Johann Ernst Glück: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne
m MalarzBOT: dodanie daty do szablonów fakt, brak strony na podstawie edycji Specjalna:Diff/48476698
Linia 43:
 
== Biografia ==
Glück urodził w niemieckim [[Wettin]] koło [[Halle (Saale)|Halle]]. Był synem [[pastor]]a luterańskiego{{r|db}}. W wieku 21 lat ukończył studia [[teologia|teologiczne]] w [[Wittenberga|Wittenberdze]] i [[Lipsk]]u, po czym przeniósł się na teren [[Liwonia|Liwonii]] pozostającej pod władzą [[Szwecja|Szwecji]]<ref name="Schiller">{{Cytuj stronę | url = http://www.hsozkult.de/event/id/termine-3668 | tytuł = Johann Ernst Glück (1654-1705) | autor = Christiane Schiller | opublikowany = hsozkult.de | język = de | data dostępu = 2017-02-09}}</ref> (obecnie teren Łotwy). 31 sierpnia 1681 roku Glück po rozmowie z [[Johannes Fischer|Johannesem Fischerem]], [[superintendent (religia)|superintendentem]] reprezentującym króla Szwecji [[Karol XI|Karola XI]], uzyskał zezwolenie królewskie na tłumaczenie Biblii na język łotewski{{fakt|data=2017-02}}.
 
Glück chciał wydać przekład w języku łotewskim, posługując się przy tłumaczeniu tekstem oryginału hebrajskiego i greckiego. Dlatego wyjechał do [[Hamburg]]a, aby lepiej poznać te języki. W Niemczech lekcji języka łotewskiego oraz biblijnej greki udzielał mu prawdopodobnie łotewski duchowny [[Jānis Reiters]]{{fakt|data=2017-02}}. W 1680 roku powrócił na Łotwę, a następnie jako pastor objął parafię w [[Alūksne|Marienburgu]] (obecnie Alūksne){{r|db}}.
 
W 1685 roku ukończył tłumaczenie na język łotewski [[Nowy Testament|Nowego Testamentu]], do roku 1689 dokonał pełnego przekładu [[Biblia|Pisma Świętego]] (Biblia Glücka){{r|db}}. Ponieważ niektórych odpowiedników słów brakowało w języku łotewskim, zapożyczył je z języka niemieckiego. Niektóre ze słów, których Glück użył jako pierwszy ([[neologizm]]ów) do dziś są w użyciu w języku łotewskim.
W 1694 roku Glück otrzymał zezwolenie na rozpowszechnianie łotewskiego przekładu Biblii<ref>{{cytuj książkę | autor = Helmut Glück, Ineta Polanska, Ernst Glück | tytuł = Johann Ernst Glück (1654–1705): Pastor, Philologe, Volksaufklärer im Baltikum und in Russland | url = http://books.google.pl/books?id=78E7KnxxuScC&pg | miejsce = Wiesbaden | wydawca = Otto Harrassowitz Verlag | rok = 2005 | isbn = 978-3447-05173-6 | język = de | strony = 79, 80}}</ref>.
 
W 1699 roku tłumaczył Biblię na [[język rosyjski]], a w 1702 roku przystąpił do poprawiania swojego przekładu łotewskiego{{fakt|data=2017-02}}. W roku 1702 po pokonaniu przez wojska rosyjskie Szwedów i zajęciu Marienburgu, Glücka i jego rodzinę wywieziono do Rosji. Glück też stracił swoje rękopisy poprawionej Biblii łotewskiej i swego przekładu rosyjskiego{{fakt|data=2017-02}}. Zmarł w wieku 51 lat w Moskwie w roku 1705{{r|Schiller}}. Po jego śmierci, jego była pokojówka Marta Skawronska, poślubiła [[car]]a [[Piotr I Wielki|Piotra I Wielkiego]], a po śmierci cara w roku 1725 została cesarzową Rosji [[Katarzyna I|Katarzyną I]]{{fakt|data=2017-02}}.
 
== Spuścizna ==
[[Plik:Alūksne, Glika Bībeles muzejs 2000-09-14.jpg|thumb|240px|Muzeum Biblii w Alūksne]]
Egzemplarz pierwszego wydania Biblii Glücka znajduje się [[Alūksne Museum]], w którego zbiorach są różne przekłady Biblii. Natomiast na herbie miasta [[Alūksne]] widnieje Biblia i rok 1689, czyli ten, w którym Glück ukończył pracę nad swoim przekładem. W pobliżu muzeum rosną dwa ponad 300-letnie [[Dąb|dęby]] nazywane ''Glika ozoli'' (''Dęby Glücka''), które zasadził na pamiątkę swego łotewskiego przekładu Biblii{{fakt|data=2017-02}}.
 
Do 1890 roku Biblia w przekładzie Glücka (wraz z w wydaniami zrewidowanymi) została wydana w nakładzie ponad 127 tys. egzemplarzy, a Nowy Testament dodatkowo w nakładzie ponad 411 tys. egzemplarzy, wywierając niezaprzeczalny wpływ na społeczność luterańskich Łotyszy, a także na współczesny literacki język łotewski<ref>{{cytuj książkę | autor = Helmut Glück, Ineta Polanska, Ernst Glück | tytuł = Johann Ernst Glück (1654–1705): Pastor, Philologe, Volksaufklärer im Baltikum und in Russland | url = http://books.google.pl/books?id=78E7KnxxuScC&pg | miejsce = Wiesbaden | wydawca = Otto Harrassowitz Verlag | rok = 2005 | isbn = 978-3447-05173-6 | język = de | strony = 83}}</ref>.