Wikipedystka:Soldier of Wasteland/brudnopis8: Różnice pomiędzy wersjami
Usunięta treść Dodana treść
m MalarzBOT: usuwanie powtórzonych parametrów z szablonów |
TBC Znacznik: Edytor kodu źródłowego 2017 |
||
Linia 61:
== Morfologia ==
Długość ciała samca wynosi około 32 cm, a włączając w nią wydłużone środkowe sterówki – 125 cm. U samicy jest to odpowiednio około 35 cm i 53 cm{{r|hbw}}. Masa ciała dorosłych samców – 134-
{| class="wikitable mw-collapsible"
Linia 272:
Przedstawiciele podgatunku nominatywnego występują od Gór Centralnych po [[Góry Owena Stanleya]]{{r|clements}}. Ich zasięg rozciąga się od wulkanu [[Doma Peaks]], [[Mount Hagen]] i [[Giluwe]] na wschód – między innymi przez [[Ialibu]], [[Kubor Range]], [[Mount Karimui]], [[Mount Michael]] oraz pasma [[Kratke]] i [[Herzog (Nowa Gwinea)|Herzog]] – po [[Mount Dayman]] w południowo-wschodniej części Gór Owena Stanleya{{r|botw}}. Ptaki podgatunku ''A. s. femina'' zamieszkują [[Schrader Range]], [[Góry Bismarcka]] oraz [[dział wodny]] między rzekami [[Sepik]] i [[Wahgi]]{{r|hbw|gbng|gb}}, na północ od obszarów zasiedlanych przez te podgatunku ''A. s. stephaniae''{{r|gb}}.
Astrapie lśniące żywią się głównie [[owoc]]ami{{r|hbw|gb}}. Według Beehler i Pruett-Jones (1983) stanowią one około 85% pokarmu; są to dane „umiarkowanie pewne”{{r|bp83}} i nie uwzględniają lokalnych różnic{{r|gb}}. Poza tym zjadają [[stawonogi]], [[
Jednymi z chętniej jedzonych przez astrapie lśniące owoców są te [[szeflera|szeflery]] (''Schefflera''){{r|hbw|gb}}, podobne preferencje mają astrapie białosterne{{r|gb}}. Healey (1989) prowadził badania terenowe w okolicy wioski Tsuwenkai ({{współrzędne|5°25'S 144°38'E}}, około 60 km na zachód od [[Góra Wilhelma|Góry Wilhelhma]]). Wymienia kilka rodzajów roślin, których owoce zjadają astrapie lśniące (i inne cudowronki). Były identyfikowane przez rdzennych mieszkańców, stąd dopiero znajomość ich języka pozwoliła na skojarzenie tych określeń z nazwami naukowymi. Były to owoce drzew: szeflery, ''[[Trema orientalis]]'' ([[wiązowate]]), ''[[Timonius]]'' ([[marzanowate]]), ''[[Rhododendron macgregoriae]]'' ([[wrzosowate]]) i dzikich [[banan]]ów (''Musa''), jednego drzewa nie zidentyfikowano; pnączy: [[szczudla|szczudli]] (''Freycinetia'') i [[gurdlina|gurdliny]] (''Trichosanthes''). Prócz tego astrapie lśniące jedzą owoce „wild taro”. Tą nazwą potocznie określa się [[kolokazja jadalna|kolokazję jadalną]] (''Colocasia esculenta''), jednak autor nie wpisał do tabeli nazwy naukowej, jedynie potoczną oraz nazwę rodziny{{r|tsuwe}}. [[Ian Saem Majnep]], papuaski przyrodnik dorastający w dolinie Kaironk (Schrader Range) przed przybyciem Europejczyków wspominał, że według lokalnej ludności astrapie lśniące [[ornitochoria|rozsiewają]] nasiona ''T. orientalis'' i [[alokazja|alokazji]] (''Alocasia''), również określanej jako „wild taro”{{r|kalam}}.▼
