Fantastyka: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
Nie podano opisu zmian
Linia 8:
 
== Podstawowe sposoby interpretacji terminu „fantastyka” ==
„Fantastykoznawstwo” jako jedna z najmłodszych gałęzi współczesnej teorii literatury nie stworzyło dotychczas ogólnie zaakceptowanej i satysfakcjonującej większość badaczy metodologii badań i terminologii, które pozwoliłyby w sposób jasny i wiarygodny określić istotę i granice fantastycznych światów przedstawionych. Można wyłonić trzy podstawowe sposoby interpretacji terminu „fantastyka”. Najbardziej rozpowszechnione jest uznanie fantastyki za specyficzny typ twórczości, kreujący odmienny od realnego świat przedstawiony (np. [[Umberto Eco]], [[Andrzej Niewiadowski]], [[Antoni Smuszkiewicz]], [[Tatiana Czernyszowa]] i inni).<ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Tekstowe światy fantastyki |data = 2017 |isbn = 978-83-7657-261-1 |s = 11}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Umberto Eco |tytuł = Nauka i fantastyka |data = }}</ref>.
 
Fantastyka może też być pojmowana jako ponadrodzajowy, ponadgatunkowy i ponadczasowy wyznacznik dzieła literackiego. Większość badaczy genealogii literatury fantastycznej uznaje za najstarszą odmianę fantastyki [[mit pierwobytny]] i baśń ludową, podkreślając jedność wszystkich fantastycznych światów przedstawionych niezależnie od rodzaju występujących w nich elementów fantastycznych (np. [[Stanisław Lem]], [[Ryszard Handke (pisarz)|Ryszard Handke]], [[Kingsley Amis]] itd.).<ref>{{Cytuj |autor = Stanisław Lem |tytuł = Fantastyka i futurologia |data = 1973 |wolumin = I |s = 158-165}}</ref>. Niekiedy fantastyka rozumiana jest bardzo wąsko, jako cecha charakterystyczna jednego gatunku literackiego. Tego typu poglądy prezentuje w pracy ''Od baśni do „science fiction”'' Roger Callois.<ref>{{Cytuj |autor = R. Caillois |tytuł = Od baśni do „science fiction” |data = 1967}}</ref>.
 
== Podział fantastyki ==
Linia 22:
 
== Fantastyka w Polsce ==
Rozwój fantastyki w Polsce był stosunkowo nierównomierny. Gdy za granicą fantasy cieszyło się już dużą popularnością, w Polsce praktycznie nie istniało aż do lat 80. XX wieku.<ref>{{Cytuj |autor = Jarosław Grzędowicz |tytuł = Azyl |data = 2017 |wydanie = I |wydawca = Fabryka Słów}}</ref>. Polskie utwory science-fiction zostały rozpropagowane między innymi dzięki sukcesowi [[Stanisław Lem|Stanisława Lema]], pisarza literatury science-fiction, w latach 50. XX wieku. Drugim istotnym twórcą okazał się [[Janusz A. Zajdel]], uznawany za ojca polskiej [[Fantastyka socjologiczna|fantastyki socjologicznej]].
 
W 1982 roku powstał miesięcznik [[Nowa Fantastyka|''Fantastyka'']], którego celem było propagowanie literatury z tego gatunku. Czasopismo istnieje do dziś, od 1990 roku pod zmienioną nazwą ''Nowa Fantastyka''. To na jego łamach pojawiło się jedno z dwóch pierwszych polskich opowiadań fantasy pod tytułem ''Mag'', autorstwa [[Jacek Piekara|Jacka Piekary]]. W 1986 roku na łamach magazynu ukazało się również opowiadanie [[Wiedźmin (opowiadanie)|''Wiedźmin'']] Andrzeja Sapkowskiego.
Linia 31:
 
== Przykłady klasycznych dzieł fantasy i fantastyczno-naukowych ==
 
* ''[[Frankenstein]]''
 
* ''[[Alicja w Krainie Czarów]]''
 
* ''[[Wojna światów (powieść)|Wojna światów]]''
 
* opowieści o [[Conan z Cymerii|Conanie z Cymerii]]
 
* ''[[Hobbit, czyli tam i z powrotem]]''
* ''[[Władca Pierścieni]]''
* ''[[Diuna (powieść)|Diuna]]''
 
* ''[[Ziemiomorze]]''
* ''[[2001: Odyseja kosmiczna (film)|2001: Odyseja kosmiczna]]''
 
* [[Gwiezdne wojny#Oryginalna trylogia|''Gwiezdne wojny'' (oryginalna trylogia)]]
 
* ''[[Obcy – ósmy pasażer Nostromo]]''
== Zobacz też ==