszone szwadrony pułku stanęły naprzeciw natarciu trzech pułków [[18 Dywizja Strzelców|18. Dywizji Strzeleckiej]] Armii Czerwonej, nacierającym na Płońsk od strony [[Arcelin]]a{{odn|Lewandowski|1986|s=96}}. W wyniku sześciogodzinnej bitwy, mimo zużycia zapasów amunicji, wojska Hanki-Kuleszy utrzymały linię obrony i zmusiły nieprzyjaciela do odwrotu. On sam jednak podczas jednego z kontrataków na bagnety został ciężko ranny{{odn|Lewandowski|1986|s=96}}. Zdjęty z dowództwa{{Refn|Wedle jednych źródeł jeszcze tego samego dnia{{odn|Lewandowski|1986|s=95}}, wedle innych – z dniem 18 sierpnia{{odn|Krzeczunowicz|1983|s=43–44}}.|grupa = uwaga|nazwa = nota1}} i przeniesiony na tyły, jego miejsce jako p.o. dowódcy zajął rotmistrz [[Rudolf Dreszer]]{{odn|Lewandowski|1986|s=95}}. Hanka-Kulesza powrócił do swojej jednostki dopiero 30 grudnia 1920 roku{{odn|Lewandowski|1986|s=95}}{{odn|Krzeczunowicz|1983|s=43–44}} w Kupiczowie pod [[Kowel|Kowlem]], już po podpisaniu zawieszenia broni{{odn|Lewandowski|1986|s=98}}. Trzy dni wcześniej, 27 grudnia 1920 roku minister spraw wojskowych przemianował jednostkę na [[3 Pułk Szwoleżerów Mazowieckich|3 pułk szwoleżerów]]{{odn|Lewandowski|1986|s=98}}{{odn|Jarno|2001|s=22}}.
 
=== Okres międzywojenny ===
Po wojnie i demobilizacji Stefan Hanka-Kulesza pozostał dowódcą swojej jednostki, najpierw w [[Płock|Płocku]]{{odn|Jarno|2001|s=22}}, od jesieni 1921 roku w [[Wołkowysk]]u{{odn|Lewandowski|1986|s=99}}, a ostatecznie od maja 1922 roku w [[Suwałki|Suwałkach]]{{odn|Lewandowski|1986|s=100}}{{odn|Rocznik Oficerski|1924|s=541, 598}}. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu [[major]]a ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 42. lokatą w korpusie oficerów jazdy{{odn|Lista starszeństwa|1922|s=156}}.
 
W 1922 roku żona Stefana Hanki-Kuleszy, Pelagia Kuleszyna, została matką chrzestną sztandaru 3. pułku{{odn|Lewandowski|1986|s=99}}. W okresie pokoju pułk wysyłał oddziały dozorujące granicę z ZSRS[[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] i z [[Litwa|Litwą]]{{odn|Lewandowski|1986|s=102}}, Hanka-Kulesza nadzorował także szkolenie kolejnych roczników [[Rezerwa|rezerwistów]]{{odn|Lewandowski|1986|s=102–105}}. 31 marca 1924 roku został mianowany [[podpułkownik]]iem ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 roku i 8. lokatą w korpusie oficerów jazdy (od 1924 roku – kawalerii){{odn|Dz. Pers. MSWojsk.|loc=Nr 32 z 2 kwietnia 1924 roku, s. 167}}. 1 stycznia 1928 roku Prezydent RP [[Ignacy Mościcki]] mianował go [[pułkownik]]iem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 roku i 13. lokatą w korpusie oficerów kawalerii{{odn|Dz. Pers. MSWojsk.|loc=Nr 1 z 2 stycznia 1928 roku, s. 2}}.
 