Większość wymienionych roślin owocuje przez cały rok, jednak szeflera, [[różanecznik]] ''R. macgregoriae'' i niezientyfikowane drzewo owocują w suchszych okresach w roku{{r|tsuwe}}. Kwapena (1985) obserwował karmienie młodych astrapii [[jeżyna]]mi (''Rubus'') i owocami ''[[Pittosporum]]'' ([[Pittosporaceae]]){{r|gb}}.▼
Zazwyczaj astrapie lśniące żerują w górnych warstwach lasu, na około górnej ⅓ wysokości. Schodzą również niżej, aż po samo podłoże{{r|hbw}}. Żywej zdobyczy szukają na konarach pokrytych mchem i epifitami, wzdłuż pnia, gałęzi i listowia oraz u nasady liści [[pandan]]ów{{r|hbw|gb2}}. Do tego przeszukuje
== Ekologia i zachowanie ==
Linia 277 ⟶ 286:
=== Wymagania środowiskowe ===
Środowiskiem życia astrapii lśniących są lasy w wyższych partiach gór i [[las mglisty|lasy mgliste]] w piętrze subalpejskim, aż po [[granica drzew|granicę drzew]]; do tego obrzeża lasów i ich izolowane połacie.
Astrapie lśniące odnotowywane były na wysokościach między 1280 ([[Efogi]]){{r|gb}} a 3500 m n.p.m.{{r|ng2}} Większość obserwacji ma miejsce między 1500 a 2800 m n.p.m.{{r|gbng|ng2}} Dokładne rozmieszczenie wysokościowe różni się jednak w zależności od płci i wieku{{r|gb|kalam|healey}}. Jeśli na danym terenie współwystępują z astrapiami białosternymi, to te zastępują je na wyższych wysokościach, od około 2450 m n.p.m. Do krzyżowania się dochodzi w wąskim przedziale wysokościowym, od około 2200 do 2600 m n.p.m. Dla astrapii białosternych są to niżej położone obszary występowania{{r|gb}}. Zasięg występowania [[astrapia słoneczna|astrapii słonecznych]] (''A. splendidissima'') i lśniących nie nachodzi się{{r|hybrid|gb}}, mimo doniesień o występowaniu tych pierwszych w okolicy Ambua Lodge (nieopodal [[Tari]]){{r|splendid}}. Obserwowany tam w 1989 osobnik przypisany do ''A. splendidissima'' prawdopodobnie był mieszańcem
<<...>>
▲=== Pożywienie ===
▲Astrapie lśniące żywią się głównie [[owoc]]ami{{r|hbw|gb}}. Według Beehler i Pruett-Jones (1983) stanowią one około 85% pokarmu; są to dane „umiarkowanie pewne”{{r|bp83}} i nie uwzględniają lokalnych różnic{{r|gb}}. Poza tym zjadają [[stawonogi]], [[pajaki]] (Araneae) i [[płazy bezogonowe]] (Anura){{r|botw|hbw}}, być może również [[scynkowate]]{{r|gb|gb2}}.
