Szachy: Różnice pomiędzy wersjami

|czas przygotowania = 30-6030–60 sekund

|czas gry = Od sekund na posunięcie oraz 1–3 minut na(tzw. [[Partiaszachy szachowabłyskawiczne#Bullet|partię''bullet'']]) (tzw. bullet),lub 5 minut (tzw. [[Szachyszachy błyskawiczne|''blitz'']]) minut na [[Partia szachowa|partię]] do nawet kilku lat w przypadku [[Szachyszachy korespondencyjne|giergrach korespondencyjnych]]. Najczęściej jednak czas gry to od 15 minut ([[szachy szybkie]]) do 2 godzin dla zawodnika.

|złożoność reguł = Średniaśrednia

|elementy strategii = Dużeduże

|losowość = Losowana jest strona rozpoczynająca, bądźlub wynika to z kojarzenia.

|wymagane umiejętności = Myśleniemyślenie strategiczne i  taktyczne

Za kolebkę szachów uznawane są [[Indie]]. Według źródeł pisanych gra ta była już znana w Persji na dworze szacha [[Chosrow I Anoszirwan|Chosrowa I Anoszirwana]] w latach 70. VI wieku naszej ery, gdzie przywieziona została w darze od indyjskiego radży. Indyjska [[czaturanga]] została w Persji przekształcona w czatrang, a po opanowaniu tego kraju przez Arabów uległa kolejnym przemianom, po których powstał [[szatrandż]]. Kolejna ewolucja nastąpiła po pojawieniu się gry w Europie, nastąpiły wówczas zmiany najbardziej przypominające współczesną grę w szachy (zmieniono reguły gry, dopracowano zasady poruszania się bierek, pojawiły się dodatkowo [[roszada]], [[Mat (szachy)|mat]], [[Promocja (szachy)|promocja]], itp).

W epoce [[renesans]]u nastąpił „złoty okres” szachów, szczególnie w Hiszpanii i Włoszech, swój rozkwit osiągając na przełomie XVI i XVII wieku. Gra praktyczna stała już wówczas na wysokim poziomie, głównie dzięki analizom [[Gioachino Greco]], [[Ruy López|Ruya Lopeza]] i [[Alessandro Salvio]]. Pojawiły się pierwsze podręczniki, a pojedynki mistrzów wzbudzały zainteresowanie coraz szerszych grup społecznych. Zaczęto rozgrywać pierwsze mecze i niezbyt licznie obsadzone turnieje. Powstawało coraz więcej ośrodków życia szachowego, klubów i towarzystw. W połowie XVIII w. pojawiły się dwie indywidualności, od których rozpoczął się nowy etap rozwoju teorii i praktyki szachowej: [[François Philidor]] i [[Filip Stamma]]. Pierwszy był autorem fundamentalnej ''Analizy gry w szachy'', drugi propagował szachy na terenie Francji i Anglii. W wielu krajach pojawili się nowi mistrzowie: – w Anglii – [[Howard Staunton]], w Rosji – [[Aleksandr Pietrow (szachista)|Aleksander Pietrow]], we Francji – [[Louis de la Bourdonnais]], w Niemczech – [[Adolf Anderssen]], a w Stanach Zjednoczonych – [[Paul Morphy]], – tocząc boje o nieoficjalny tytuł mistrza świata. W 1886 r. rozegrano pierwszy oficjalny mecz o tytuł [[mistrzostwa świata w szachach|mistrza świata]] pomiędzy nieoficjalnym mistrzem świata, polskim szachistą [[Johannes Zukertort|Johannesem Zukertortem]] a [[Wilhelm Steinitz|Wilhelmem Steinitzem]], którego zwycięzcą został Steinitz. Przez następne 100 lat zasady wyłaniania najsilniejszego szachisty globu zmieniały się wielokrotnie, a kolejnymi mistrzami byli [[Emanuel Lasker]], [[José Raúl Capablanca|Jose Raul Capablanca]], [[Aleksandr Alechin|Aleksander Alechin]], [[Max Euwe]], [[Michaił Botwinnik]] (pierwszy mistrz świata wyłoniony w oficjalnych rozgrywkach pod egidą powstałej w 1924 r. [[Międzynarodowa Federacja Szachowa|Międzynarodowej Federacji Szachowej]] – FIDE), [[Wasilij Smysłow]], [[Michaił Tal]], [[Tigran Petrosjan]], [[Boris Spasski|Borys Spasski]], [[Bobby Fischer]], [[Anatolij Karpow]] oraz [[Garri Kasparow]]. W latach 1993–2006 nastąpił rozłam w systemie wyłaniania mistrza świata, w okresie tym wyłaniano dwóch mistrzów, organizacji [[Międzynarodowa Federacja Szachowa|FIDE]] oraz [[Stowarzyszenie Zawodowych Szachistów|PCA]] (później ''Braingames''). W 2006 r. odbył się mecz unifikacyjny, a kolejnym mistrzem został [[Władimir Kramnik]]. Od 2007 do 2013 r. tytuł najlepszego szachisty świata należał do [[Viswanathan Anand|Viswanathana Ananda]], a od listopada 2013 r. – do [[Magnus Carlsen|Magnusa Carlsena]].

