Rewolucja kulturalna: Różnice pomiędzy wersjami

Zakończona klęską głodu kampania [[Wielki skok naprzód|wielkiego skoku]] z lat 1958–1962 doprowadziła do odsunięcia Mao na boczny tor. Władza przeszła w ręce pragmatycznych, umiarkowanych polityków, skupionych wokół Przewodniczącego ChRL [[Liu Shaoqi]], do których zaliczali się m.in. [[Deng Xiaoping]] i [[Chen Yun]]. Zapoczątkowali oni okres tzw. „regulacji gospodarki”, wyprowadzając kraj z będącej wynikiem wielkiego skoku ruiny gospodarczej. Zakończona sukcesem poskokowa polityka ekonomiczna doprowadziła do szybkiego rozwoju rolnictwa i przemysłu lekkiego<ref name=OPRES>{{cytuj książkę | tytuł = Encyklopedia Historyczna Świata. Tom X | wydawca = Wydawnictwo Opres| |miejsce = Kraków | rok = 2002 | strony = | isbn = 83-85909-72-9}}</ref>, wzrosły eksport i podaż na rynku wewnętrznym<ref name=Kajdan />. W planowanej na lata 1966–1970 trzeciej pięciolatce zakładano dalszy rozwój rolnictwa oraz rozbudowę przemysłu ciężkiego<ref name=OPRES />. Już na X Plenum Partii we wrześniu 1962 roku Mao uznał politykę gospodarczą Liu Shaoqi jako drogę do przywrócenia kapitalizmu<ref name=Polit>{{cytuj książkę |nazwisko = Polit| |imię = Jakub| |tytuł = Chiny | wydawca = Wydawnictwo Trio| |miejsce = Warszawa| |rok = 2004| |strony = | isbn = 83-88542-68-0}}</ref>.

Mao obawiał się całkowitego odsunięcia go od władzy i zaczął planować swój powrót na szczyt, połączony z rozprawą z politycznymi przeciwnikami<ref name=Kajdan>{{cytuj książkę |nazwisko = Kajdański| |imię = Edward| |tytuł = Chiny. Leksykon | wydawca = Książka i Wiedza| |miejsce = Warszawa | rok = 2005 | strony = | isbn = 83-05-13407-5}}</ref>. Instytucją, w której nadal miał poparcie, była dowodzona przez [[Lin Biao]] armia<ref name=Polit />. Lin dbał o indoktrynację maoistowską w armii. Zniesione zostały wprowadzone uprzednio przez [[Peng Dehuai]]a wszelkie wzorowane na radzieckich rozwiązania, łącznie z rangami i mundurami, a żołnierzom zaszczepiano rewolucyjny zapał<ref name=Polit />.

Według oficjalnej wersji po porażce na II Plenum w Lushanie Lin Biao postanowił dokonać w porozumieniu ze swoim synem, marszałkiem lotnictwa [[Lin Liguo]] zamachu stanu, określanego jako „Projekt 571”<ref name=Mysak>{{cytuj książkę |nazwisko = Mysak| |imię = Ludwik| |tytuł = Chiński proces stulecia| |wydawca = Wydawnictwo Alfa| |miejsce = Warszawa | rok = 1990 | strony = | isbn = 83-7001-362-7}}</ref>. W porozumieniu z grupą wojskowych mieli przygotować zamach na Mao, chcąc wysadzić pociąg którym wracał on z [[Changsha]] do Pekinu<ref name=Mysak />. Następnie Lin Biao miałby powołać nowy Komitet Centralny w [[Kanton (Chiny)|Kantonie]]<ref name=Mysak />. Mao miał jednak niespodziewanie wyjechać wcześniej, wobec czego plany spiskowców spełzły na niczym<ref name=Mysak />. O planowanym zamachu miał się dowiedzieć Zhou Enlai, wobec czego Lin podjął decyzję o ucieczce do ZSRR<ref name=Mysak />.

Po umocnieniu swojej pozycji Jiang Qing rozpoczęła ''Kampanię przeciwko Lin Biao i Konfucjuszowi'' (批林批孔运动, ''pī Lín pī Kǒng yùndòng''), która faktycznie wymierzona była w Zhou Enlaia<ref name=Polit />. Główne uderzenie przeprowadzono na wiosnę 1974 roku, kiedy to zaatakowano „rewizjonizm w gospodarce”, muzykę klasyczną oraz „klasowe niesprawiedliwości w kształceniu”, które uważano za elementy kojarzące się zez Zhou. Atakom poddano także film ''Chung-Kuo'' [[Michelangelo Antonioni]]ego, który na zaproszenie premiera odwiedził Chiny. Kampania nie przyniosła jednak spodziewanych rezultatów, gdyż większość społeczeństwa nie poparła jej<ref name=Polit />. Sam Zhou, poważnie chory, został w czerwcu 1974 roku hospitalizowany, a w jego zastępstwie faktycznie ster rządów przejął Deng Xiaoping.

W styczniu 1975 roku Zhou Enlai, dotychczas zapewniający sobie wysoką pozycję, której nie utracił pod koniec lat 60. dzięki zręcznemu lawirowaniu pomiędzy poszczególnymi frakcjami, pochwalając Rewolucję kulturalną i kampanię antykonfucjańską, przedstawił znaną jeszcze przed rewolucją koncepcję głoszącą, że Chiny powinny dążyć do pełnej modernizacji, w czterech głównych sektorach stąd hasło<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Kissinger | imię = Henry | autor link = Henry Kissinger | tytuł = O Chinach | wydawca = [[Wydawnictwo Czarne]] | miejsce = Wołowiec | rok = 2014 | isbn = 978-83-7536-552-8}}</ref> ''[[cztery modernizacje|czterech modernizacji]]''. Zawarte w nich wezwanie do reform ekonomicznych całkowicie wykluczało się ideologicznie z programem lansowanym przez Mao podczas wielkiego skoku i rewolucji kulturalnej<ref name=Polit />. Grupa Jiang Qing ostro skrytykowała program Zhou nazywając go „trującym chwastem”. 16 grudnia 1975 roku bandę czworga poważnie osłabiła śmierć [[Kang Sheng]]a, głównego animatora czystek<ref name=Polit />.