Wikipedia

Regiony historyczne Polski: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Imprezes (dyskusja | edycje)
6825 edycji
m żródło, wikizacja
Linia 19:
|<center>[[Plik:POL województwo kaliskie IRP COA.svg|50px|Herb Wielkopolski i Kaliskiego]] [[Plik:POL województwo wielkopolskie COA.svg|50px|Herb Poznańskiego]]</center>
|'''[[Wielkopolska]]'''
* ''[[Kaliskie]]''
* ''[[Poznańskie]]''
|Herbem Wielkopolski i zarazem [[Województwo kaliskie (I Rzeczpospolita)|historycznego województwa kaliskiego]] jest głowa [[tur]]a w koronie na szachownicy, zaś herbem [[Województwo poznańskie (I Rzeczpospolita)|województwa poznańskiego]] orzeł biały bez korony w czerwonym polu.
Ziemie Wielkopolski: poznańska (z ziemiami wschowską i [[Wałcz|wałecką]]) i kaliska (z Pałukami i Krajną). Najważniejsze miasta regionu to [[Poznań]] i [[Kalisz]] (stolice) oraz [[Gniezno]] i [[Nakło nad Notecią]].
Linia 27:
|'''[[Małopolska]]'''
|Herbem Małopolski, a także ziemi krakowskiej, jest srebrny orzeł w koronie.
Ziemie Małopolski: [[ziemia krakowska|krakowska]] (z [[Siewierz|ziemią siewierską]], [[Żywiec|Żywcem]], [[Zator (województwo małopolskie)|Zatorem]], [[Oświęcim]]iem oraz [[ziemia sądecka|ziemią sądecką]]), [[ziemia sandomierska|sandomierska]] (z [[Radomskie|ziemią radomską]]) i [[ziemia lubelska|lubelska]] (z ziemiami [[ziemia łukowska|łukowską]] i [[ziemia stężycka|stężycką]]). Główne miasta: [[Kraków]] (stolica), [[Sandomierz]] i [[Lublin]].
|-
|<center>[[Plik:POL województwo mazowieckie COA.svg|50px|Herb Mazowsza]]</center>
|'''[[Mazowsze]]'''
|Herbem Mazowsza jest w polu czerwonym srebrny orzeł bez korony.
Ziemie Mazowsza: [[ziemia wiska|wiska]], [[ziemia łomżyńska|łomżyńska]], [[ziemia różańska|różańska]], [[ziemia ciechanowska|ciechanowska]], [[ziemia zawkrzańska|zawkrzańska]], [[ziemia płocka|płocka]], [[ziemia wyszogrodzka|wyszogrodzka]], [[ziemia zakroczymska|zakroczymska]], [[ziemia nurska|nurska]], [[ziemia gostynińska|gostynińska]], [[ziemia sochaczewska|sochaczewska]], [[ziemia warszawska|warszawska]], [[ziemia liwska|liwska]], [[ziemia rawska|rawska]] i [[ziemia czerska|czerska]]. Stolicą regionu jest [[Płock]]. Na Mazowszu leży obecna stolica Polski, [[Warszawa]].
|-
|<center>[[Plik:POL województwo dolnośląskie COA.svg|50px|Herb Dolnego Śląska]] [[Plik:POL województwo śląskie COA.svg|54px|Herb Górnego Śląska]]</center>
Linia 38:
* ''[[Dolny Śląsk]]''
* ''[[Górny Śląsk]]''
|[[Herb Śląska|Herbem Dolnego Śląska]] jest czarny orzeł bez korony ze srebrną przepaską i krzyżem w złotym polu. Zwyczajowo jest on uznawany za herb całego Śląska. [[Herb Górnego Śląska|Herbem Górnego Śląska]] jest złoty orzeł bez korony w błękitnym polu.
Stolicą Dolnego Śląska jest [[Wrocław]], a Górnego [[Opole]]. Inne ważne miasta krainy to dolnośląskie [[Żagań]], [[Legnica]] i [[Nysa]] oraz górnośląskie [[Racibórz]], [[Cieszyn]] i [[Bytom]]. Południowa część Śląska leży aktualnie w [[Śląsk Czeski|granicach Czech]]. Skrawek historycznego [[Księstwo żagańskie|księstwa żagańskiego]] leży na terenie Niemiec, choć są to tereny pierwotnie [[Łużyce|łużyckie]].
|-
Linia 77:
|'''[[Prusy Królewskie]]'''
* <span style="color: DimGray">''[[Pomorze Gdańskie]]''</span>
* ''[[Powiśle (region)|Ziemia malborska]]''
* ''[[Ziemia chełmińska]]''
* ''[[Warmia]]''
|Herby ziemi malborskiej i ziemi chełmińskiej są tożsame z herbem Prus Królewskich, na którym w srebrnym polu widnieje orzeł czarny z koroną złotą na szyi i wzniesionym do góry mieczem. Herbem Warmii jest tradycyjnie herb biskupa warmińskiego (Baranek Boży w czerwonym polu), historyczne księstwo warmińskie posługiwało się dodatkowo herbem kapituły warmińskiej zawierającym czarny półkrzyż w białym polu oraz czerwoną fromborską bramę miejską z trzema wieżami w polu złotym.
