|
'''Program Zielona Kolej''' - kompleksowy program sektorowy realizowany przez podmioty z [[Polska|polskiej]] branży [[kolej]]owej działających w ramach [[Centrum Efektywności Energetycznej Kolei|Centrum Efektywności Energetycznej Kolei (CEEK)]], zakładający przejście na zasilanie kolei energią trakcyjną pochodzącą z [[odnawialne źródła energii|odnawialnych źródeł]] w 85% w 2030 r., a docelowo w 100%. Integratorem programu jest [[PKP Energetyka]]. Celem projektu jest zredukowanie [[ślad węglowy|śladu węglowego kolei]] w Polsce, wzrost jej konkurencyjności, a także budowa lokalnego i regionalnego rynku wytwórców energii solarnej i wiatrowej na potrzeby transportu kolejowego.
{{Biogram infobox
|imię i nazwisko = Wacław Hipolit Antoni Gańcza
|imię i nazwisko org =
|grafika = Wacław Gańcza.jpg
|opis grafiki =
|podpis =
|data urodzenia = [[1 stycznia]] [[1882]]
|miejsce urodzenia = [[Poznań]], [[Cesarstwo Niemieckie]]
|data śmierci = [[29 kwietnia]] [[1938]]
|miejsce śmierci = [[Bydgoszcz]], [[II Rzeczpospolita|Polska]]
|zawód = kupiec, publicysta, literat, działacz społeczny i polityczny
|miejsce spoczynku =
|odznaczenia =
|commons =
|www =
}}
'''Wacław Hipolit Antoni Gańcza''' (ur. w [[1 stycznia]] [[1882]] w [[Poznań|Poznaniu]], zm. [[29 kwietnia]] [[1938]] w [[Bydgoszcz|Bydgoszczy]]) – [[Polska|polski]] kupiec, literat, publicysta i działacz ruchu muzycznego związany z [[Grudziądz]]em. W okresie międzywojennym działacz [[Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem|Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem]], prezes zarządu okręgu [[Pomorze|pomorskiego]] [[Bractwa kurkowe w Polsce|Związku Bractw Strzeleckich RP]].
Program został zainaugurowany w marcu 2019 r. Na początku 2021 r. rozpoczęła się faza jego realizacji. Jak dotąd, do programu Zielona Kolej dołączyli: [[Deutsche Bahn|DB Cargo Polska]], [[CTL Logistics]] (kolejowi przewoźnicy towarowi) oraz [[Łódzka Kolej Aglomeracyjna]] (kolejowy regionalny przewoźnik pasażerski).
==Działalność społeczna, zawodowa i artystyczna==
== Geneza programu ==
Od najmlodszych lat prowadził aktywność artystyczną - początkowo próbował swoich sił jako aktor teatralny<ref>{{cytuj pismo |tytuł = |czasopismo = Kurjer Codzienny |numer = 230 |wydanie = |strony = |data = 21 sierpnia 1902 |wydawca = |miejsce = |issn = |doi = }}</ref>. Był autorem kilku sztuk teatralnych, współzałożycielem (8 sierpnia 1921) Towarzystwa Akcyjnego „Teatr Pomorski" w Grudziądzu<ref>{{cytuj książkę |nazwisko r = Poręba | imię r = Stanisław | rozdział = Zarys dziejów Teatru Pomorskiego w Grudziądzu (1921-1922) | tytuł = Kalendarz Grudziądzki 2001 | miejsce = Grudziądz | rok = 2000 | strony = 101 | url = https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/41720/edition/49611/content }}</ref>, prezesem Komitetu Odbudowy Teatru w Grudziądzu<ref>{{cytuj książkę |url = https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/49968/edition/57204/content | tytuł = Ilustrowana Jednodniówka pamiątkowa z okazji otwarcia nowowybudowanego Teatru w Grudziądzu | miejsce = Wąbrzeźno | rok = 1925 | strony = 10 }}</ref>, a także założycielem (11 