▲Jednymi z chętniej jedzonych przez astrapie lśniące owoców są te [[szeflera|szeflery]] (''Schefflera''){{r|hbw|gb}}, podobne preferencje mają astrapie białosterne{{r|gb}}. Healey (1989) prowadził badania terenowe w okolicy wioski Tsuwenkai ({{współrzędne|5°25'S 144°38'E}}, około 60 km na zachód od [[Góra Wilhelma|Góry Wilhelhma]]). Wymienia kilka rodzajów roślin, których owoce zjadają astrapie lśniące (i inne cudowronki). Były identyfikowane przez rdzennych mieszkańców, stąd dopiero znajomość ich języka pozwoliła na skojarzenie tych określeń z nazwami naukowymi. Były to owoce drzew: szeflery, ''[[Trema orientalis]]'' ([[wiązowate]]), ''[[Timonius]]'' ([[marzanowate]]), ''[[Rhododendron macgregoriae]]'' ([[wrzosowate]]) i dzikich [[banan]]ów (''Musa''), jednego drzewa nie zidentyfikowano; pnączy: [[szczudla|szczudli]] (''Freycinetia'') i [[gurdlina|gurdliny]] (''Trichosanthes''). Prócz tego astrapie lśniące jedzą owoce „wild taro”. Tą nazwą potocznie określa się [[kolokazja jadalna|kolokazję jadalną]] (''Colocasia esculenta''), jednak autor nie wpisał do tabeli nazwy naukowej, jedynie potoczną oraz nazwę rodziny{{r|tsuwe}}. [[Ian Saem Majnep]], papuaski przyrodnik dorastający w dolinie Kaironk (Schrader Range) przed przybyciem Europejczyków wspominał, że według lokalnej ludności astrapie lśniące [[ornitochoria|rozsiewają]] nasiona ''T. orientalis'' i [[alokazja|alokazji]] (''Alocasia''), również określanej jako „wild taro”{{r|kalam}}.
▲Większość wymienionych roślin owocuje przez cały rok, jednak szeflera, [[różanecznik]] ''R. macgregoriae'' i niezientyfikowane drzewo owocują w suchszych okresach w roku{{r|tsuwe}}. Kwapena (1985) obserwował karmienie młodych astrapii [[jeżyna]]mi (''Rubus'') i owocami ''[[Pittosporum]]'' ([[Pittosporaceae]]){{r|gb}}.
▲Zazwyczaj astrapie lśniące żerują w górnych warstwach lasu, na około górnej ⅓ wysokości. Schodzą również niżej, aż po samo podłoże{{r|hbw}}. Żywej zdobyczy szukają na konarach pokrytych mchem i epifitami, wzdłuż pnia, gałęzi i listowia oraz u nasady liści [[pandan]]ów{{r|hbw|gb2}}. Do tego przeszukuje obumrłe konary i ściółkę przez „cyrklowanie” – wbijanie dzioba w dana powierzchnię i otwieranie go{{r|hbw}}.
=== Tryb życia i zachowanie ===
Zazwyczaj astrapie lśniące przebywają samotnie. Czasem widywane są w parach, w których jeden z ptaków może być dorosłym samcem, albo w grupach złożonych z 3–7 osobników z upierzeniem w typie samicy{{r|hbw}}. Samce preferują wyżej położone obszary, które pokrywają lasy pierwotne{{r|haley|kalam}}. W okolicy Tsuwenkai Haley obserwował je wyłącznie między 2050 a co najmniej 2250 m n.p.m. Wskazane przez tubylców tokowiska znajdowały się na wysokości co najmniej 2100 m n.p.m. Samice i młode samce pojawiały się w szerszym przedziale wysokości, co najmniej do 1650 m n.p.m., a w przeciwieństwie do samców także i w lasach wtórnych{{r|healey}}. Samce zajmują górne i środkowe warstwy lasu, rzadko zapuszczając się w najniżej położone. Chętniej wybierają części lasu z drzewostanem o wyższym zagęszczeniu i większej wysokości{{r|gb}}.
