Karl Haushofer: Różnice pomiędzy wersjami

Geostrategia traktowana jest jako jedna z nauk [[Politologia|politologicznych]] i jest zarówno opisowa, jak i analityczna, jak geografia polityczna, lecz uwzględnia [[Norma społeczna|normy społeczne]] jako element strategicznych zaleceń dla polityki krajowej<ref>Mattern, Johannesm ''Geopolitik: Doctrine of National Self-Sufficiency and Empire'', The Johns Hopkins Press, Baltimore: 1942, p. 40-41.</ref>. Niektóre z pomysłów Haushofera wynikają z wcześniejszych amerykańskich i brytyjskich założeń geostrategicznych, jednak niemiecki geopolityk wszystko warunkuje interesem narodowym, który sam w sobie stanowi [[panaceum]] na wszystkie problemy<ref>{{odn|Walsh, S. J., Edmund A. ''Total Power: A Footnote to History.'' Doubleday & Company, Inc., Garden City, New York: 1949, p. |1948|s=41.</ref>}}. Jako nowa ideologia, geopolityka znalazła dogodne warunki w Republice Weimarskiej, żerując na niepewności i braku poczucia bezpieczeństwa powojennego społeczeństwa<ref name=Matern32>Mattern, Johannesm ''Geopolitik: Doctrine of National Self-Sufficiency and Empire'', The Johns Hopkins Press, Baltimore: 1942, p. 32.</ref>.

Pozycja, jaką Haushofer miał na Uniwersytecie Monachijskim, była dogodną platformą dla rozpowszechniania jego idei geopolitycznych, co czynił za pośrednictwem artykułów oraz książek. W 1922 roku założył Instytut Geopolityki w Monachium, dla bardziej skutecznego propagowania idei geopolitycznych. W 1924 roku, jako lider niemieckiej myśli geopolitycznej, Haushofer założył miesięcznik poświęcony wyłącznie geopolityce – ''Zeitschrift für Geopolitik''. Jego idee dotarły do szerszej publiczności wraz z publikacją ''Volk ohne Raum'' autorstwa [[Hans Grimm|Hansa Grimma]] w 1926 roku, popularyzujące Haushofera koncepcję ''Lebensraum''{{odn|Dorpalen|1942|s=16-17}}. Haushofer oddziaływał na społeczeństwo dwutorowo, poprzez środowisko akademickie, zachęcając swoich studentów do myślenia kategoriami kontynentów, ponadto poprzez jego działalność polityczną<ref>{{odn|Walsh, S. J., Edmund A. ''Total Power: A Footnote to History.'' Doubleday & Company, Inc., Garden City, New York: 1949, p. |1948|s=4-5.</ref>}}. Podczas gdy przemówienia Hitlera przyciągały masy, prace Haushofera służyły pozyskiwaniu intelektualistów dla nowej ideologii<ref name="Beukema, pxiii">Beukema, Col. Herman. „Introduction.” ''The World of General Haushofer.'' Farrar & Rinehart, Inc., New York: 1984, p. XIII.</ref>.

Pozornie na podstawie geopolitycznej teorii amerykańskiego oficera [[United States Navy|marynarki]] [[Alfred Thayer Mahan|Alfreda Mahana]] oraz brytyjskiego geografa [[Halford John Mackinder|Halforda Mackindera]], niemiecki geopolityk konstruuje własne poglądy, odwołując się przy każdej okazji do wcześniejszych niemieckich idei, ogłoszonych przez Friedricha Ratzela i jego szwedzkiego studenta Rudolfa Kjelléna. Głosili oni organiczną albo [[Antropomorfizacja|antropomorficzną]] koncepcję państwa i potrzebę jego samowystarczalności poprzez zorganizowane od góry w dół struktury społeczne<ref name=Matern32 />. Koncepcja organicznego państwa po raz pierwszy została wyrażona w pismach Karla Rittera, następnie została rozwinięta przez Ratzela i zaadoptowana przez Hausfhofera. Uzasadniał on potrzebę stworzenia ''lebensraum'' nawet kosztem innych narodów, ponieważ podbój jest niezbędnym warunkiem dla biologicznego wzrostu<ref>{{odn|Walsh, p. |1948|s=39.</ref>}}.

