Wikipedysta:Joee/Brudnopis/Slot12: Różnice pomiędzy wersjami

W 1864 r. [[Tyczenie lokalizacyjne|wytyczono]] ulicę obejmującą współczesną Suchą i Swobodną, zgodnie z opracowanym w 1856 r. pierwszym planem regulacyjnym [[Przedmieście|przedmieść]]. Nowa droga powstała wzdłuż [[Tor kolejowy|torów kolejowych]] i nowego Dworca Głównego z myślą zastąpienia zdegradowanej ulicy Nasypowej (współcześnie także [[Ulica Wojciecha Bogusławskiego we Wrocławiu|ulica Wojciecha Bogusławskiego]] i [[Ulica Kolejowa we Wrocławiu|Kolejowa]]), co miało związek z budową [[Linia kolejowa|linii kolejowej]] i dworca{{odn|Harasimowicz|2006|s=850 (Sucha)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=851 (Swobodna)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=184 (Estakada kolejowa)}}{{odn|Antkowiak|1970|s=22-23 (Bogusławskiego)}}{{odn|Jerczyński|2001}}. Ówcześnie łączyła ona ulicę Hubską z ulicą Wincentego Stysia{{odn|Harasimowicz|2006|s=850 (Sucha)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=851 (Swobodna)}}{{odn|Eysymontt i in.|2008|s=29 (poz. 20)}}.

Sam [[dworzec kolejowy]] powstał w latach 1855-1857 wg projektu [[Wilhelm Grapow|Wilhelma Grapowa]]. W latach 1899-1904 [[przebudowa]]no i [[rozbudowa]]no dworzec zgodnie z projektem Bernarda Klüschego, który uwzględniał przeprowadzone wyniesieniewyniesienia torów nad poziom ulic. Decyzja o takiej [[Inwestycja|inwestycji]] wymuszona była koniecznością zapewnienia bezkolizyjnej komunikacji kolejowej i ulicznej wobec narastających problemów związanych z krzyżowaniem się torów kolejowych z ulicami i [[Torowisko tramwajowe|torami tramwajowymi]]. W jej ramach [[Budowa|zbudowano]] także [[Tunel (budownictwo)|tunele]] łączące ulicę Suchą z [[Hala (budownictwo)|halą]] dworcową i [[peron]]ową oraz z placem Dworcowym (obecnie [[plac]] ten pozostaje bez nazwy){{odn|Harasimowicz|2006|s=850 (Sucha)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=184 (Estakada kolejowa)}}{{odn|Antkowiak|1970|s=22-23 (Bogusławskiego)}}{{odn|Jerczyński|2001}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=169 (Dworzec Kolejowy Wrocław Główny)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=985-986 (Wrocławski Węzeł Kolejowy)}}{{odn|UMWD|2021|loc=Mapy historyczne, 1948}}.

Do [[XIX wiek]]u w miejscu dzisiejszej galerii Wroclavia znajdowały się [[Staw (akwen)|stawy]] na tak zwanym Małpim Gaju{{odn|Wratislavia.net n-p|2012|s=12 (An der Teichäckerm)}} (Pole[[Pola Stawowe]]{{odn|Harasimowicz|2006|s=171 (Dyrekcyjna)}}). [[Teren]] ten częściowo został zabudowany. W jego obszarze przy ulicy Borowskiej powstał między innymi Kościół imienia Zbawiciela w latach 1871-1876, zaprojekowany przez [[Carl Johann Christian Zimmermann|Carla Johanna Chistiana Zimmermanna]]. Zniszczony w wyniku [[Działania wojenne|działań wojennych]] prowadzonych podczas [[Oblężenie Wrocławia (1945)|oblężenia Wrocławia w 1945 r.]], po zakończeniu [[II wojna światowa|II wojny światowej]] został [[Rozbiórka|rozebrany]]{{odn|Eysymontt i in.|2008|s=34-35 (poz. 25)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=412-413 (Kościół imienia Zbawiciela)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=1024-1025 (Zimmermann K.J.Ch.)}}.