W okresie dowodzenia przez niego jednostką do uszu przełożonych coraz częściej docierały jednak sygnały o rozluźnieniu dyscypliny wśród żołnierzy, pijaństwie i hazardzie wśród oficerów, oraz o traktowaniu jednostki jak prywatnego folwarku{{odn|Lewandowski|1986|s=105}}. Ostatecznie 26 marca 1930 roku Stefan Hanka-Kulesza został odwołany ze stanowiska dowódcy pułku{{odn|Lewandowski|1986|s=105}}{{odn|Krzeczunowicz|1983|s=43–44}}.
 
31 marca 1930 roku został mianowany dowódcą [[XVII Brygada Kawalerii|XVII Brygady Kawalerii]] w [[Hrubieszów|Hrubieszowie]]{{odn|Dz. Pers. MSWojsk.|loc=Nr 8 z 31 marca 1930 roku, s. 100}}{{odn|Rocznik oficerów kawalerii|1930|s=57, 69}}{{odn|Rocznik Oficerski|1932|s=145, 495}}. W latach 30. kilkukrotnie dowodzone przez niego jednostki były dyskwalifikowane podczas manewrów, jednak nie wpływało to na wysokie noty Kuleszy wystawiane mu przez [[Sanacja|sanacyjne]] dowództwo{{odn|Majewski|2013|s=864}}. Po latach płk [[Jerzy Grobicki]], jeden z kolegów „Hanki” jeszcze z czasów legionowych zasugerował w swoich wspomnieniach, że Kulesza był nieusuwalny ze stanowiska ze względu na sławę, jaką dawała mu przynależność do ''siódemki Beliny'' w 1914 roku{{odn|Majewski|2013|s=864}}.
 
W kwietniu 1937 roku został zastępcą dowódcy [[Kresowa Brygada Kawalerii|Kresowej Brygady Kawalerii]] w [[Brody (miasto)|Brodach]]. 16 września 1937 roku wojewoda lubelski zezwolił mu na zmianę rodowego nazwiska „Kulesza” na nazwisko „Hanka-Kulesza”{{odn|Dz. Pers. MSWojsk.|loc=Nr 1 z 4 marca 1938 roku, s. 6}}{{odn|Kościów|2015|s=1}}.
 
=== II wojna światowa ===
W sierpniu 1939 roku objął dowództwo Kresowej Brygady Kawalerii{{odn|Kościów|2015|s=1}}. Brygada, trzymana początkowo w odwodzie [[Armia „Łódź”|Armii „Łódź”]], 2 września została skierowana nad [[Warta|Wartę]]. Rankiem 3 września wyładowała się z transportu kolejowego pod [[Szadek|Szadkiem]] i wzmocniła obronę [[10 Dywizja Piechoty (II RP)|10. Dywizji Piechoty]], współtworząc [[Grupa Operacyjna „Sieradz”|Grupę Operacyjną „Sieradz”]] gen. bryg. [[Franciszek Dindorf-Ankowicz|Franciszka Dindorfa-Ankowicza]]. Hanka-Kulesza jeszcze tego samego dnia zameldował się w sztabie Armii „Łódź” w podłódzkim [[Julianów (osiedle w Łodzi)|Julianowie]], gdzie dowódca armii gen. [[Juliusz Rómmel]] potwierdził rozkaz wzmocnienia obrony prawego brzegu Warty i rozpoczęcia przez brygadę działań opóźniających{{odn|Kościów|2015|s=1–2}}. 4 września na zachód od [[Warta (miasto)|miasta Warta]] oddziały Kresowej Brygady stoczyły walkę z niemiecką [[24 Dywizja Piechoty (III Rzesza)|24. Dywizją Piechoty]]. Wkrótce potem do brygady dotarł rozkaz gen. Rómmla nakazujący jej powrót na drugi brzeg rzeki i przejście do odwodów{{odn|Ćwierdziński|1959|s=293–294}}. Podległe Stefanowi Hance-Kuleszy wojska rozkaz wykonały, oderwały się od nieprzyjaciela i powróciły na pozycje wyjściowe w rejon [[Szadek|Szadka]], co jednak spowodowało utratę Warty i kilku mostów w rejonie miasta{{odn|Kościów|2015|s=2}}{{odn|Ćwierdziński|1959|s=293–294}}{{odn|Majewski|2011|loc=§ Odwołanie płk. Hanki-Kuleszy}}.
 