czerwca 1924) i prezesem grudziądzkiego Towarzystwa Muzycznego im. [[Stanisław Moniuszko|Stanisława Moniuszki]]<ref>{{cytuj pismo | url= https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/185937/edition/188052/content |tytuł = Skandal w Operze Leśnej |czasopismo = Dziennik Bydgoski |numer = 188 |wydanie = |strony = 7 |data = 17 sierpnia 1929 }}</ref><ref>{{cytuj pismo | url= https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/218284/edition/217122/content |czasopismo = Dzień Pomorski |numer = 192 |strony =4 |data = 24 sierpnia 1933 }}</ref><ref>{{cytuj książkę |nazwisko r = Mroczkowska | imię r = Ilona | rozdział = Kronika kulturalna Grudziądza 1920-1939 | tytuł = Kalendarz Grudziądzki 2012 | miejsce = Grudziądz | rok = 2011 | strony = 118 | url = https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/71001/edition/77299/content? }}</ref>. Zajmował się również adaptacją powieści do sztuk i widowsk plenerowych (m.in. ''[[Chata za wsią]]'' [[Józef Ignacy Kraszewski|Józefa Ignacego Kraszewskiego]] i ''[[Quo vadis]]'' [[Henryk Sienkiewicz|Henryka Sienkiewicza]])<ref>{{cytuj książkę |nazwisko r = Poręba | imię r = Stanisław | rozdział = Dzieje Teatru Miejskiego w Grudziądzu 1926-1929 | tytuł = Kalendarz Grudziądzki 2006 | miejsce = Grudziądz | rok = 2005 | strony = 120-121 | url = https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/42622/edition/50260/content }}</ref>. W marcu 1928 wszedł w skład komitetu organizacyjnego Towarzystwa Przyjaciół Nauk i Sztuk Pięknych w Grudziądzu<ref>{{cytuj pismo |nazwisko = |imię = |autor link = | url = https://polona.pl/item/kurjer-warszawski-r-108-nr-68-8-marca-1928-wyd-wieczorne |czasopismo = Kurjer Warszawski |numer = 68 |wydanie = nr 68 |strony = 7 |data = 8 marca 1928 |wydawca = |miejsce = |issn = }}</ref>.
Transport jest jednym z najważniejszych sektorów polskiej gospodarki, przyczyniając się do wytworzenia znacznej cześci [[Produkt krajowy brutto|Produktu Krajowego Brutto (PKB)]] - w 2019 r. odpowiadał za ok. 6,6% łącznej wartości dodanej całej gospodarki. Stanowi to drugi pod względem wielkości odsetek, jeśli brać pod uwagę skomasowany sektor usług (większe znaczenie dla polskiego PKB ma tylko handel)<ref>{{cytuj stronę| url =https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/inne-opracowania/inne-opracowania-zbiorcze/polska-w-liczbach-2020,14,13.html | tytuł = Polska w liczbach 2020 | data dostępu = 27 maja 2021| autor = [[Główny Urząd Statystyczny]] | opublikowany = 28 maja 2020 | praca = | data = | język = pl }}</ref>. Jednocześnie transport jest jednym z największych emitentów [[gaz cieplarniany|gazów cieplarnianych]]. Sektor ten odpowiada za ok. 15% tej emisji w Polsce oraz 28% w [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]]<ref>{{cytuj stronę| url =https://www.wwf.pl/sites/default/files/inline-files/streszczenie-raport-zeroemisyjna-polska-2050.pdf | tytuł =Zeroemisyjna Polska 2050 | data dostępu = 27 maja 2021| autor = Fundacja WWF Polska | opublikowany = 2020 | praca = | data = | język = pl }}</ref>. W rozbiciu na środki transportu, w ponad 90% odpowiada za to transport drogowy.
