Wojna amerykańsko-hiszpańska: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m przenoszę szablon {{Wojna hiszpańsko-amerykańska}} na koniec artykułu |
m int. |
||
Linia 31:
Rozpoczęte w [[1895]] r. powstanie antyhiszpańskie na [[Kuba|Kubie]]<ref>W czerwcu 1895 Stany Zjednoczone ogłosiły [[państwo neutralne|neutralność]], a rząd [[Grover Cleveland|Clevelanda]] zakazał udziału obywateli amerykańskich w toczącej się wojnie. Jednak w latach 1895-98 obywatele amerykańscy zorganizowali 71 wypraw [[Bukanier|flibusterskich]] na Kubę, a około 50% amunicji używanej przez powstańców pochodziło z USA. [[Krzysztof Michałek]], ''Na drodze ku potędze'', Warszawa 1991, s.164n.</ref> i okrucieństwa popełniane w trakcie jego tłumienia przez Hiszpanów<ref>Gubernator wyspy, gen. [[Valeriano Weyler]], wprowadził w październiku 1896 r. system [[obóz koncentracyjny|obozów koncentracyjnych]]. Były to silnie ufortyfikowane małe osiedla, poza którymi przebywanie było zabronione. Obwieszczenia głosiły, że każdy kto po wyznaczonej dacie znajdzie się poza obozem będzie traktowany jak powstaniec. Skupiona na małym obszarze, pozbawiona wystarczającej opieki lekarskiej i odpowiednich racji żywnościowych ludność masowo ginęła z chorób i głodu. [[Andrzej J. Kamiński]], ''Koszmar niewolnictwa'', Warszawa 1990.</ref> (co było nagłaśniane przez koncerny prasowe [[William Randolph Hearst|Hearsta]] i [[Joseph Pulitzer|Pulitzera]]) spowodowały, że społeczeństwo amerykańskie zaczęło domagać się odebrania tej kolonii Hiszpanii. Nowo wybrany [[Prezydenci Stanów Zjednoczonych|prezydent]], [[William McKinley]], obiecał wyborcom interwencję. Wprawdzie liberalny rząd w [[Madryt|Madrycie]] odwołał dotychczasowego gubernatora, znanego z okrucieństw Valeriano Weylera<ref>W prasie amerykańskiej zyskał miano ''Rzeźnika'' ([[język angielski|ang.]] ''Butcher''). Tamże.</ref> (jego miejsce w październiku 1897 r. zajął skłonny do szukania rozwiązań politycznych gen. [[Ramón Blanco]]) i obiecał Kubańczykom [[autonomia|autonomię]], ale było już za późno.
Dogodnym pretekstem do wypowiedzenia wojny stało się zatonięcie [[15 lutego]] 1898 r. amerykańskiego [[pancernik]]a [[USS Maine (ACR-1)|USS
Początkowo sądzono, że powodem eksplozji na pancerniku była hiszpańska mina lub torpeda odpalona z okrętu podwodnego. Podejmując badania wraku w 1976 r. uznano, że okręt zatonął w rezultacie eksplozji wewnątrz kadłuba, przy czym przyczyna wybuchu nadal pozostaje nieznana. Tamże.</ref>. Wzburzenie amerykańskiej opinii publicznej wzrosło po opublikowaniu raportu mieszanej komisji śledczej hiszpańsko-amerykańskiej, w którym każda ze stron przedstawiła odmienne wnioski.
Linia 52:
== Skutki wojny ==
Rezultatem wojny było przejęcie przez Stany Zjednoczone kontroli nad koloniami Hiszpanii na Karaibach i Pacyfiku. Stany Zjednoczone uzyskały Filipiny<ref>USA zapłaciły tytułem odszkodowań za Filipiny 20 mln dolarów. Michałek, s.223.</ref>, Portoryko i Guam. Kuba otrzymała ograniczoną niepodległość i znalazła się w amerykańskiej strefie wpływów. Wyspa przestała być kolonią hiszpańską, ale przez trzy lata po zakończeniu wojny pozostawała pod nadzorem amerykańskiej armii. Wojna z Hiszpanią, która miała na celu przynieść pomoc Kubańczykom, okazała się pomocą dwuznaczną, gdyż przed wycofaniem wojsk w 1902 r. Amerykanie wymusili na władzach Kuby oddanie im [[Guantánamo (zatoka)|zatoki Guantanamo]] na bazę marynarki wojennej. Amerykanom było to jednak za mało. Narzucili Kubie tzw.
Przeciwko aneksji zdobytych ziem (z wyjątkiem Puerto Rico) protestowała zawiązana w Bostonie w listopadzie 1898 Liga Antyimperialistyczna (''Anti-Imperialist League''). Należeli do niej m.in. senatorzy: [[Carl Schurz]] i [[George Hoar]], byli prezydenci: [[Grover Cleveland]] i [[Benjamin Harrison]], kandydat demokratów na prezydenta z 1896 r. [[William Bryan]], biznesmen [[Andrew Carnegie]], przewodniczący Amerykańskiej Federacji Pracy [[Samuel Gompers]], prezes uniwersytetu Harvarda Charles W. Eliot i pisarz [[Mark Twain]]. W sumie w całym kraju organizacja liczyła 30 tys. osób. Antyimperialiści byli przeciwni nie tyle ze względów moralnych, lecz z uwagi na to, że przyłączenie nowych terytoriów byłoby sprzeczne z Konstytucją, nie dającą rządowi federalnemu uprawnień do sprawowania władzy nad koloniami. Argumentowano też, że przez przyłączenie nowych zamorskich obszarów, Stany Zjednoczone staną się bliższe ówczesnym państwom kolonialnym niż republice czasów [[Ojcowie założyciele|Ojców Założycieli]]. Opór antyimperialistycznie nastawionych członków Kongresu opóźnił ratyfikację pokoju, która przeszła jednym głosem większości<ref>Tamże.</ref>.
| |||