Z nie do końca wyjaśnionych przyczyn jeszcze tego samego dnia Hanka-Kulesza został usunięty ze stanowiska przez dowódcę Armii „Łódź” i przeniesiony na stanowisko zastępcy dowódcy brygady{{odn|Majewski|2011|loc=§ Odwołanie płk. Hanki-Kuleszy}}{{odn|Kościów|2015|s=2}}. Jego miejsce zajął płk [[Jerzy Grobicki]]{{odn|Majewski|2013|s=864}}. Niektórzy autorzy sugerują, że odwołanie pułkownika miało być próbą zrzucenia na niego winy za błędy strategiczne jego przełożonego{{odn|Kościów|2015|s=2}}{{odn|Majewski|2011|loc=§ Odwołanie płk. Hanki-Kuleszy}}. Z kolei w głośnym eseju ''[[Wrzesień: próba nowego spojrzenia]]'' [[Paweł Wieczorkiewicz|Paweł Piotr Wieczorkiewicz]] sugeruje, że Hanka-Kulesza w istocie samowolnie opuścił dowodzoną przez siebie brygadę{{odn|Wieczorkiewicz|2002|s=24-30}}. Jakkolwiek było, po 6 września pułkownik opuścił swoją jednostkę i udał się do Warszawy, w ślad za generałem Rómmlem, możliwe że w celu wyjaśnienia całej sytuacji{{odn|Kościów|2015|s=2}}. W stolicy nie przywrócono mu dowództwa nad Kresową Brygadą Kawalerii, zamiast tego został skierowany do [[Dubno (miasto)|Dubna]] w celu zorganizowania obrony miasta{{odn|Kościów|2015|s=2}}.
 
W Dubnie Stefan Hanka-Kulesza początkowo był zastępcą dowódcy garnizonu gen. [[Stefan Strzemieński|Stefana Strzemieńskiego]], a ostatecznie został dowódcą improwizowanej [[Grupa „Dubno”|Grupy „Dubno”]]{{odn|Komorowski|2009|s=353–354}}. Utworzona 12 września [[grupa operacyjna]] miała za zadanie przygotować obronę miasta i linii rzeki [[Ikwa|Ikwy]] na wypadek przebicia się [[Wehrmacht]]u na [[Wołyń]]{{odn|Cygan|1990|s=85–86}}. Po agresji sowieckiej 17 września grupa oddała miasto bez walki i wyruszyła na południe z zamiarem przebicia się do operujących pod [[Lwów|Lwowem]] wojsk [[Front Południowy (1939)|Frontu Południowego]] gen. [[Kazimierz Sosnkowski|Kazimierza Sosnkowskiego]]{{odn|Cygan|1990|s=87–88}}{{odn|Komorowski|2009|s=353–354}}. Po drodze dołączały do niej oddziały tyłowe i luźne grupy żołnierzy z rozbitych jednostek{{odn|Cygan|1990|s=88}}, stoczyła też kilka potyczek z dywersantami ukraińskimi i wysuniętymi patrolami sowieckimi{{Refn|Nie jest pewne czy podległa Grupie „Dubno” tzw. [[Samodzielna Kompania Czołgów R-35]] faktycznie stoczyła walkę z [[Armia Czerwona|Armią Czerwoną]].{{odn|Szpakowskij|Saniejew|2005|s=32-33}}{{odn|dobroni.pl|2013|loc=s.v. „Możliwe, że doszło do starcia z wojskami sowieckimi…”}}.|grupa = uwaga|nazwa = nota2}}.
 