Podczas żerowania astrapie lśniące tolerują obecność innych ptaków owocożernych, również cudowronek. Same łączą się w grupy złożone z najwyżej 6 osobników. Niekiedy przyłączają się do wielogatunkowych stad, na przykład z [[długoogon mniejszy|długoonami mniejszymi]] (''Epimachus meyeri'') i . Dość często są to przedstawiciele następujących gatunków: [[owocożer wspaniały]] (''Ptilinopus superbus''), owocożer papuaski – podgatunek [[owocożer nadobny|owocożera nadobnego]] (''P. rivoli bellus''), [[ogonówka duża]] (''Reinwardtoena reinwardti'') i [[sikorzyk]] (''Oreocharis arfaki''){{r|gb}}. W Ambua przez dwutygodniowy okres obserwacji dwa duże drzewa z niewielkimi, czarnymi owocami codziennie odwiedzało codziennie kilka samic i młodych samców astrapii lśniącej. Przedstawiciele tego gatunku przebywali na drzewach cały czas, podczas gdy odwiedzały je i opuszczały samice (lub osobniki o upierzeniu dla nich typowym) [[sześciopiór białoczelny|sześciopiórów białoczelnych]] (''Parotia lawesii''), [[ozdobnik lirołowy|ozdobników lirogłowych]] (''Lophorina superba'') i [[cudowronka błękitna|cudowronek błękitnych]] (''Paradisornis rudolphi''). Astrapie lśniące z niektórymi ptakami konkurują jednak o pożywienie. Stosunkowo często są to dwa dziwooki: [[dziwook modrolicy|modrolicy]] (''Melidectes belfordi'') i [[dziwook żółtobrewy|żółtobrewy]] (''M. rufocrissalis''), które albo niepokoją astrapie, albo całkowicie je przeganiają. Obserwowano również same astrapie lśniące przepędzające inne cudowronki (w tym astrapie białosterne), zarówno samce, jak i samice (lub młodociane osobniki){{r|gb}}.
<<...>> Lindon ''et al''. (2018) w nowatorski sposób badali między innymi złożoność sygnałów w komunikacji cudowronek, szczególnie podczas zalotów. Dla przystępnego ukazania danych stworzyli barwne drzewo filogenetyczne ze skalą różnorodności sygnałów. U astrapii lśniących przeważa komunikacja optyczna (wzrokowa). Większość stanowią specyficzne zachowania. Mniejszy jest udział barw w komunikacji, ogółem mający podobne znaczenie i różnorodność, co komunikacja głosowa. Wśród wszystkich gatunków astrapii różnorodność sygnałów ogółem oceniono jako najmniejszą u astrapii lśniących, a drugą najmniejszą – u białosternych{{r|ligo}}.
[[Plik:Astrapia stephaniae egg Ibis 1912 pl III fig 3.png|thumb|Ilustracja z 1912 ukazująca jajo astrapii lśniącej złożone w niewoli rok wcześniej{{r|ibis12}}]]
Aktywność lęgową odnotowywano we wszystkich miesiącach roku oprócz kwietnia. Zniesienia stwierdzano w maju, czerwcu i od września do lutego, a [[toki]] – w czerwcu, sierpniu i grudniu{{r|hbw}} (według innego źródła cały rok, szczególnie w suchszych miesiącach, a rzadziej od czerwca do sierpnia podczas intensywnego pierzenia{{r|gb}}).
Systemem rozrodczym astrapii lśniących jest [[poligynia]]{{r|lek|colvoc|hbw}}. Przynajmniej do końca 2. dekady XXI wieku najdokładniejsze badania nad [[toki (ptaki)|tokami]] i [[tokowisko|tokowiskami]] przeprowadził Healey (1978){{r|lek|colvoc}}. Toki astrapii lśniących opisał jako pierwszy. O dwie dekady starszy opis nie był uznawany za wiarygodny, a
Samce astrapii lśniących jako miejsce toków wybierają nagie konary drzew, pozbawione na znacznej długości listowia i bez epifitów. Muszą wznosić się pod kątem, nie poziomo{{r|kalam}}. Odpowiednie <<???>>{{r|lek|gb}}. Jeśli dany konar zajmie 5 lub 6 samców, to na jego końcach siadają po 2 albo 3 z nich. Po wykonaniu swoich tańców zamieniają
