Chmura (meteorologia): Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Cloud types en.svg|thumb|300px|TypyRodzaje chmur]]

Chmury będące obiektami badania [[Fizyka|fizyki]] chmur to zbiorowiska unoszących się w powietrzu [[Cząstka (fizyka)|cząstek]] w postaci kropelek [[Woda|wody]], lub kryształków [[Lód|lodu]] albo ich mieszaniny.

Fizykę chmur można podzielić na trzy działy, w zależności od sposobu podejścia do obiektu badań. Są to: [[mikrofizyka chmur]], [[makrofizyka chmur]]{{u|uwaga1}} i [[fizyka układów chmurowych]]. Do fizyki chmur włącza się też fizykę opadów, tj. cząstek (kropli wody lub bryłek lodu) tak dużych, że nie można zaniedbać ich, następującego pod wpływem [[Grawitacja|siły ciężkości]], ruchu względem [[Powietrze|powietrza]]. Mikrofizyka chmur jest fizyką pojedynczej cząstki chmurowej lub dyskretnego zbioru takich indywidualnych cząstek w ich wzajemnym oddziaływaniu. Makrofizyka chmur traktuje chmurę jako ośrodek ciągły (taki jak gaz lub ciecz, abstrahując od jej mikrostruktury kropelkowej lub kryształkowej), charakteryzowany przez zmienne zależne od punktu w [[Przestrzeń (fizyka)|przestrzeni]] i [[czas]]ie. Realną interpretacją punktu w przestrzeni i czasie jest, tak jak w klasycznej [[Teoria ośrodków ciągłych|teorii ośrodków ciągłych]], pewna skończona objętość przestrzenna i skończony przedział czasu, których kształt i wielkość zależy od przyjętej skali opisu. W ujęciu makrofizycznym chmurę charakteryzuje, poza ogólnofizycznymi wielkościami, takimi jak [[temperatura]], [[ciśnienie]], [[prędkość]] ruchu itp., wielkość zwana [[Wodność|wodnością]], określająca masę ciekłej wody zawartej w jednostce [[Objętość|objętości]] powietrza. Pojęcie wodności można też odnosić tylko do określonej frakcji wody chmurowej lub opadowej. Przez wodę chmurową rozumiemy tę część zawartej w chmurze wody, dla której można zaniedbać jej ruch względem powietrza i traktować jako swego rodzaju składnik [[gaz]]owy, w odróżnieniu od wody opadowej, która może się względem powietrza przemieszczać pod działaniem grawitacji. W odniesieniu do chmur lodowych lub mieszanych można by mówić o lodności, ale termin ten termin nie jest przyjęty w polskim języku przyjętypolskim. Poza szeroko rozumianymi fizycznymi własnościami chmury, makrofizyka chmur zajmuje się również morfologiczną strukturą różnych typów chmur oraz mechanizmami ich powstawania i ewolucji. Fizyka układów chmurowych zajmuje się zespołami indywidualnych chmur, tworzącymi się pod wpływem procesów meteorologicznych niezależnych od chmur lub jako wynik ich samoorganizacji. Zajmuje się takimi zjawiskami, jak widoczne na obrazach satelitarnych struktury falowe, pola komórek konwekcyjnych, ścieżki i grzędy chmur konwekcyjnych, mezoskalowe kompleksy konwekcyjne, układy chmur frontowych itp. Jest to więc dziedzina na pograniczu fizyki chmur i [[Mezometeorologia|mezometeorologii]] lub ogólnie meteorologii dynamicznej. Obrazowo mówiąc, mikrofizyka chmur jest fizyką chmury widzianej przez [[mikroskop]], makrofizyka – fizyką chmury oglądanej „nieuzbrojonym [[Oko|okiem]]” z powierzchni Ziemi lub pokładu [[samolot]]u, zaś fizyka układów chmurowych – fizyką chmur widzianych ze sztucznego satelity [[Ziemia|Ziemi]] lub na ekranie [[radar]]u.

* ze względu na wysokość występowania – wg pięter – na:

** chmury pierzastekłębiaste,

** chmury kłębiaste.pierzaste;

** chmury rozbudowane w pionie (np. [[cumulus]], [[cumulonimbus]]).;

** chmury frontowe (np. [[altostratus]]).

Pierwsza klasyfikacja chmur opublikowana została przez [[Luke Howard|Luke’a Howarda]] w 1803. Znanych jest wiele rozmaitych odmian podstawowych rodzajów chmur. Odmiany te zostały skatalogowane w dziele „Międzynarodowy atlas chmur” opublikowanym przez Światową Organizację Meteorologiczną. Atlas został zaktualizowany i opracowany w wersji multimedialnej w 2017 r.<ref name="WMO-classification">{{cytuj stronę|url=https://cloudatlas.wmo.int/cloud-classification-summary.html|tytuł=Cloud classification summary (Section 2.1.4)|praca=International Cloud Atlas|opublikowany=[[Światowa Organizacja Meteorologiczna]]|język=en|data dostępu=2018-02-25}}</ref>.<ref name="Matuszko, Soroka">Dorota Matuszko, Jakub Soroka: ''Nowa klasyfikacja chmur''. „Przegląd Geofizyczny” R. 62: 2017, s. 83–99. [http://ptgeof.imgw.pl/zalaczniki/download.php?plik=PG%201-2%202017%2005%20Soroka.pdf], [dostęp 2018-02-25]</ref>

W języku polskim, m.in. w podręcznikach, używane są odpowiedniki polskie nazw łacińskich{{u|uwaga3}}. Ponadto stosuje zapożyczenia łacińskie, pisane od małej litery (np.: cirrocumulus, cirrocumulusy)<ref>''cirrocumulus''. W: Słownik Języka Polskiego PWN. [https://sjp.pwn.pl/so/cirrocumulus;4421261.html cirrocumulus], PWN[dostęp 2021-06-29].</ref>.

W [[Układ Słoneczny|Układzie Słonecznym]] każda [[planeta]], która posiadautrzymuje dostatecznie gęstą atmosferę, posiada specyficzne chmury.

<ref name="uwaga3"> Istnieją dwie wersje tłumaczeń polskich. (Składnia polskich odpowiedników nie zawsze odpowiada kolejności wyrazów podstawowych nazwy łacińskiej.) Te chmury, które mają nazwy dwuczłonowe, są zapisywane bądź jako
* dwa przymiotniki bez łącznika (np.: ''pierzaste kłębiaste''), wtedy drugi jest określeniem pierwszego, bądź z łącznikiem (np.: pierzasto-kłębiaste), który jednak sugeruje nieistniejącą równorzędność obu członów.</ref>