Dowodzona przez niego improwizowana jednostka stoczyła 21 września zwycięską [[bitwa pod Kamionką Strumiłową|potyczkę pod Kamionką Strumiłową]] z oddziałami [[4 Dywizja Lekka (III Rzesza)|4. Dywizji Lekkiej]]{{odn|Cygan|1990|s=89}}. Po bitwie, na skutek zmiany sytuacji na froncie, płk Hanka-Kulesza wydał rozkaz o przebijaniu się na [[Węgry]]{{odn|Komorowski|2009|s=353–354}}. Następnie postanowił uderzyć całością sił na [[Rawa Ruska|Rawę Ruską]], gdzie spodziewał się znaleźć silną załogę niemiecką. Wskutek nadmiernego rozciągnięcia podległych mu wojsk, siły Grupy dołączały do [[Bitwa pod Rawą Ruską (1939)|bitwy pod Rawą Ruską]] przez cały dzień 24 września{{odn|Komorowski|2009|s=354}}. Po całodziennym wyczerpującym boju przeciwko [[2 Dywizja Pancerna (III Rzesza)|2. Dywizji Pancernej]] wojska Hanki-Kuleszy zadały Niemcom poważne straty, jednak nie udało im się przebić przez ich pozycje, a część oddziałów wpadła w panikę i poszła w rozsypkę{{odn|Komorowski|2009|s=354}}. Na nocnej odprawie dowódców płk Hanka-Kulesza uznał dalsze przebijanie się za niemożliwe i nakazał kapitulację{{odn|Komorowski|2009|s=354}}{{odn|Cygan|1990|s=89}}. Jej warunki uzgodniono rankiem 25 września 1939 roku w sztabie 2. Dywizji Pancernej, a o 10:30 polscy żołnierze zaczęli składać broń{{odn|Komorowski|2009|s=354}}. Przeszło 2000 żołnierzy i oficerów dostało się do niemieckiej niewoli{{odn|Komorowski|2009|s=354}}. Autorzy wydanego przez [[Bellona (wydawnictwo)|Bellonę]] przewodnika encyklopedycznego ''Boje polskie'' nazywają jego dowodzenie w tej bitwie „nieudolnym”{{odn|Komorowski|2009|s=353–354}}. Z kolei Paweł Piotr Wieczorkiewicz uznaje, że Hanka-Kulesza jako dowódca grupy „zapisał ładną kartę w końcowym etapie kampanii”{{odn|Wieczorkiewicz|2001|loc=s.v. „Odmiennie niż w Armii «Kraków» było u Rómmla…”}} oraz że „zapisał ładny epizod w walce z Rosjanami”{{odn|Wieczorkiewicz|2002|s=24-30}}.
 
Dostał się do niewoli niemieckiej, resztę wojny spędził w [[Oflag VII A Murnau|Oflagu VIIA Murnau]]{{odn|Kościów|2015|s=2}}. Po wojnie zamieszkał w [[Paryż|Paryżu]], a później w [[Londyn|Londynie]], gdzie osiadł na stałe i założył firmę{{odn|Kościów|2015|s=2}}. Zmarł 5 czerwca 1964 roku. Pochowany jest na cmentarzu [[North Sheen]], w południowo-zachodniej części Londynu{{odn|Bielski|1991|s=385}}{{odn|Kościów|2015|s=2}}.
 
