Zamachy w Norwegii (2011): Różnice pomiędzy wersjami

Pierwszy atak miał miejsce o godz. 15:20<ref name="vgno-kongen" /> kiedy doszło do wybuchu bomby w centrum [[Oslo]] przy [[Regjeringskvartalet]] przed biurem premiera [[Jens Stoltenberg|Jensa Stoltenberga]] oraz innymi budynkami rządowymi<ref>{{cytuj stronę | url =http://www.guardian.co.uk/world/2011/jul/23/norway-attacks-oslo-bombing-youth-camp | tytuł =Norway attacks suggest political motive | autor =| opublikowany =guardian.co.uk | data = | język =en | data dostępu = 2011-07-24}}</ref> -– eksplozja zabiła 8 osób i raniła co najmniej 209 innych, w tym 12 ciężko.

Norweska policja aresztowała 32-letniego norweskiego prawicowego ekstremistę [[Anders Breivik|Andersa Behringa Breivika]] – sprawcę strzelaniny na Utøya<ref>{{cytuj stronę | url =http://www.vg.no/nyheter/innenriks/oslobomben/artikkel.php?artid=10080602 | tytuł =Storberget: – Den pågrepne er norsk | autor =| opublikowany =vg.no | data = | język =no | data dostępu = 2011-07-24}}</ref>, który następnie został oskarżony o obydwa ataki<ref>{{cytuj stronę | url =http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-14259356 | tytuł =Norway police say 85 killed in island youth camp attack | autor =| opublikowany =bbc.co.uk | data = | język =en | data dostępu = 2011-07-11}}</ref> i dokonując ataków kierował się pobudkami ideologicznymi -– był sympatykiem [[skrajna prawica|skrajnej prawicy]] i należał do [[Partia Postępu (Norwegia)|Partii Postępu]]; 24 sierpnia 2012 roku został skazany na 21 lat pozbawienia wolności, co jest najwyższym wymiarem kary w Norwegii<ref>[http://wiadomosci.onet.pl/raporty/zamachy-w-norwegii/breivik-nalezal-do-skrajnie-prawicowej-partii,1,4801484,wiadomosc.html Breivik należał do skrajnie prawicowej partii – Onet Wiadomości<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->].</ref>.

Breivik zaczął planować zamachy już w 2002 roku, w wieku 23 lat, a realne przygotowania do ataków rozpoczął w 2009 roku<ref>https://archive.org/details/2083_A_European_Declaration_of_Independence</ref>. W 2010 próbował zakupić [[Karabin szturmowyautomatyczny|broń szturmową]] w czeskiej [[Praga|Pradze]], ale próba jej nabycia nie powiodła się przyszłemu sprawcy. Kiedy Breivik wrócił do Norwegii zakupił użyty później w masakrze [[Ruger Mini-14|karabin Ruger Mini-14]] i [[pistolet Glock]]. We wniosku na potrzeby zakupu karabinu sprawca napisał, że jest mu on potrzebny do polowania. Breivik często ćwiczył także [[strzelanie do celu]].

W 2009 Breivik założył jednoosobowe gospodarstwo ''Breivik Geofarm'' w celu uprawy warzyw, melonów, korzeni i bulw. W praktyce sprawca założył je w celu pozyskania substancji potrzebnych do produkcji materiałów wybuchowych<ref>http://w2.brreg.no/enhet/sok/detalj.jsp?orgnr=994089269</ref>. Część materiałów i substancji zakupił w Polsce<ref>http://www.channel4.com/news/norway-gunman-to-appear-in-court</ref>. Materiałem użytym w pierwszym z ataków z 2011 był [[azotan amonu]] ([[ANFO]]) -– ten sam materiał został użyty w [[Zamach w Oklahoma City|zamachu w Oklahoma City]] w 1995 roku<ref>http://articles.cnn.com/2011-07-28/world/norway.attacks_1_oslo-police-bomb-blast-police-headquarters</ref>. Breivik zamierzał skonstruować więcej bomb, ale ostatecznie zrezygnował. Bomba, która została zdetonowana w Oslo, była ukryta w ciężarówce.

W dniu 22 lipca 2011 o godz. 15:25:22 doszło do wybuchu bomby umieszczonej w ciężarówce typu [[Volkswagen Crafter]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://m.nrk.no/m/artikkel.jsp?art_id=17724894|tytuł=Breivik forberedte terror i ni år|autor=NTB|opublikowany=nrk.no|data=2011-07-24|język=no|data dostępu=2011-07-24|archiwum=https://web.archive.org/web/20120326001355/http://m.nrk.no/m/artikkel.jsp?art_id=17724894|zarchiwizowano=2012-03-26}}</ref> przed budynkiem rządowym w centrum Oslo. Wybuch spowodował wybicie większości okien w 17-piętrowym budynku biurowym, w dzielnicy rządowej, a także w okolicznych budynkach. Po wybuchu okolica rządowa była pokryta szkłem i odłamkami. W budynku tym swoją siedzibę miał premier Norwegii [[Jens Stoltenberg]]. Eksplozja spowodowała śmierć siedmiu osób (ósma osoba zmarła później), natomiast 209 odniosło obrażenia. Przed zamachem w okolicach widziano sprawcę ubranego w policyjny uniform, który trzymał w ręku pistolet, zanim odjechał samochodem osobowym z miejsca gdzie chwilę później nastąpił wybuch<ref>http://www.nrk.no/nyheter/distrikt/ostlandssendingen/1.8279656</ref>.