Częścią Prus Królewskich było również Pomorze Gdańskie łączone często z Pomorzem Zachodnim w jedną krainę Pomorze. Tradycyjnie za część ziemi chełmińskiej uważa się [[ziemia lubawska|ziemię lubawską]], będącą pierwotnie częścią [[ziemia Sasinów|pruskiej Sasinii]], oraz [[ziemia michałowska|ziemię michałowską]]. Główne miasta Prus Królewskich to [[Gdańsk]], [[Elbląg]], [[Malbork]], [[Toruń]] i [[Lidzbark Warmiński]].
|-
|<center>[[Plik:POL Prusy Książęce COA.svg|50px|Herb Prus Książęcych]]</center>
Linia 91:
|'''[[Podlasie]]'''
|Historyczny herb Podlasia powstał z połączenia dwóch innych herbów – piastowskiego srebrnego orła bez korony i litewskiej Pogoni.
Ziemie Podlasia: [[ziemia bielska|bielska]] (z jaćwieskim Rajgrodem), [[ziemia mielnicka|mielnicka]] i [[ziemia drohicka|drohicka]]. Stolicą Podlasia jest [[Drohiczyn (Polska)|Drohiczyn]], a największym obecnie miastem [[Białystok]]. Inne ważne miejscowości krainy to: [[Bielsk Podlaski]], [[Mielnik (województwo podlaskie)|Mielnik]] i częściowo [[Augustów]].
|-
|<center>[[Plik:POL województwo poleskie II RP COA.svg|50px|Herb Polesia]]</center>
|'''[[Polesie]]'''
|Herbem Polesia jest [[Pogoń (herb)|Pogoń]].
Jedyną ziemią Polesia leżącą we współczesnych granicach Polski jest [[Powiat brzeskolitewski (I Rzeczpospolita)|ziemia brzeska]], jednak bez [[Brześć|Brześcia]], który leży na Białorusi. Główne miasta tej części krainy to [[Biała Podlaska]] i [[Włodawa]].
|-
|<center>[[Plik:KP województwo augustowskie COA alt.svg|50px|Herb Suwalszczyzny]]</center>
|'''[[Suwalszczyzna]]'''
|Historycznym herbem całej Suwalszczyzny jest w dwupolowej czerwonej tarczy Pogoń (godło Litwy i województwa trockiego) oraz niedźwiedź czarny w złotej obroży (godło [[Żmudź|Żmudzi]]).
Suwalszczyzna to kraina, która powstała na włączonej do Wielkiego Księstwa Litewskiego części dawnej pruskiej [[Jaćwież|Sudowii (Jaćwieży)]]. Zachodnia część, którą w XIII w. zajął zakon krzyżacki, stanowi obecnie wschodnie krańce Mazur (tzw. Krainę EGO). Do Suwalszczyzny nie zalicza się także zajęty wcześniej przez Mazowsze [[Rajgród]], który ostatecznie stał się częścią ziemi bielskiej Podlasia. Aktualnie kraina ta leży na terytorium Polski, Litwy i Białorusi ([[Suwalszczyzna Sopoćkińska]]). Główne miasta – [[Suwałki]], [[Sejny]] oraz leżący częściowo na Podlasiu [[Augustów]].
|-
|<center>[[Plik:Coat of arms of Belarus (1991–1995).svg|50px|Herb Grodzieńszczyzny]]</center>
|'''[[Powiat grodzieński (I Rzeczpospolita)|Grodzieńszczyzna]]'''
|Herbem krainy i [[Powiat grodzieński (I Rzeczpospolita)|historycznego powiatu grodzieńskiego]] jest Pogoń.
Grodzieńszczyzna wraz z Suwalszczyzną stanowi część [[województwo trockie|historycznego województwa trockiego Wielkiego Księstwa Litewskiego]] we współczesnych granicach Polski. Jej głównymi miejscowościami są [[Supraśl]], [[Sokółka]], [[Dąbrowa Białostocka]] i [[Kruszyniany]]. Wschodnia część regionu wraz z [[Grodno|Grodnem]] leży w granicach współczesnej Białorusi.