== Ordery i odznaczenia ==
* Krzyż Srebrny [[Order Wojskowy Virtuti Militari|Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari]] nr 2673 (1921)<ref>Dekret Wodza Naczelnego L. 3135 z 1921 r. [http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=64481 (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 8)]</ref>
* [[Krzyż i Medal Niepodległości|Krzyż Niepodległości]] (20 stycznia 1931)<ref>{{Monitor Polski|rok=1936|numer=18|pozycja=31}} „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.</ref>
* Krzyż Oficerski [[Order Odrodzenia Polski|Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski]] (11 listopada 1936)<ref>{{Monitor Polski|rok=1936|numer=263|pozycja=468}} „za zasługi w służbie wojskowej”.</ref><ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej | czasopismo = [[Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych]] | wolumin = Nr 2 | strony = 17 | data = 11 listopada 1936 | url = http://www.wbc.poznan.pl/publication/56730}}</ref>
* [[Krzyż Walecznych]] – (trzykrotnie)
* Złoty [[Krzyż Zasługi|Złoty Krzyż Zasługi]]
* Odznaka Pamiątkowa „Pierwszej Kadrowej”<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = 6 sierpień: 1914 - 19341914–1934 |data = 1934 |miejsce = Warszawa |wydawca = Zarząd Główny Związku Legjonistów Polskich |s = 18}}</ref>
 
