Dzwoniec: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8
drobne merytoryczne, pisownia skrótów podgatunków za IOC i listą Mielczarka/Kuziemki
Linia 24:
|ranga podtaksonu = [[podgatunek|Podgatunki]]
|podtaksony =
* ''ChC. chc. harrisoni'' <small>Clancey, 1940</small>
* ''ChC. chc. chloris'' <small>(Linnaeus, 1758)</small>
* ''ChC. chc. muehlei'' <small>Parrot, 1905</small>
* ''ChC. chc. aurantiiventris'' <small>(Cabanis, 1851)</small>
* ''ChC. chc. madaraszi'' <small>Tschusi, 1911</small>
* ''ChC. chc. vanmarli'' <small>Voous, 1951</small>
* ''ChC. chc. voousi'' <small>(Roselaar, 1993)</small>
* ''ChC. chc. chlorotica'' <small>(Bonaparte, 1850)</small>
* ''ChC. chc. bilkevitchi'' <small>Zarudny, 1911</small>
* ''ChC. chc. turkestanica'' <small>Zarudny, 1907</small>
|status IUCN = LC
|IUCN id = 22720330
Linia 45:
 
== Zasięg występowania ==
Zamieszkuje [[Europa|Europę]], północną [[Afryka|Afrykę]] oraz południowo-zachodnią i środkową [[Azja|Azję]]. Z reguły osiadły, ale część północnych populacji wędrowna – przeloty II–IV Ii IX–XI. W&nbsp;Polsce średnio liczny lub liczny ptak lęgowy, rozpowszechniony w całym kraju<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko= Tomiałojć | imię=Ludwik | nazwisko2= Stawarczyk | imię2=Tadeusz | tytuł= Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany | data=2003 | wydawca=PTPP "pro Natura" | miejsce=Wrocław | isbn=83-919626-1-X | strony=746}} Według skali przyjętej przez autorów, dla okresu lęgowego ''średnio liczny'' oznacza zagęszczenie 10–100 par na 100 km<sup>2</sup>, a ''liczny'' – 100–1000 par na 100 km<sup>2</sup>.</ref>. [[Introdukcja|Introdukowany]] na [[Azory|Azorach]], w północno-wschodniej [[Argentyna|Argentynie]] i [[Urugwaj]]u, w południowej [[Australia|Australii]] (włącznie z [[Tasmania|Tasmanią]]), [[Nowa Zelandia|Nowej Zelandii]] i na wyspie [[Chatham (wyspa)|Chatham]]{{r|hbwa}}.
 
== Systematyka ==
Wyróżniono dziesięć podgatunków ''C. chloris''{{r|ioc|hbwa|ibc}}:
* ''ChC. chloris harrisoni'' – [[Wielka Brytania]] (z wyjątkiem północnej [[Szkocja|Szkocji]]) i [[Irlandia]].
* ''ChC. chloris chloris'' – północna Szkocja, północna i środkowa [[Francja]] i [[Norwegia]] do zachodniej [[Syberia|Syberii]].
* ''ChC. chloris muehlei'' – [[Serbia]] i [[Czarnogóra]] do [[Mołdawia|Mołdawii]], [[Bułgaria|Bułgarii]] i [[Grecja|Grecji]].
* ''ChC. chloris aurantiiventris'' – [[Madera]], [[Wyspy Kanaryjskie]], południowa [[Hiszpania]] przez południową Europę do zachodniej Grecji.
* ''ChC. chloris madaraszi'' – [[Korsyka]] i [[Sardynia]].
* ''ChC. chloris vanmarli'' – północno-zachodnia Hiszpania, [[Portugalia]] i północno-zachodnie [[Maroko]].
* ''ChC. chloris voousi'' – środkowe Maroko i północna [[Algieria]].
* ''ChC. chloris chlorotica'' – południowo-środkowa [[Turcja]] do północno-wschodniego [[Egipt]]u.
* ''ChC. chloris bilkevitchi'' – południowa [[Ukraina]], [[Kaukaz (region)|Kaukaz]] i północno-wschodnia Turcja do północnego [[Iran]]u i południowo-zachodni [[Turkmenistan]].
* ''ChC. chloris turkestanica'' – południowy [[Kazachstan]] do [[Kirgistan]]u i środkowy [[Tadżykistan]].
 