W 1925 r. z istniejącej ulicy wyodrębniono odcinek od ulicy Borowskiej do ulicy Hubskiej nadając mu nową, odrębną nazwę{{odn|Harasimowicz|2006|s=850 (Sucha)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=851 (Swobodna)}}{{odn|Wratislavia.net n-p|2012|s=12 (An der Teichäckerm)}}{{odn|Wratislavia.net n-p|2012|s=124 (Sadowastr.)}}. Po południowej stornie powstał między innymi Dom Opieki Społecznej z łaźnią wybudowany zgodnie z projektem [[Karl Klimm|Karla Klimma]] z 1909 r. W 1913 r. zakończono [[Budowa|budowę]] budynku [[Dyrekcja Kolei we Wrocławiu|Dyrekcji Kolei]]{{odn|Harasimowicz|2006|s=850 (Sucha)}}{{odn|Eysymontt i in.|2008|s=29 (poz. 20)}}{{odn|Eysymontt i in.|2008|s=34-35 (poz. 25)}} (lata 1911-1914{{odn|Harasimowicz|2006|s=171 (Dyrekcyjna)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=145 (Dolnośląska Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych)}}), tj. dla Pruskiej Królewskiej Dyrekcji Kolei (KPEV){{odn|Harasimowicz|2006|s=145 (Dolnośląska Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych)}}. Obiekt został zaprojektowany przez H. Königa i uzyskał formę prestiżowego[[prestiż]]owego, [[Architektura neobarokowa|neobarokowego]] pałacu[[pałac]]u wzniesionego na planie nieregularnego prostokąta[[prostokąt]]a{{odn|Eysymontt i in.|2008|s=29 (poz. 20)}}{{odn|Eysymontt i in.|2008|s=34-35 (poz. 25)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=145 (Dolnośląska Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych)}}.

W 1965 r. odbył się konkurs [[Stowarzyszenie Architektów Polskich]] (SARP), w wyniku którego wyłoniono koncepcję nowego dworca autobusowego, w miejscu skweru[[skwer]]u powstałego na wolnym od zabudowy terenie po zniszczonej podczas oblężenia Wrocławia zabudowyzabudowie i [[park]]u (m. in. Kościół imienia Zbawiciela), po południowej stronie od ulicy Suchej{{odn|Harasimowicz|2006|s=850 (Sucha)}}{{odn|Eysymontt i in.|2008|s=34-35 (poz. 25)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=412-413 (Kościół imienia Zbawiciela)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=171 (Dyrekcyjna)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=168 (Dworzec autobusowy)}}. Budowa [[Obiekt budowlany|obiektu]] trwała ponad 20 lat, na co miały wpływ względy [[Ekonomia|ekonomiczne]]. Zmieniano w tym czasie także zarówno zespół projektowy jak i częściowo pierwotne założenia. W 1994 r. oddano do [[Eksploatacja|eksploatacji]] nowy dworzec autobusowy w kwartale ulic: Suchej, Borowskiej, Dyrekcyjnej i Joannitów{{odn|Harasimowicz|2006|s=850 (Sucha)}}{{odn|Harasimowicz|2006|s=168 (Dworzec autobusowy)}}.

Na rogu ulic Suchej i Borowskiej, po południowo wschodniej stronie skrzyżowania, rośnie [[dąb szypułkowy]] – [[Dąb Przewodnik]]. 12.06.2003 r. [[drzewo]] to uznane zostało za [[pomnik przyrody]] i wpisane do rejestru dolnośląskich pomników przyrody{{odn|SIP|2020|loc=Mapa przyrodnicza, nr ewid. 68}}{{odn|RDOŚ|2021|loc=poz. 2346}}{{odn|Uchwała RMWr|2003|loc=§ 1, zał. 1 poz. 2}}.

W latach 2010-2012 przeprowadzono gruntowną [[Rewitalizacja|rewitalizację]] Dworca Głównego. Koncepcję [[Architektura|architektoniczno]]-[[Urbanistyka|urbanistyczną]] opracowała warszawska „GRUPA5 – Architekci”. W jej ramach oprócz dostosowania obiektu do współczesnych potrzeb, z uwzględnieniem zachowana elementów historycznych, wybudowano między innymi tak zwany [[pawilon]] południowy przy ulicy Suchej, z wejściem do tunelu centralnego{{odn|red|2016}}{{odn|wroclife.pl|2018}}. W 2011 r. w ramach [[Stacja kolejowa|stacji]] Wrocław Główny został uruchomiony tymczasowy [[peron]] 6, położony od strony ulicy Suchej i z wejściami wyłącznie z tej ulicy. Służył[[Eksploatacja|Eksploatowany]] był on podczas [[Przebudowa|przebudowy]] peronów 1, 2 i 3, była także wykorzystywany był podczas [[Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2012|Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej Euro 2012]], oraz okazjonalnie np. dla pociągów[[pociąg]]ów zabytkowych itp. W latach 2019-2020 został przebudowany. Istotnym elementem tej inwestycji wartej około 7,4-8,4 mln [[Złoty|zł]], było przebicie przejścia do tunelu centralnego stacji{{odn|Kuś|2016}}{{odn|Madej|2018}}{{odn|Krzeszowski|2020}}{{odn|Prochowski|2020}}.