Linia 114:
|-
|<center>[[Plik:ZUNR coa.svg|50px|Herb Rusi Halicko-Włodzimierskiej]]</center>
|'''[[Księstwo halicko-wołyńskie|Ruś Halicko-Włodzimierska]]'''
* ''[[Ruś Czerwona]]''
|Herbem Rusi Halicko-Włodzimierskiej jest [[lew ruski|złoty lew w błękitnym polu]].
Ziemie w obecnych granicach Polski: [[ziemia chełmska|chełmska]], [[ziemia bełska|bełska]] (część zwana ziemią lubaczowską), [[ziemia przemyska|przemyska]] i [[ziemia sanocka|sanocka]].
Aktualnie wschodnia część Rusi Czerwonej (Rusi Halickiej), [[PodoleWołyń]] i [[WołyńPodole]], tak jak stolice regionu – [[Halicz (miasto)|Halicz]] i [[Włodzimierz Wołyński]] leżą na Ukrainie. Południowa część Rusi Halicko-Włodzimierskiej wraz ze wschodnią Małopolską tworzyły [[Królestwo Galicji i Lodomerii]] ([[Galicja (Europa Środkowa)|Galicję]]). Główne miejscowości w Polsce: [[Rzeszów]], [[Chełm]], [[Lubaczów]], [[Przemyśl]] oraz [[Sanok]].
|-
|<center>[[Plik:Brandenburg Wappen.svg|51px|Herb Brandenburgii i Nowej Marchii]] [[Plik:Wappen Bistum Lebus.svg|50px|Herb ziemi lubuskiej]]</center>
Linia 125:
* ''[[Ziemia lubuska]]''
|Herbem Brandenburgii (w tym Nowej Marchii) jest czerwony orzeł w srebrnym polu, a ziemi lubuskiej – herb [[diecezja lubuska|historycznej diecezji lubuskiej]].
Ziemia lubuska związana była od XIII w. z Brandenburgią, a wcześniej ze Śląskiem i Wielkopolską. Zachodnia jej część z miastem [[Lubusz]] leży w Niemczech, podczas gdy wschodnia zwana także ziemią torzymską znalazła się po stronie polskiej i jej głównymi miastami są [[Torzym]], [[Słubice]] i [[Sulęcin]]. Jest to także jedyna część historycznego [[Połabie|Połabia]] w granicach Polski. Pozostałą część historycznej wschodniej Brandenburgii stanowi pogranicze wielkopolsko-zachodniopomorskie, Nową Marchię tworzyły bowiem ziemie: [[Chojna|chojeńska]], [[Myślibórz|myśliborska]], [[Gorzów Wielkopolski|gorzowska]], [[Strzelce Krajeńskie|strzelecka]], [[Choszcznoziemia choszczeńska|choszczeńska]], [[Pełczyceziemia pełczycka|pełczycka]], [[Drawsko Pomorskie|drawska]] i [[Świdwin|świdwińska]]. Stolicą polskiej części regionu jest [[Gorzów Wielkopolski]]. Starsza, [[Brandenburgia|zachodnia część Brandenburgii]] znajduje się w Niemczech.
|-
|<center>[[Plik:Wappen Luckau.svg|50px|Herb Dolnych Łużyc]] [[Plik:DEU Oberlausitz COA.svg|50px|Herb Górnych Łużyc]]</center>
Linia 148:
|-
|<center>[[Plik:COA-Szepes-vármegye.svg|50px|Herb Spisza]] [[Plik:POL gmina Jabłonka COA.svg|50px|Herb Orawy]]</center>
|'''[[Regiony Słowacji|Słowaczyzna]]'''<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Kętrzyński | imię = Wojciech | tytuł = Studyja nad dokumentami XII w. | rok = 1891 | wydawca = Akademia umiejętności | miejsce = Kraków | odn = tak}}</ref>
|'''{{fakt|Słowaczyzna|data=2021-04}}'''
* ''[[Spisz]]''
* ''[[Orawa (region)|Orawa]]''
Linia 170:
|<center>[[Plik:POL Podlasie Poludniowe COA.svg|50px|Herb Podlasia Południowego]]</center>
|'''[[Podlasie Południowe]]'''
|Symbolem Podlasia Południowego był odziedziczony po przedrozbiorowym województwie podlaskim dwupolowy herb ze srebrnym orłem i Pogonią.
|Obszar Podlasia Południowego zdefiniowały granice [[gubernia podlaska|guberni podlaskiej]] (i [[gubernia siedlecka|siedleckiej]]) Imperium Rosyjskiego. W granicach tej jednostki administracyjnej znalazła się południowa część historycznego Podlasia – ziemia drohicka bez Drohiczyna, małopolska ziemia łukowska z [[Siedlce|Siedlcami]], które stały się stolicą regionu, a także fragmenty Mazowsza ([[Garwolin]]) i Polesie.
|}
 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Regiony_historyczne_Polski”