== Morfologia ==
; Cechy gatunku:
Wielkości [[Wróbel zwyczajny|wróbla]]. Upierzenie oliwkowozielone na wierzchu ciała, a zielonożółte na spodzie. Boki głowy szare. Ogon krótki, wyraźnie rozwidlony, czarny na końcu, a żółty u nasady. Dziób mocny, stożkowaty, barwy cielistej.
 
Samiec bardziej żółty od samicy, z większymi żółtymi [[lusterko|lusterkami]] na [[Lotki (ornitologia)|lotkach]] i plamami z boku ogona. Samica bledsza i z delikatnym kreskowaniem na grzbiecie. Ptaki młode o upierzeniu ciała kreskowanym i bledszym niż dorosłe, płeć można u nich rozpoznać na podstawie wielkości żółtych plam na skrzydle i ogonie{{r|:0}}.
; Wymiary średnie:
* Długość ciała ok. 15 cm
Linia 71:
 
== Ekologia ==
[[Plik:Chloris chloris chloris MHNT 223 Gouvieux.jpg|thumb|left|200px|Jaja dzwońcaz zwyczajnegokolekcji muzealnej]]
[[Plik:Carduelis chloris.ogg|240px|mały|Śpiew dzwońca nagrany w Rosji]]
; Biotop: Obrzeża [[Las iglasty|borów]] i [[Las mieszany|lasów mieszanych]], parki, aleje, śródpolne zadrzewienia.
Linia 80:
 
== Status i ochrona ==
[[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|IUCN]] uznaje dzwońca za [[gatunek najmniejszej troski]] (LC, ''Least Concern'') nieprzerwanie od 1988 (stan w 20202021). WedługLiczebność wstępnychświatowej szacunkówpopulacji, liczebnośćwstępnie światowejobliczona populacjiw oparciu o szacunki organizacji [[BirdLife International]] dla Europy z 2015, zawiera się w przedziale 48–74 milionów dorosłych osobników. TrendGlobalny trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny{{r|iucn}}.
 
Na terenie Polski gatunek tendzwoniec jest objęty [[Gatunkowa ochrona zwierząt|ścisłą ochroną gatunkową]]<ref>Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt ({{Dziennik Ustaw|2016|2183}}).</ref>. Na ''Czerwonej liście ptaków Polski'' został sklasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC){{r|clpp}}. Według szacunków [[Monitoring Ptaków Polski|Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych (MPPL)]], w latach 2013–2018 liczebność populacji lęgowej dzwońca na terenie kraju wynosiła 1&nbsp;100&nbsp;000 – 1&nbsp;252&nbsp;000 par{{r|biuletyn2019}}.
 
== Zobacz też ==
Linia 90:
{{Przypisy|
<ref name="biuletyn2019">{{Cytuj pismo | autor = Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L. | tytuł = Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia | czasopismo = Biuletyn Monitoringu Przyrody | wolumin = 20 | strony = 1–80 | data = 2019 | url = https://otop.org.pl/wp-content/uploads/2020/03/Biuletyn20_2019.pdf}}</ref>
<ref name="clpp">{{Cytuj książkę | autor = Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L. | tytuł = Czerwona lista ptaków Polski | wydawca = OTOP, Marki | data = 2020 | url = https://otop.org.pl/wp-content/uploads/2021/01/CLPP_2020_fin.pdf}}</ref>
<ref name=hbwa>{{cytuj stronę | url = http://www.hbw.com/species/european-greenfinch-carduelis-chloris | autor = Clement, P. & de Juana, E. | data= 2013 | tytuł = European Greenfinch (''Carduelis chloris'') | praca = <em>del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.).</em> Handbook of the Birds of the World Alive | archiwum = https://archive.is/rXat2 | zarchiwizowano = 2015-08-01}}</ref>
<ref name=ibc>{{cytuj stronę |url = http://ibc.lynxeds.com/species/european-greenfinch-carduelis-chloris|tytuł = European Greenfinch (''Carduelis chloris'')|opublikowany = IBC: The Internet Bird Collection| język = en |archiwum = https://web.archive.org/web/20160303221813/http://ibc.lynxeds.com/species/european-greenfinch-carduelis-chloris |zarchiwizowano = 2016-03-03}}</ref>