Haushofer zdefiniował geopolitykę w 1935 roku jako „obowiązek ochrony prawa do ziemi, do ziemi, w najszerszym tego słowa znaczeniu, nie tylko o ziemię w granicach Rzeszy, lecz prawo do etnicznej i kulturalnej ziemi”<ref>{{odn|Walsh, p. |1948|s=48.</ref>}}. Kultura sama w sobie jest najbardziej wyrazistym elementem dynamicznej ekspansji. Kultura wskazuje które regiony są najlepsze dla bezpiecznej ekspansji i na trwałe zabezpiecza ekspansję, podczas gdy militarna lub ekonomiczna kontrola nie dają takich gwarancji{{odn|Dorpalen|1942|s=80}}. Haushofer, pod wpływem Spenglera, nawet w [[Urbanizacja|urbanizacji]] upatrywał jeden z symptomów upadku, widocznego w spadku umiejętności uprawy ziemi, spadku [[Współczynnik urodzeń|współczynnika urodzeń]] oraz centralizacji państwa{{odn|Dorpalen|1942|s=78}}.

Pan-regiony poza ekonomicznym znaczeniem, miały przede wszystkim znaczenie strategiczne. Haushofera wiara w strategiczne znaczenie [[Heartland (geografia)|Heartland]] (Ziemia-Serce) bazowała na poglądach brytyjskiego geopolityka Halforda Mackindera{{odn|Dorpalen|1942|s=218}}. Jeżeli Niemcy miały sprawować kontrolę nad Wschodnią Europą, a następnie rosyjskim terytorium, musiały przedtem zdobyć kontrolę nad strategicznymi regionami, do których wrogie potęgi morskie nie będą miały dostępu<ref>Mackinder, p. 78.</ref>. Przymierze z Włochami i Japonią miało stać się zasadą dla przyszłej niemieckiej strategicznej kontroli nad Eurazją, z państwami posiadającymi siły morskie dla ochrony izolowanej pozycji Niemiec<ref>{{odn|Walsh, p. |1948|s=9.</ref>}}.

[[Rudolf Heß|Rudolf Hess]], sekretarz Hitlera, który asystował mu podczas pisania ''[[Mein Kampf]]'', był studentem Haushofera. Podczas gdy Hess i Hitler byli uwięzieni po [[Pucz monachijski|Puczu Monachijskim]] w 1923 roku, Haushofer poświęcił zaledwie sześć godzin na odwiedzenia ich obu, przynosząc kopię „Politycznej Geografii” autorstwa Friedricha Ratzela i [[Carl von Clausewitz|Carla von Clausewitza]] ''[[O wojnie|Vom Kriege]]''<ref>{{odn|Walsh, p. |1948|s=14-15.</ref>}}. Po przegraniu [[II wojna światowa|II wojny światowej]], Haushofer przyczynę klęski upatrywał w braku rozumienia dla geopolityki i niewłaściwym jej wykorzystaniu. Zaprzeczał jakoby uczył Hitlera i zarzucał że [[Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników|NSDAP]] w sposób przewrotny i niewłaściwy wykorzystywała Hessa przygotowanie geopolityczne. Zarzucał Hitlerowi braki w wykształceniu oraz że nigdy nie rozumiał właściwie geopolitycznych założeń przedstawionych mu przez Hessa. Ministra spraw zagranicznych [[Joachim von Ribbentrop|Joachima Ribbentropa]] uznał za głównego sprawcę geopolitycznego nieładu w umyśle Hitlera<ref>{{odn|Walsh, p. |1948|s=15.</ref>}}. Pomimo iż Haushofer towarzyszył Hessowi w licznych misjach propagandowych i uczestniczył w konsultacjach pomiędzy niemieckimi i japońskimi przywódcami, twierdził że Hitler oraz naziści rozumieli zaledwie połowę jego idei i sloganów<ref>{{odn|Walsh, p. |1948|s=8.</ref>}}. Ponadto nazistowskiej partii oraz rządowi brakowało jakiegokolwiek oficjalnego organu, który zajmowałby się geopolityką, doprowadziło to do selektywnego przyjmowania i ubogich interpretacji teorii Haushofera. Ostatecznie, tylko Hess oraz [[Konstantin von Neurath]], byli jedynymi nazistami, którzy usiłowali zdobyć właściwe rozumienie geopolityki<ref>{{odn|Walsh, p. |1948|s=35-36.</ref>}}. Jezuita [[Edmund A. Walsh]], profesor geopolityki i dziekan [[Georgetown University]], który przeprowadził wywiad z Haushoferem po zwycięstwie aliantów i podczas przygotowań do [[Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze|Procesu norymberskiego]], nie zgadzał się z oceną Haushofera, że geopolityka została bardzo zniekształcona przez Hitlera i nazistów<ref name{{odn|Walsh|1948|s=Walsh41>Walsh, p. 41.</ref>}}. Cytował wypowiedzi Hitlera, że małe państwa nie mają racji bytu, naziści używali map Haushofera, jego języka oraz argumentacji. Nawet jeżeli coś zniekształcili, to według Walsh’a w dalszym ciągu mieściło się w geopolitycznym systemie Haushofera<ref>{{odn|Walsh, p. |1948|s=41, -17.</ref>}}.