Kolej w Polsce jest w ok. 63% zelektryfikowana. Zużywa ona rocznie ok. 2,6 TWh energii elektrycznej, co stanowi ok. 2% całości krajowego zużycia energii elektrycznej. Transport kolejowy uznawany jest za efektywny energetycznie, ekologiczny i niskoemisyjny, jednak wciąż korzysta on z trakcyjnej energii elektrycznej czerpanej z [[Krajowy System Elektroenergetyczny|krajowego systemu elektroenergetycznego]], w którym podstawowym źródłem jej wytwarzania jest spalanie węgla - w 2020 r. było to ok. 70%<ref>{{cytuj stronę| url =https://wysokienapiecie.pl/35619-zrodla-energii-w-polsce-w-2020-mniej-wegla-wiecej-gazu-oze/ | tytuł = Źródła energii w Polsce w 2020: mniej węgla, więcej gazu i OZE | data dostępu = 27 maja 2021| autor = Bartłomiej Derski | opublikowany = WysokieNapiecie.pl | praca = | data = 12 lutego 2021 | język = pl }}</ref>.
Był kupcem drogeryjnym - początkowo prowadził drogerię w [[Biskupiec (powiat nowomiejski)|Biskupcu (Bischofswerder)]], następnie w Grudziądzu. Następnie zajmował się też szeregiem innych aktywności zawodowych. Posiadał m.in. skład towarów żelaznych, sprzętów kuchennych, broni i amunicji w [[Łask]]u<ref>{{cytuj pismo | url= https://polona.pl/item/kurjer-poznanski-r-26-nr-43-28-stycznia-1931-wyd-poranne,MTc4MTkzODI/3/ |czasopismo = Kurjer Poznański |numer = 43 |strony =4 |data = 28 stycznia 1931 }}</ref>. Członek grudziądzkiego Koła Drobnego Kupiectwa<ref>{{cytuj pismo | url= https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/563803/edition/474216/content |czasopismo = Kupiec - Świat Kupiecki |numer = |strony =8 |data = 22 sierpnia 1933 }}</ref> i Towarzystwa Kupców Samodzielnych<ref>{{cytuj pismo | url= https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/563886/edition/474222/content |czasopismo = Kupiec - Świat Kupiecki |numer = |strony =40 |data = 2 października 1931 }}</ref>. Od 1926 był w składzie Rady Nadzorczej Spółdzielni Budowlanej „Bazar" w Grudziądzu, od 1931 zastępca prezesa, następnie od 1932 do 22 lipca 1935 - prezes tego organu<ref>{{cytuj książkę |nazwisko =Grobelny | imię =Władysław | tytuł =50 lat Bazaru w Grudziądzu | miejsce =Grudziądz | rok =1935 | strony =41 | isbn = }}</ref>.
Był redaktorem ''„Dnia Bydgoskiego"'', a później ''„Dnia Pomorskiego"'' zajmującym się tematyką grudziądzką.
Aktywny uczestnik ruchu kurkowego. Sprawował m.in. funkcję prezesa grudziądzkiego (od 1922 był wiceprezesem), [[bydgoszcz|bydgoskiego]], a następnie (od 1924) pomorskiego Bractwa Strzeleckiego<ref>{{cytuj pismo |tytuł = |czasopismo = Biuletyn Miłośników Dziejów Grudziądza |numer = |wydanie = |strony =4 |data = 23(476)/2016 |issn = |doi = }}</ref><ref>{{cytuj książkę |nazwisko r = Kamiński | imię r = Henryk | rozdział = Kurkowe Bractwo Strzeleckie w latach 1922-1939 | tytuł = Kalendarz Grudziądzki 2012 | miejsce = Grudziądz | rok = 2011 | strony = 102 | url = https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/71001/edition/77299/content? }}</ref>. Był także sekretarzem Rady Dzielnicy Pomorskiej [[Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”|Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół"]] (od 26 lutego 1921)<ref>{{cytuj pismo |nazwisko = |imię = |autor link = |tytuł = |czasopismo = Przegląd Sokoli: organ Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół" |numer = 3/4 (marzec/kwiecień 1922) |wydanie = |strony = 57 |data = |wydawca = |miejsce = nr 3/4 (marzec/kwiecień) 1922 |url =https://polona.pl/item/przeglad-sokoli-organ-zwiazku-towarzystw-gimnastycznych-sokol-r-2-nr-3-4,ODE0MzM3ODM/24/#info:search:ga%C5%84cza |doi = }}</ref>.