<<...>>
Linia 320 ⟶ 319:
<<...>>
== Relacje z ludźmi ==
''bgonŋ'' i ''ksks''
== Przypisy ==
Linia 350 ⟶ 352:
<ref name=ligo>{{Cytuj | autor = Russell A. Ligon, Christopher D. Diaz, Janelle L. Morano, Jolyon Troscianko, Martin Stevens | redaktor = Trevor Price | tytuł = Evolution of correlated complexity in the radically different courtship signals of birds-of-paradise | czasopismo = PLOS Biology | data = 2018 | issn = 1545-7885 | wolumin = 16 | numer = 11 | doi = 10.1371/journal.pbio.2006962 | pmid = 30457985 | pmc = PMC6245505}}</ref>
<ref name=fif>{{cytuj | url = https://www.biodiversitylibrary.org/part/303908 | autor = Frith, Clifford B. & Frith, Dawn W. | tytuł = Aberrant plumages in birds of paradise (Paradisaeidae) | data = 1998 | czasopismo = Memoirs of the Queensland Museum | wolumin = 42 | s = 440–441}}</ref>
<ref name=morpho>{{cytuj | url = https://www.biodiversitylibrary.org/item/123913#page/
<ref name=super>{{Cytuj | autor = Dakota E. McCoy, Richard O. Prum |tytuł = Convergent evolution of super black plumage near bright color in 15 bird families | czasopismo = The Journal of Experimental Biology | data = 2019 | issn = 0022-0949 | wolumin = 222 | numer = 18 | doi = 10.1242/jeb.208140}}</ref>
<ref name=hybrid>{{cytuj | url = https://birder.travel/wp-content/uploads/2019/10/Muruk-Vol7-No2-May-1995.pdf | archiwum = https://web.archive.org/web/20210422162258/https://birder.travel/wp-content/uploads/2019/10/Muruk-Vol7-No2-May-1995.pdf | zarchiwizowano = 22 kwietnia 2021 | autor = Clifford B. Frith | tytuł = Range extension of the Splendid Astrapia <em>Astrapia splendidissima</em>, a sighting of an <em>A. mayeri</em> × <em>A. stephaniae</em> hybrid, or an unidentified <em>Astrapia</em> sp. | czasopismo = Muruk | wolumin = 7 | data = 1995 | s = 49–52}}</ref>
Linia 361 ⟶ 363:
<ref name=splendid>{{cytuj | url = https://birder.travel/wp-content/uploads/2019/10/Muruk-Vol4-No1-September-1989.pdf | archiwum = https://web.archive.org/web/20210425040828/https://birder.travel/wp-content/uploads/2019/10/Muruk-Vol4-No1-September-1989.pdf | zarchiwizowano = 2 kwietnia 2021 | autor = Tolhurst, L. | tytuł = Extension of the known range of Splendid Astrapia <em>Astrapia splendidissima</em> | czasopismo = Muruk | wolumin = 4 | data = 1989 | s = 20}}</ref>
<ref name=avia>{{cytuj | autor = Bishop, K. D., & Frith, C. B. | data = 1979 | tytuł = A Small Collection of Eggs of Birds-of-Paradise at Baiyer River Sanctuary, Papua New Guinea | czasopismo = Emu - Austral Ornithology | wolumin = 79 | wydanie = 3 | s = 140–141 | doi = 10.1071/mu9790140}}</ref>
<ref name=bp83>{{cytuj | autor = Beehler, B., & Pruett-Jones, S. G. | data = 1983 |
<ref name=tsuwe>{{cytuj | url = https://birder.travel/wp-content/uploads/2019/10/Muruk-Vol1-Nos1-3-Reprinted-September-1990.pdf | archiwum = https://web.archive.org/web/20210428031904/https://birder.travel/wp-content/uploads/2019/10/Muruk-Vol1-Nos1-3-Reprinted-September-1990.pdf | zarchiwizowano = 28 kwietnia 2021 | autor = Christopher J. Healey | tytuł = The impact of man on birds of paradise in the Jimi Valley | czasopismo = Muruk | wolumin = 1 | data = 1990 | s = 34–47}}</ref>
<ref name=baier>{{cytuj | autor = Bishop, K. D., & Frith, C. B. | data = 1979 | tytuł= A Small Collection of Eggs of Birds-of-Paradise at Baiyer River Sanctuary, Papua New Guinea | czasopismo = Emu - Austral Ornithology | wolumin = 79 | wydanie = 3 | s = 140–141}}</ref>
| |||