Haushofer zaprzeczał aby pomagał Hitlerowi podczas pisania ''Mein Kampf'', twierdząc że dowiedział się o tej książce dopiero wtedy gdy ukazała się drukiem, ale nigdy jej nie czytał<ref>{{odn|Walsh, p. |1948|s=36.</ref>}}. Walsh zauważył, że jeśli nawet Haushofer asystował Hitlerowi pośrednio, w ''Mein Kampf'' niezaprzeczalnie pojawiają się nowe myśli, nieobecne we wcześniejszych przemówieniach Hitlera, a charakterystyczne dla Haushofera. Geopolityczna idea lebensraum, przestrzeń dla głębokiej obrony, odwołania do naturalnych granic, równowaga pomiędzy potęgami lądowymi a morskimi, oraz geograficzne analizy militarnej strategii zostały przyswojone przez Hitlera pomiędzy jego uwięzieniem a publikacją ''Mein Kampf''<ref name{{odn|Walsh|1948|s=Walsh41 />41}}. Przede wszystkim Rozdział XIV, mówiący o niemieckiej polityce w Europie Wschodniej, wykazuje wyraźną zależność od materiałów, które Haushofer przyniósł Hitlerowi i Hessowi podczas ich uwięzienia<ref>{{odn|Walsh, p. |1948|s=42.</ref>}}.

Haushofer nigdy nie był członkiem partii nazistowskiej, a wyrażenie głosu niezgody z partią, doprowadziło go do krótkiego uwięzienia. Haushofer ściągał na siebie podejrzenia, ponieważ utrzymywał kontakty z lewym skrzydłem nazistowskiej partii (którego liderem był [[Gregor Strasser]]), był ponadto zwolennikiem niemiecko-rosyjskiego przymierza. Nazistowskie lewe skrzydło utrzymywało kontakty z [[Komunistyczna Partia Niemiec|Komunistyczną Partią Niemiec]] i niektórymi spośród ich liderów, zwłaszcza tymi, którzy znajdowali się pod wpływem ideologii [[Narodowy bolszewizm|narodowego bolszewizmu]] głoszącego niemiecko-rosyjski rewolucyjny alians, którego zwolennikami byli [[Ernst Niekisch]], [[Julius Evola]], [[Ernst Jünger]], Hielscher i kilka innych osób związanych z tzw. „konserwatywną rewolucją”. Okazywał lojalność [[Führer]]owi i okazjonalnie dawał wyraz [[antysemityzm]]owi. Jakkolwiek jego nacisk był zawsze położony ponad [[Rasa człowieka|rasową]] klasyfikację ludzi. Wierząc w społeczny [[darwinizm]], a nie rasowy [[determinizm]]<ref>Mattern, p. 20.</ref>, zaprzeczał, by miał jakikolwiek współudział z antysemityzmem w polityce nazistowskich Niemiec, zwłaszcza że jego własna żona była pół-żydówką<ref>{{odn|Walsh, p. |1948|s=40, 35.</ref>}}. Haushofer przyznał, że wiele z tego, co napisał po 1933 roku zostało zniekształcone i wymuszone: jego żona znajdowała się pod ochroną Hessa (który postarał się o przyznanie jej ‘honorowego niemieckiego’ statusu); jego syn został uwikłany w zamach na Hitlera zorganizowany 20 lipca 1944 roku i został stracony 23 kwietnia 1945<ref name=hess>{{Cytuj książkę |autor= Stephen McGinty | tytuł=Sekretne życie Rudolfa Hessa | strony=380}}</ref> przez Gestapo; on sam został osadzony w obozie koncentracyjnym w [[Dachau (KL)|Dachau]] na okres ośmiu miesięcy; a jego syn oraz wnuk zostali uwięzieni na okres dwóch i pół miesięcy<ref>{{odn|Walsh, p. |1948|s=16.</ref>}}.