W 2013 r. Rada Miejska Wrocławia [[Uchwała|uchwaliła]] dla obszaru objętego ulicami Suchą, Joannitów, Dyrekcyjną i Borowską [[miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego]]. Umożliwił on przygotowanie odpowiedniego projektu i po uzyskaniu [[Decyzja administracyjna|decyzji]] o [[Pozwolenie na budowę|pozwoleniu na budowę]] rozpoczęcie w 2015 r. budowy galerii [[Wroclavia]]{{u|u-chw}} w miejscu dworca autobusowego po przeprowadzeniu jego rozbiórki{{odn|Uchwała RMWr|2013|loc=§ 17}}{{odn|SIP|2020|loc=Decyzje architektoniczne, nr 587/2014 z 09.02.2015 r. (budowa)}}{{odn|SIP|2020|loc=Decyzje architektoniczne, nr 554/2013 z 05.02.2013 r. (rozbiórka)}}. Inwestorem[[Inwestor]]em była firma [[Unibail-Rodamco-Westfield|Unibail-Rodamco]] Polska, koncepcję architektoniczną opracowała pracownia IMB Asymetria, a wykonawcą [[Warbud]]. Na czas budowy urządzono tymczasowy dworzec autobusowy na ternie położonym pomiędzy ulicą Suchą i Dyrekcyjną oraz budynkiem PKP i stacją benzynową. Przy samej ulicy utworzono ponadto [[Przystanek autobusowy|przystanki]] dla wysiadających. Po jej zakończeniu dworzec autobusowy znajduje się w budynku [[Centrum handlowe|galerii]]{{odn|urbanity.pl|2021|loc=Wroclavia}}{{odn|Uchwała RMWr|2013|loc=§ 17}}{{odn|wroclaw.pl|2017}}{{odn|Skupin|2015}}.

Kolejna inwestycja przy tej ulicy rozpoczęła się w czerwcu 2016 r. a zakończyła w kwietniu 2018 r. Obejmowała teren od ulicy Borowskiej do południowego wejścia Dworca Głównego, zakupiony od PKP w 2013 roku. Powstał tu [[biurowiec]] Sagittarius Business House. Inwestorem był developer[[Deweloper budowlany|deweloper]] działający pod [[Firma|firmą]] o nazwie [[Echo Investment]], zaś generalnym wykonawcą była firma PORR{{odn|urbanity.pl|2021|loc=Sagittarius Business House}}. Konsekwencją tej inwestycji była rozbiórka schronu dowodzenia z lat 30. XX wieku{{odn|wroclife.pl|2018}} oraz [[Budynek|budynku]] przy ulicy Borowskiej 2 z 1867 r. wpisanego do gumiennejgminnej ewidencji zabytków{{odn|SIP|2021|loc=GEZ}}. Rozebrany [[schron]] był wpisany do ewidencji zabytków lecz został z niej wykreślony mimo swojej wyjątkowości, polegającej na kompletnym zachowaniu obiektu, z wyposażeniem takim jak maszynownie wentylatorni[[wentylator]]ni, sanitariaty[[sanitariat]]y, umywalnie, [[kantyna]], czy tabliczki informacyjne{{odn|Dzikowska i in.|2015}}{{odn|urbanity.pl|2021|loc=Echo porządkuje działkę, w: 13336}}. Walka o zachowanie cennego obiektu, prowadzona między innymi przez [[Towarzystwo Upiększania Miasta Wrocławia]], które w 2012 roku wnioskowało do [[Wojewódzki konserwator zabytków|wojewódzkiego konserwatora zabytków]] we Wrocławiu o wpisanie schronu do rejestru zabytków, zakończyła się fiaskiem i unikalny obiekt wyburzono{{odn|Dzikowska i in.|2015}}{{odn|Matejuk|2015}}.

