|
'''Działania bojowe'''
12 Kresowy pułk artylerii lekkiej był jednostką organiczną 12 Dywizji Piechoty, która była przydzielona do Południowego Zgrupowania [[Armia „Prusy”|Armii Odwodowej "Prusy"]]. Wieczorem 1 września 1939 roku rozpoczęto ładowanie pododdziałów pułku na transporty kolejowe, jako pierwszy wyruszył I dywizjon z Tarnopola w nocy 1/2 września poprzez Lwów, Przemyśl i Rozwadów był po drodze bombardowany przez lotnictwo niemieckie. 3 września w południe dotarł w rejon Skarżyska Kamiennej, skąd sukcesywnie po naprawie zbombardowanych torów transporty I dywizjonu dojechały do Wąchocka, gdzie nocą 3/4 września wyładowano baterie armat I dywizjonu. Tej nocy do transportów został załadowany III dywizjon w Złoczowie. Baterie I dywizjonu zajęły sukcesywnie stanowiska ogniowe jako artyleria ppanc na szosach: 1 bateria na wzgórzach przy szosie Kielce-Skarżysko Kam, a następnie szosy Skarżysko-Radom, 3 bateria szosę Kielce-Skarżysko Kam., w rejonie Michnowa i 2 bateria do Bliżyna zamykając szosę Końskie-Skarżysko. Baterie wraz z batalionami piechoty z 12 DP zajęły stanowiska osłaniając wyładunek pozostałej części własnej dywizji i innych przybywających dywizji Południowego Zgrupowania Armii "Prusy". Z uwagi na przybycie w rejon baterii II dywizjonu, dowództwo dokonało kolejnych przesunięć baterii I dywizjonu. III dywizjon 4 września wyruszył szlakiem kolejowym przez Lwów, Przemyśl i Jarosław, jako ostatnia wyjechała w południe 9 bateria. Nocą 4/5 września I dywizjon bez 1 baterii zajął stanowiska wraz 52 pułkiem piechoty w lesie na północ od Suchedniowa. 1 bateria wraz z batalionem I/9 pp Leg. osiągnęła wieś Krasne. Wyładowany przed południem 5 września II dywizjon zajął stanowiska wraz z 51 pp w rejonie Bliżyna. 5 września wieczorem 1 bateria nawiązała kontakt bojowy pod wsią Krasna z patrolem niemieckich samochodów pancernych oddając pierwsze strzały. 6 września 1 bateria nad rzeką Krasna w okolicach wsi Krasne wraz z I/9 pp Leg. stoczyła bój z niemieckim oddziałem pancerno-motorowym wspartym ogniem artylerii z 2 Dywizji Lekkiej. W efekcie wysunięty działon ogniem na wprost zniszczył 3 niemieckie czołgi, trafiony niemieckim pociskiem został zniszczony. 1 bateria wspierała bój batalionu, niszcząc kolejne 4 czołgi i zagrożony zdobyciem przez wroga most na Krasnej. Następnie osłaniała odwrót I batalionu 9 pp Leg. poprzez Huścieszko i Odrowąż do Skarżyska Kam. 1 bateria w kilkugodzinnym boju utraciła 2 poległych 1 rannego i 3 zaginionych żołnierzy, utracono 11 koni, zniszczona armata i lkm{{odn|Zarzycki|1998|s=20-23}}. W związku z pojawieniem się pod Wierzbnikiem oddziałów niemieckich 6 września, do rejonu Parszowa została skierowana 3 bateria z zadaniem wsparcia jako obrona ppanc batalionu II/52 pp. 5 września w Jarosławiu był atakowany przez lotnictwo niemieckie transport 9 baterii, rano 6 września dotarł do Niska, gdzie na skutek kolejnego nalotu w transport został trafiony jedną z bomb, w wyniku czego poległo 5 żołnierzy, 2 odniosło rany, zabito 12 koni. Tego dnia transport 9 baterii haubic dotarł do Rozwadowa. 7 września transporty III dywizjonu bez 9 baterii dotarły do rejonu 12 DP i po wyładowaniu stacjonowały w pobliżu Majkowa. 12 pal kilkakrotnie ostrzeliwał wskazane cele, 2 bateria armat działała na korzyść Grupy "Radom" ppłk. dypl. Kowalczewskiego ostrzeliwując oddziały 2.DLek. pod Łączną i Ostojowem. 1 bateria została skierowana na północ od Suchedniowa do wsparcia III/52 pp, tam kilkakrotnie odpierała ogniem ataki niemieckie. Na rozkaz dowódcy Południowego Zgrupowania gen. bryg. Skwarczyńskiego nocą 7/8 września po pobraniu maksymalnej ilości amunicji z fabryki w Skarżysku Kam. 12 pal podjął marsz na wschód ku Wiśle. Pierwsza kolumna maszerowała do lasu koło Lubienia, druga kolumna do rejonu wsi Pastwiska. Przed południem 8 września 12 pułk zajął stanowiska ogniowe wraz z wspieraną piechotą na skraju lasów w rejonie Pastwisk i Lubienia: 1 bateria jako przeciwpancena wraz batalionem I/52 pp, reszta I dywizjonu jako artyleria wsparcia na lizjerze lasu, III dywizjon wraz z III/52 pp. II dywizjon wraz z 51 pp i batalionem III/54 pp w lesie Osinki. Około godz.16 I dywizjon ostrzelała kolumnę zmotoryzowaną niemieckiej 3.DLek. na szosie Iłża-Pastwiska, zmuszając ją do wycofania się{{odn|Zarzycki|1998|s=24-25}}. Ok.godz.18 na rozkaz dowódcy 12 DP piechota podjęła z powodzeniem natarcie na miejscowość Kotlarka, natarcie wspierał I dywizjon armat. Ok.godz.22 12 DP podjęła marsz w dwóch kolumnach. W kolumnie północnej przez Kotlarkę w kierunku Prędocina maszerował I dywizjon, z uwagi na napotkanie niemieckiej zapory ogniowej dowodzący kolumną gen. bryg. Skwarczyński rozkazał natarcie wykonać o świcie 9 września, przed walką z 1 baterii zbiegło 4 żołnierzy, 3 Ukraińców i Niemiec. Kolumna południowa kierująca się na dwór Borsuki i Grabowiec ruszyła z dużym opóźnieniem na skutek zatorów powstałych z winy taborów i sprzecznych rozkazów dowódców artylerii i piechoty dywizyjnej płk. Rawskiego i płk. dypl. Łańcuckiego. Z tego względu natarcie piechoty na las Aleksandrów początkowo ruszyło bez wsparcia artylerii, dopiero ok. godz.7 do walki włączyły się baterie 7 i 8 haubic z III dywizjonu. Natarcie piechoty utknęło w lesie. Kolumna północna po wyruszeniu do natarcia została ostrzelana przez artylerię, która unicestwiła na stanowiskach 3 baterię armat, zadając jej duże straty. Ostrzał prowadziła 3 bateria, dzięki jej wsparciu piechota opanowała wieś Podkańce i część kolonii Rzechów. 1 bateria armat wspierała jako artyleria ppanc natarcie batalionu I/52 pp, który okrążył na południe od Piłatki niemiecki dywizjon artylerii z 3.DLek.
== Żołnierze pułku ==
|