Pierwszy wielki międzynarodowy turniej rozegrano w 1851 r. w [[Londyn]]ieLondynie, a jego zwycięzcą został Adolf Anderssen. W 1924 r. powstała [[Międzynarodowa Federacja Szachowa]] i od tego też roku rozgrywane są [[olimpiada szachowa|szachowe olimpiady]]. Od 1927 r. odbywają się [[mistrzostwa świata kobiet w szachach|mistrzostwa świata kobiet]] (pierwszą mistrzynią była [[Vera Menchik]]). W kolejnych latach pojawiły się mistrzostwa świata juniorów, studentów, w [[szachy korespondencyjne|szachach korespondencyjnych]], zaczęto organizować mistrzostwa kontynentów, zarówno indywidualnie, jak i drużynowo. W 1929 r. odbyły się pierwsze [[Drużynowe mistrzostwa Polski w szachach|drużynowe]], a w 1926 r. – pierwsze [[Mistrzostwa Polski w szachach|indywidualne]] mistrzostwa Polski w szachach (zwyciężył w nich Dawid Przepiórka). Indywidualne mistrzostwa rozegrano przed wojną w sumie 4 razy: w 1926 r. w Warszawie, w 1927 r. w Łodzi, w 1935 r. w Warszawie i w 1937 r. w Juracie.

W drugiej połowie XX wieku można już było [[szachy komputerowe|zagrać w szachy z komputerem]], a później – również poprzez [[Internet]]. W dniu 13 sierpnia 2008 r.roku rozegrano pierwszą partię szachową pomiędzy szachistą przebywającym w [[Przestrzeń kosmiczna|przestrzeni kosmicznej]] oraz jego kolegami na Ziemi. Partia ta zakończyła się zwycięstwem pracującego na [[Międzynarodowa Stacja Kosmiczna|Międzynarodowej Stacji Kosmicznej]] amerykańskiego [[Kosmonauta|astronauty]], [[Gregory Chamitoff|Grega Chamitoffa]]<ref>[http://www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=4875 Chess in Space: Houston, we have a checkmate].</ref>.

OdmianyZawierają szachów powstałe na skutek pokazywania gry w różnych regionach, zawierająceone charakterystyczne cechy kulturowe danego regionu.

* [[Szachy trzyosobowe|Szachy dla trzech osób]]

* [[Władysław Litmanowicz|W. Litmanowicz]], [[Jerzy Giżycki (krytyk filmowy)|J. Giżycki]], ''[[Szachy od A do Z]]'', tom I, Warszawa 1986, [[Wydawnictwo Sport i TurystkaTurystyka]], s. 351–354, {{ISBN|83-217-2481-7}}.