== Uwagi ==
Linia 102:
* {{Cytuj | autor = [[Jan Ćwierdziński]] | tytuł = O właściwą ocenę działalności Armii „Łódź” | czasopismo = [[Przegląd Historyczno-Wojskowy|Wojskowy Przegląd Historyczny]] | data = 1959 | wydanie = 1 | s=265–306 | odn = tak}}
* {{Cytuj pismo |imię=Wojciech |nazwisko=Grochowalski |tytuł=Płk Stefan Hanka-Kulesza |czasopismo =Komendant, Naczelnik, Marszałek. Józef Piłsudski i jego czasy |data=2012 |data dostępu=2017-09-21 |issn=1899-8348 |odn=tak |url=http://jpilsudski.org/artykuly-personalia-biogramy/generalicja-oficerowie-zolnierze/item/1807-plk-stefan-hanka-kulesza}}
* {{Cytuj | autor = Emil Gruszecki | tytuł = Zarys historii wojennej 3-go Pułku Szwoleżerów Mazowieckich imienia pułkownika Kozietulskiego | miejsce = Warszawa | data = 1929 | opis = Zarys historii wojennej pułków polskich 1918-19201918–1920, Seria 1: Piechota | oclc = 751165476 | odn = tak}}
* {{Cytuj |autor = Witold Jarno |tytuł = Przygotowania Okręgu Generalnego Łódź do przejścia na organizację pokojową w 1921 |czasopismo = Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica |data = 2001 |issn = 0208-6050 |wydanie = 71 |miejsce = Łódź |wydawca = [[Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego]] |s =17-26 17–26 |url = http://dspace.uni.lodz.pl/xmlui/bitstream/handle/11089/14067/fh71Witold_Jarno17_26.pdf?sequence=1&isAllowed=y |język = pl |dostęp = otwarty |odn = tak}}
* {{Cytuj |redaktor=[[Krzysztof Komorowski (historyk)|Krzysztof Komorowski]] |tytuł=Boje polskie 1939–1945: przewodnik encyklopedyczny |data=2009 |data dostępu=2016-04-16 |miejsce=Warszawa|wydawca=[[Bellona (wydawnictwo)|Bellona]] |url=https://books.google.com/books?id=XX5KcTNWbooC| isbn =978-83-11-10357-3 | oclc =503582437 | język=pl |odn=tak}}
* {{Cytuj |autor=[[Zbigniew Kościów]] |tytuł=Brodzki wicebrygadier |data=2015 |data dostępu=2016-10-24|opis=referat wygłoszony na XXIII zjeździe Koła Przyjaciół Brodów |url=http://www.brodzianie.pl/pdf/wisla15/wicebrygadier.pdf |język=pl |odn=tak}}
* {{Cytuj |autor = |redaktor = Kornel Krzeczunowicz |tytuł = Rodowody pułków jazdy Polskiej: 1914-19471914–1947 |data = 1983 |inni = Janusz Wielhorski (oprac.) |miejsce = London |wydawca = Zrzeszenie Kół Pułkowych Kawalerii |oclc = 12614523 |język = pl |odn = tak}}
* {{Otwarty dostęp}} {{Cytuj|autor=Władysław Lewandowski|redaktor=Agnieszka Bojarska|tytuł=Zarys historii 201 Pułku Szwoleżerów – 3 Pułku Szwoleżerów Mazowieckich im. płk. Jana Kozietulskiego (lipiec 1920 – 23 sierpnia 1939)|czasopismo=[[Acta Universitatis Nicolai Copernici]]|data=1986|data dostępu=2016-09-26|issn=0860-1232|wydanie=167|opis=Historia XXI = Nauki humanistyczno-społeczne|miejsce=Toruń|wydawca=[[Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu|Uniwersytet Mikołaja Kopernika]]|s=93–118|odpowiedzialność=[[Władysław Lewandowski]] (red. naukowy)|url=http://kpbc.umk.pl/publication/5562|język=pl|odn=tak}}
* {{Cytuj|autor=Cezary Leżeński, Lesław Kukawski|tytuł=O kawalerii polskiej XX wieku|data=1991|isbn=978-83-04-03364-1|miejsce=Wrocław|wydawca=[[Zakład Narodowy im. Ossolińskich]]|oclc=26288294|odn=tak}}
* {{Cytuj | autor = Marcin Majewski | tytuł = Kresowa Brygada Kawalerii w kampanii 1939 roku | wydawca=[[Instytut Pamięci Narodowej]] | miejsce=Warszawa | data = 2011-10-17 | isbn = 978-83-7629-280-9 | odn=tak}}
* {{otwarty dostęp}} {{Cytuj | autor = Marcin Majewski | tytuł = Niespokojna dusza. Gen. bryg. Jerzy Grobicki (1891-19721891–1972) | czasopismo = Zeszyty Historyczne | wydanie = 12 | opis = : Si vis pacem, para bellum : bezpieczeństwo i polityka Polski | s = 853–870 | miejsce = Częstochowa; Włocławek | wydawca = Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza; Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej we Włocławku | data = 2013 | isbn = 978-83-7455-329-2 |issn issn= 1898-4630 | url = http://dlibra.bg.ajd.czest.pl:8080/dlibra/docmetadata?id=1777&from=pubindex&dirids=1&lp=1685 | odn = tak}}
* {{Cytuj | autor =Janusz Tadeusz Nowak | tytuł =Szlak Bojowy Legionów Polskich | wydawca = Wydawnictwo M| miejsce =Kraków | data =2014 | isbn =978-83-7595-857-7 | język =pl | odn =tak}}
* {{Cytuj|autor=Wiaczesław Szpakowskij; Sergiej Saniejew|tytuł=«Освободительный поход» Красной Армии|czasopismo=Танкомастер|data=2005|data dostępu=2016-10-12|wydanie=6/05|opis=[http://zhurnalko.net/=weapon/tankomaster/2005-06 Бронетехника и танковые войска Польшы, vol. 2]|odpowiedzialność=Aleksandr Perewozczikow (red. nacz.)|język=ru|odn=tak}}
* {{Cytuj|autor=[[Paweł Wieczorkiewicz|Paweł Piotr Wieczorkiewicz]] |tytuł=Kampania 1939 roku |data=2001 |isbn=8388072536 |miejsce=Kraków |wydawca=Krajowa Agencja Wydawnicza |oclc=50945222 |archiwum=https://web.archive.org/web/20160316045935/http://www.niniwa22.cba.pl/bilans_kampanii.htm|język=pl|odn=tak}}
* {{Cytuj |autor = [[Paweł Wieczorkiewicz|Paweł Piotr Wieczorkiewicz]] | tytuł = Wrzesień 1939 – próba nowego spojrzenia | czasopismo = [[Mówią Wieki]] |opis = T. 9 |data = 2002 |s =24-30 |24–30 |archiwum = https://web.archive.org/web/20090930120011/http://www.ofiaromwojny.republika.pl/teksty/0530.htm | url = http://www.ofiaromwojny.republika.pl/teksty/0530.htm | zarchiwizowano = 2009-09-30 | język = pl | odn = tak}}
* {{Cytuj|autor=* Redakcja Portalu (autor korporatywny); * woj; * pathe|tytuł=Czołg lekki Renault R-35|data=2013-02-12|data dostępu=2016-10-12|opublikowany=dobroni.pl|url=http://www.dobroni.pl/n/czolg-lekki-renault/12749|odn={{odn/id|dobroni.pl|2013}}}}
 
