Dydona: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m int
poprawa przek., WP:SK, popr. redakcyjne
Linia 4:
|tytulatura =
|grafika = Dosso Dossi 041.jpg
|opis grafiki = Renesansowe wyobrażenie Dydony <br />(mal. [[Dosso Dossi]])
|herb =
|opis herbu =
Linia 11:
|dewiza =
|1. tytuł = królowa [[Kartagina|Kartaginy]]
|1. od = [[814 p.n.e.]]
|1. do = [[760 p.n.e.]] (?)
|1. koronacja =
|1. jako =
Linia 27:
|ojciec = [[Belos (ojciec Dydony)|Belos]]
|matka =
|rodzeństwo = [[Pigmalion (synz Belosa)Tyru|Pigmalion]]
|1. związek = mąż
|1. związek z = Acharbas
Linia 40:
'''Dydona''' ('''Elissa'''; [[łacina|łac.]] ''Dido'', poetycka forma ''Didona'' pochodzi od [[Wergiliusz]]a) – według [[Eneida|Eneidy]] legendarna założycielka [[Kartagina|Kartaginy]] i jej pierwsza królowa.
 
Według innejwersji legendy, spisanejpodanej przez historykastarożytnych historyków, [[Syrakuzy|sycylijskiegoTimajos]]a Grekai [[TimajosPompejusz Trogus|Pompejusza Trogusa]]a, w [[IX wiek p.n.e.|IX w. p.n.e.]] oraz [[rzym]]skiego autora [[Pompejusz Trogus|Pompejusza Trogusa]], z dalekiego [[Tyr (miasto)|Tyru]] zbiegła garstka jego mieszkańców na północne wybrzeża [[Afryka|Afryki]], niedaleko [[Fenicja|fenickiej]] kolonii [[Utyka|Utyki]]. Przywódczynią kolonistów była Dydona (zwana też Eliszą, lub Elissą), która uciekła, ponieważ brat [[Pigmalion (synz Belosa)Tyru|Pigmalion]] zabił jej męża Acharbasa. W jej otoczeniu znajdowali się bogaci [[Fenicja]]nieFenicjanie (nie jest wyjaśnione dlaczego, prawdopodobnie to oni uciekali), w drodze zatrzymali się na [[Cypr (wyspa)|Cyprze]], skąd zabrano arcykapłana i dużą grupę dziewcząt. Gdy wysiedli na ląd, otoczyli ich [[Numidia|Numidyjczycy]] (autochtoni) i zaczęły się pertraktacje. Ostatecznie Dydonie użyczono takiego skrawka ziemi na wybrzeżu, jaki obejmie skóra wołu. Dydona pocięła ją na wąskie paski i objęła nimi miejsce, na którym wzniesiono Byrsę ([[Język grecki|gr.]] βύρσα 'skóra') – [[akropol]] Kartaginy. [[Imię]] Elissy zostało zmienione przez tubylców na Dydona, co oznacza „wędrowniczka”. Wcześniejsze imię pochodzi od fenickiego [[Bóg|bóstwa]] [[El]] – być może więc Elissa była w Fenicji jego kapłanką.
 
Gdy założone przez nią miasto rozkwitło, chciwy jej bogactw Jarbas (Iarbas, Hiarbas) poprosił o jej rękę, grożąc w razie odmowy wojną. Aby uniknąć małżeństwa z barbarzyńskim królem i pozostać wierną zamordowanemu mężowi, Dydona wstąpiła na zapalony stos i przebiła się mieczem)<ref group="uwaga">Według wersji Trogusa szczegółowy opis tych wydarzeń podaje [[Marek Junianus Justynus|Justyn]] w ''Zarysie dziejów powszechnych starożytności na podstawie Pompejusza Trogusa'' XVIII 4-6 (Warszawa: [[Instytut Wydawniczy „Pax”|Instytut Wydawniczy Pax]], 1988, s. 132-134).</ref>.
[[Plik:Giovanni Battista Tiepolo 088.jpg|thumb|left|300px|''Śmierć Dydony'' (mal. [[Giovanni Battista Tiepolo]])]]
Wergiliusz w ''[[Eneida|EneidziEneidzie]]e'' cofnął legendę o Dydonie do czasów [[Eneasz (syn Anchizesa)|Eneasza]]. Tam Dydona odbiera sobie życie na stosie, gdy na rozkaz [[Jowisz (mitologia)|Jowisza]] opuszcza ją umiłowany Eneasz<ref>''Słownik kultury antycznej'' (red. [[Ryszard Kulesza (historyk)|R. Kulesza]]). Warszawa: [[Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego]], 2012, s. 148.</ref>.
 
Motyw porzucenia Dydony wykorzystany został przez [[Domenico Sarro]] w operze ''Didone abandonnata'' (1724). Postać jej pojawia się również w [[opera]]ch: [[Henry Purcell|Henry'ego Purcella]] – ''[[Dydona i Eneasz]]'' oraz [[Hector Berlioz|Hectora Berlioza]] – ''[[Trojanie (opera)|Trojanie]]''<ref>Arthur Jacobs: ''Słownik muzyczny''. Bydgoszcz: Delta, 1973, s. 93, 359.</ref>.
Linia 50:
== Uwagi ==
{{Uwagi}}
 
== Przypisy ==
{{Przypisy}}