Fantastyka: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m Wycofano edycje użytkownika 5.173.24.135 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Salicyna.
Znacznik: Wycofanie zmian
Podział fantastyki
Linia 8:
 
== Podstawowe sposoby interpretacji terminu „fantastyka” ==
„Fantastykoznawstwo” jako jedna z najmłodszych gałęzi współczesnej teorii literatury nie stworzyło dotychczas ogólnie zaakceptowanej i satysfakcjonującej większość badaczy metodologii badań i terminologii, które pozwoliłyby w sposób jasny i wiarygodny określić istotę i granice fantastycznych światów przedstawionych. Można wyłonić trzy podstawowe sposoby interpretacji terminu „fantastyka”. Najbardziej rozpowszechnione jest uznanie fantastyki za specyficzny typ twórczości, kreujący odmienny od realnego świat przedstawiony (np. [[Umberto Eco|U. Eco]], A. Niewiadowski, A. Smuszkiewicz, J. Brandis, T. Czernyszowa i inni).<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Tekstowe światy fantastyki |data = 2017 |isbn = 978-83-7657-261-1 |s = 11}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Umberto Eco |tytuł = Nauka i fantastyka |data = }}</ref>
 
Fantastyka może też być pojmowana jako ponadrodzajowy, ponadgatunkowy i ponadczasowy wyznacznik dzieła literackiego. Większość badaczy genealogii literatury fantastycznej uznaje za najstarszą odmianę fantastyki [[mit pierwobytny]] i baśń ludową, podkreślając jedność wszystkich fantastycznych światów przedstawionych niezależnie od rodzaju występujących w nich elementów fantastycznych (np. [[Stanisław Lem|S. Lem]], R. Handke, K. Amis, J. Kagarlickij itd.).<ref>{{Cytuj |autor = Stanisław Lem |tytuł = Fantastyka i futurologia |data = 1973 |wolumin = I |s = 158-165}}</ref> Niekiedy fantastyka rozumiana jest bardzo wąsko, jako cecha charakterystyczna jednego gatunku literackiego. Tego typu poglądy prezentuje w pracy ''Od baśni do „science fiction”'' Roger Callois.<ref>{{Cytuj |autor = R. Caillois |tytuł = Od baśni do „science fiction” |data = 1967}}</ref>
 
== Podział fantastyki ==
Linia 19:
* '''[[horror]]''' (cechą spajającą jest obecność istoty, zdarzenia lub jakiejkolwiek innej formy zagrożenia życia bohatera, innych postaci, lub nawet całej ludzkości, przy czym zagrożenie to, z punktu widzenia rzeczywistości, musi być nierealne).
 
MożnaWśród tych głównych nurtów można jednak wyróżnić też inne podgatunki, takie jak [[High fantasy]], [[Low fantasy]], [[Hard science fiction]], [[Soft science fiction]], [[historia alternatywna]], a także nurty przenikające granice między fantastyką naukową i fantasy, jak [[urban fantasy]], [[Steampunk]], [[Dieselpunk]], [[space opera]], czy też [[realizm magiczny]]. BardzoGatunkami częstopowstałymi wyróżnianepoprzez jestpołączenie horroru i innych nurtów fantastyki są np. [[gothic fiction]], [[horror lovecraftowski]] czy [[weird fiction]], jakogatunku dziełaliterackiego na pograniczu fantastyki naukowej, fantasy, horroru oraz [[Realizm magiczny|realizmu magicznego]]. [[Stanisław Lem]] uznawał jednak, że istotą tego nurtu jest przełamanie ustalonego porządku poprzez wtargnięcie elementów, które do tego porządku nie przystają<ref>{{Cytuj |tytuł = Jak definiować fantastykę? |czasopismo = CarpeNoctem.pl |data = 2011-08-02 |data dostępu = 2018-05-03 |url = http://carpenoctem.pl/teksty/jak-definiowac-fantastyke/http://carpenoctem.pl/teksty/jak-definiowac-fantastyke/ |język = pl}}</ref>.
 
Należy pamiętać, że każdy z wymienionych nurtów ma swoje liczne podgatunki, dzięki czemu możemy wyróżnić między innymi [[low fantasy]], [[urban fantasy]], czy [[Space opera|space operę]]. Obecnie wszystkie nurty wzajemnie się przenikają.
 
== Fantastyka w Polsce ==
Linia 29 ⟶ 27:
 
== Czytelnicy fantastyki ==
{{Dopracować|aktualizacja=2021-06}}
Badania amerykańskiego magazynu „Analog” wykazały, że przeciętny czytelnik fantastyki ma wykształcenie ponadpodstawowe, z czego 45% ukończyło gimnazjum, a blisko 15% ma wykształcenie wyższe. Wśród tych osób 17% to inżynierowie, 9,5% nauczyciele, a elektronicy 10%<ref>{{Cytuj |autor = Adam Hollanek |tytuł = A jednak romantyzm |czasopismo = Fantastyka |data = |issn = 35849 |numer = 2(65)/1988 |s = 56}}</ref>. Badanie czytelnictwa fantastyki w Polsce z 2012 wykazało, że większość czytelników stanowią mężczyźni, a najbardziej popularna grupa wiekowa to 20-24 lata<ref>{{Cytuj |autor = Dorota Guttfeld, Daria Jankowiak, Stanisław Krawczyk |tytuł = Fantastyczni 2012. Badanie czytelnictwa fantastyki |data = 2012 |miejsce = Gdańsk |s = 10-11 |url = https://www.academia.edu/6678200/Fantastyczni_2012._Badanie_czytelnictwa_fantastyki}}</ref>.