Działał również w grudziądzkim Chrześcijańskim Uniwersytecie Robotniczym. Od 1932 piastował funkcję skarbnika tej organizacji<ref>{{cytuj książkę |nazwisko r = Janowski | imię r = Włodzimierz | rozdział = Działalność Chrześcijańskiego Uniwersytetu Robotniczego w Grudziądzu w latach 1930-1933 | tytuł = Rocznik Grudziądzki | tom = 12 | miejsce = Grudziądz | rok = 1996 | strony = 177 | url = https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/77049/edition/82772/content }}</ref>.
==Aktywność polityczna==
W latach 30. XX wieku zaangażowany w działalność polityczną - był [[sanacja|piłsudczykiem]]. Był członkiem BBWR - sprawował m.in. funkcję kierownika sekretariatu Bloku w Grudziądzu<ref>{{cytuj pismo |tytuł = |czasopismo = Kurjer Poznański |numer = 421 |wydanie = |strony = |data = 14 września 1933 |wydawca = |miejsce = |issn = |doi = }}</ref>.
Był zwolennikiem posiadania przez Polskę [[kolonializm|kolonii]] i propagowania zwiększania morskiej aktywności państwa. Takie było przesłanie napisanej przez niego w 1932 powieści dla młodzieży pt. ''„Baczność! Polska idzie!: powieść morska"''<ref>{{cytuj stronę| url = https://integro.bs.katowice.pl/32101406257/gancza-waclaw/bacznosc-polska-idzie | tytuł =''Baczność! Polska idzie!: powieść morska'' | data dostępu = 17 lutego 2021| opublikowany = Biblioteka Śląska w Katowicach | język =pl }}</ref>. Przed jej wydaniem, treść publikacji była publikowana w miesięczniku ''„Od naszego morza"''. Jak pisano w jednej z recenzji tej pozycji: ''„Tendencja powieści jest przejrzysta; autor dąży do wpojenia czytelnikom miłości ku morzu polskiemu, a całość tchnie wielkim patrjotyzmem i miłością Boga i Ojczyzny. Powieść ta młodym czytelnikom napewno przyniesie wiele korzyści i wznieci w nich zainteresowanie do naszego polskiego morza"''<ref>{{cytuj pismo |nazwisko = |imię = |autor link = |tytuł = Nowe wydawnictwa |czasopismo = Goniec Śląski |numer = 198 |wydanie = |strony =6 |data = 30 sierpnia 1933 |wydawca = |miejsce = |issn = |doi = }}</ref>.
==Życie prywatne==
Wacław Gańcza urodził się w Poznaniu, w rodzinie Izydora (1852-?) i Józefy Gałdyńskiej (1857-1941). Początkowo mieszkał w Biskupcu (Bischofswerder), potem związany był z Grudziądzem - zamieszkiwał w tym mieście pod adresami ul. Chopina 10 (posiadał również przy tej ulicy dom pod numerem 12, który wynajmował lokatorom) i ul. Św. Wojciecha 10.
Żoną Wacława Gańczy była Zofia Szpingier (ur. ok. 1881). Miał on z nią dwójkę synów:
* Edmunda Stefana (ur. 4 października 1908 w Biskupcu - zm. 28 stycznia 1966 w [[Koszalin]]ie) - [[farmaceutyka|farmaceutę]], dyrektora Wojewódzkiego Zarządu Aptek w Koszalinie,
* Tadeusza Bogdana (ur. 22 kwietnia 1910 w Biskupcu - zm. 1 lutego 1944 w [[Cieszyn]]ie) - również farmaceutę w Poznaniu i Cieszynie.
Pochowany w Bydgoszczy, na cmentarzu [[Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Bydgoszczy|Parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa]]<ref>{{cytuj stronę| url = http://nieobecni.com.pl/index.php?s=grob&id=180697 | tytuł = Wacław Gańcza | data dostępu = 18 lutego 2021 | opublikowany = Nieobecni.pl | język =pl }}</ref>.
== Przypisy ==
| 