Linia 126:
[[Kategoria:Członkowie Unii Stowarzyszeń Polskiej Młodzieży Niepodległościowej]]
[[Kategoria:Członkowie Związku Strzeleckiego (1910–1914)]]
[[Kategoria:Kuleszowie herbu Ślepowron|Stefan]]▼
[[Kategoria:Pułkownicy kawalerii II Rzeczypospolitej]]▼
[[Kategoria:Żołnierze 1 Kompanii Kadrowej Legionów Polskich]]▼
[[Kategoria:Żołnierze I Brygady Legionów Polskich]]▼
[[Kategoria:Oficerowie kawalerii Legionów Polskich 1914–1918]]▼
[[Kategoria:Członkowie Związku Walki Czynnej]]
[[Kategoria:Dowódcy 3 Pułku Szwoleżerów Mazowieckich]]▼
[[Kategoria:Dowódcy Kresowej Brygady Kawalerii]]▼
[[Kategoria:Internowani w Beniaminowie]]
▲[[Kategoria:Kuleszowie herbu Ślepowron|Stefan]]
[[Kategoria:Obrońcy Polski przed agresją ZSRR (1939)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Niepodległości]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)]]
Linia 138 ⟶ 137:
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Walecznych]]
[[Kategoria:Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi]]
[[Kategoria:ObrońcyOficerowie Polski7 przedPułku agresjąUłanów ZSRR (1939)Lubelskich]]
▲[[Kategoria:Oficerowie kawalerii Legionów Polskich 1914–1918]]
[[Kategoria:Pochowani na cmentarzu North Sheen w Londynie]]
▲[[Kategoria:Pułkownicy kawalerii II Rzeczypospolitej]]
[[Kategoria:Uczestnicy bitwy pod Kamionką Strumiłową (1939)]]
[[Kategoria:Uczestnicy bitwy pod Rawą Ruską (1939)]]
[[Kategoria:Uczestnicy Bitwy Warszawskiej (1920)]]
[[Kategoria:Uczestnicy wojny polsko-ukraińskiej (strona polska)]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1892]]▼
[[Kategoria:Wojskowi związani z Suwałkami]]
[[Kategoria:Zastępcy dowódcy Kresowej Brygady Kawalerii]]▼
[[Kategoria:Zmarli w 1964]]▼
▲[[Kategoria:Żołnierze 1 Kompanii Kadrowej Legionów Polskich]]
▲[[Kategoria:Żołnierze I Brygady Legionów Polskich]]
[[Kategoria:Żołnierze Wojska Polskiego na emigracji w Wielkiej Brytanii po II wojnie światowej]]
[[Kategoria:Żołnierze Wojska Polskiego na emigracji we Francji po II wojnie światowej]]
▲[[Kategoria:Urodzeni w 1892]]
▲[[Kategoria:Zmarli w 1964]]
[[Kategoria:Oficerowie 7 Pułku Ułanów Lubelskich]]
▲[[Kategoria:Dowódcy 3 Pułku Szwoleżerów Mazowieckich]]
▲[[Kategoria:Dowódcy Kresowej Brygady Kawalerii]]
▲[[Kategoria:Zastępcy dowódcy Kresowej Brygady Kawalerii]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Stefan_Hanka-Kulesza”