Po wojnie, do lat [[Lata 70. XX wieku|70.]] i Lata 80. XX wieku|80.]] XX wieku, korytarz transportowy obejmujący ulice: Suchą oraz Swobodną i [[Ulica Owsiana we Wrocławiu|Owsianą]] traktowane były jako droga tranzytowa przez [[miasto]]{{odn|Piekarz|1965}}{{odn|Milczyński|1971}}{{odn|Rybińska-Tybel|1981}}{{odn|Rybińska-Tybel|1985}}. Ciąg wskazanych ulic łączy bowiem [[Ulica Zaporoska we Wrocławiu|ulicę Zaporoską]], która przez pewien czas stanowiła fragment [[Droga krajowa nr 5 (Polska)|drogi krajowej numer 5]] i [[Droga międzynarodowa E83 (Polska)|drogi międzynarodowej E83]], z ulicą generała Kazimierza Pułaskiego, którą przebiegała również przez pewien czas [[Droga krajowa nr 8 (Polska)|droga krajowa numer 8]] i [[Droga międzynarodowa E12 (Polska)|droga międzynarodowa E12]]. Jeszcze w latach 70. XX wieku te ostatnie wymienione drogi biegły od [[Ulica Powstańców Śląskich we Wrocławiu|ulicy Powstańców Śląskich]] przez ulicą Swobodną i Suchą, dopiero później przez ulicę Ślężną i Dyrekcyjną{{odn|Milczyński|1976}}{{odn|Rybińska-Tybel|1982}}{{odn|Mały i in.|1996}}{{odn|Dunapol|1998}}. Wskazywania tej ulicy (jak i całego ciągu wyżej wymienionych trzech ulic) do tranzytu zaprzestano od początku lat 90. XX wieku{{odn|Mały i in.|1996}}{{odn|Dunapol|1998}}{{odn|Rybińska-Tybel|1991}}. Po wybudowaniu [[Obwodnica śródmiejska Wrocławia|obwodnicy śródmiejskiej]] i następnie [[Autostrada A8 (Polska)|autostradowej obwodnicy Wrocławia]] stopniowo pozbawiano znaczenia tranzytowego także powiązanych, wymienionych wyżej ulic{{odn|MI|2019}}. Przewidywano dla tej ulicy, na odcinku od ulicy Borowskiej do ulicy Joannitów, funkcję ulicy zbiorczej do obsługi dworców PKP i PKS o szerokości w liniach rozgraniczających rządu od 35 do 54 m. Planowano także [[Modernizacja (technika)|modernizację]] ulicy z jednojezdniowej do dwujezdniowej o dwóch pasach na każdej [[Jezdnia|jezdni]]. Ponadto przewidywano budowę terminalu dla autobusowej komunikacji miejskiej. Przy ulicy miały znajdować się obustronne ciągi piesze i kładka dla pieszych, jako połączenie funkcjonalne i przestrzenne ponad ulicą Suchą, dworca PKP z projektowanym budynkiem dworca MPK i PKS z zastosowaniem wind, schodów oraz schodów ruchomych{{odn|Uchwała RMWr|2000|loc=§ 17 ust. 20, 21}}{{odn|Uchwała RMWr|2000|loc=§ 20 pkt 22, 23}}. Jednakże w 2013 r. uchwalono nowy miejscowy plan zagospodarowania obejmujący między innymi opisany odcinek ulicy, w który zmieniono powyższe ustalenia{{odn|Uchwała RMWr|2013|loc=§ 23}}. Na jego podstawie znaczącą transformację ulica Sucha przeszła w 2017 r. Przebudowano wówczas układ drogowy, w ramach III etapu inwestycji Zintegrowany System Transportu Szynowego w Aglomeracji i we Wrocławiu, szczególnie w początkowym, opisanym wyżej jej odcinku. W wyniku przeprowadzonych robót z ulicy o charakterze tranzytowym utworzono, na odcinku od ulicy Borowskiej do ulicy Joannitów dojazdową ulicę ślepą i dalej deptak z pasem dla autobusów i taksówek. Dla pozostałej części ulicy nie zmieniono jej charakteru{{odn|wroclaw.pl|2017}}{{odn|Uchwała RMWr|2013|loc=§ 23}}{{odn|gazetawroclawska.pl|2017}}{{odn|MAL, AB|2017}}{{odn|SIP|2021|loc=Inwestycje miejskie, ID: 1998}}{{odn|SIP|2020|loc=Decyzje architektoniczne, nr 3072/2017 z 13.06.2017 r. (przebudowa ulicy)}}. Inwestorem dla tej przebudowy była firma Unibail-Rodamco prowadząca budowę galerii{{odn|wroclaw.pl|2017}}. W ramach innego etapu inwestycji (etap III A) przebudowano także końcowy odcinek ulicy Suchej wraz z ulicami generała Kazimierza Pułaskiego i Hubską na których wybudowano torowisko tramwajowe{{odn|SIP|2021|loc=Inwestycje miejskie, ID: 2076}}.