Breivik po zamachu w Oslo dojechał w okolice jeziora [[Tyrifjorden]], a następnie popłynął promem [[MS Thorbjørn]] na wyspę Utøya, przedstawiając się załodze jako ''Martin Nilsen'', rzekomo policjant z Oslo<ref>http://www.aftenposten.no/nyheter/iriks/Breivik---Mislyktes-med-bomben-mot-hyblokken-6700588.html</ref>; w tej chwili na wyspie przebywało około 700 osób, w tym 600 nastolatków zgromadzonych na zjeździe młodzieżówki [[Partia Pracy (Norwegia)|Partii Pracy]]<ref>https://web.archive.org/web/20110811134247/http://news.sky.com/home/article/16035628</ref>. Po dotarciu Breivika na wyspę, o godz. 17:22 podeszli do niego nadzorująca obóz kobieta oraz ochroniarz, którzy od razu zaczęli mieć odnośnie niego podejrzenia -– wówczas Breivik wyjął broń i zastrzelił ich obuoboje, a następnie poszedł w głąb wyspy, gdzie przebywały tłumy nastolatków, krzyknął, żeby ci do niego podeszli, po czym wyjął karabin i zaczął strzelać w tłum młodzieży, zabijając i raniąc wiele osób. Breivik następnie zaczął chodzić po całej wyspie i strzelać do osób, które przeżyły pierwszą strzelaninę, strzelał też w wodę na jeziorze, gdyż niektóre osoby ratowały się próbując dopłynąć na brzeg lądu -– strzelanina trwała ponad godzinę zanim na wyspę przybyła policja<ref>https://www.npr.org/2011/07/23/138634243/norway-rescuers-search-waters-after-island-attack</ref>. Breivika zatrzymano; nie stawiał żadnego oporu<ref name="gazeta_poltorej" />. W czasie strzelaniny Breivik zabił 69 osób oraz zranił 110, z czego 55 ciężko<ref name="gazeta_poltorej">{{cytuj stronę |url= http://wiadomosci.gazeta.pl/Wiadomosci/1,80277,9997214,Policja__Zabojca_na_wyspie_Utoya_strzelal_przez_poltorej.html |tytuł=Policja: Zabójca na wyspie Utoya strzelał przez półtorej godziny |autor=jagor, pAP |data=2011-07-23 |opublikowany=Gazeta.pl |data dostępu=2011-07-23 |archiwum= https://web.archive.org/web/20160312124806/http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114873,9997214,Policja__Zabojca_na_wyspie_Utoya_strzelal_przez_poltorej.html |zarchiwizowano=2016-03-12}}</ref><ref>[http://www.sjtrem.com/content/20/1/3 SJTREM | Full text | Oslo government district bombing and Utoya island shooting July 22, 2011: The immediate prehospital emergency medical service response<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->].</ref><ref>{{Cytuj stronę | url = http://helsedirektoratet.no/publikasjoner/lering-for-bedre-beredskap-/Sider/default.aspx | tytuł = Læring for bedre beredskap; Helseinnsatsen etter terrorhendelsene 22. juli 2011 | data = 2012-03-09 | opublikowany = Helsedirektoratet | język = no | data dostępu = 2018-12-15 | archiwum = https://web.archive.org/web/20141102083018/http://helsedirektoratet.no/publikasjoner/lering-for-bedre-beredskap-/Sider/default.aspx | zarchiwizowano = 2014-11-02 }}</ref>. Wydarzenia na wyspie Utøya zostały opisane w książce [[Adrian Pracoń|Adriana Praconia]], Polaka, który był na wyspie i ocalał z masakry, ale został postrzelony przez sprawcę, pt. „Masakra na wyspie Utøya – jedyna relacja”, wydanej przez wydawnictwo [[Wydawnictwo Pascal|Pascal]] w 2013 roku<ref>[https://web.archive.org/web/20140605051758/http://ksiegarnia.pascal.pl/ksiazka.php?id=2314__Masakra_na_wyspie_Utoya&search_conditions=aW5kPXN6dWthaiZwcm9kdWN0X2tleXdvcmQ9bWFzYWtyYSZwcm9kdWN0X3Nlcmllc19pZD0w Informacja o książce „Masakra na wyspie Utøya – jedyna relacja” na stronie wydawncitwa Pascal].</ref>.

Sprawcą zamachów był 32-letni skrajnie prawicowy ekstremista [[Anders Breivik|Anders Behring Breivik]]<ref>https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-14265094</ref>.

Breivik miał islamofobiczne poglądy, a przed atakiem rozesłał drogą e-mailową na 1003 adresy kompendium zatytułowane ''2083: Europejska Deklaracja Niepodległości'', którego jest autorem -– stwierdził w nim m.in., że muzułmanie powinni być deportowani z Europy i że jego ataki były konieczne do odparcia mającej jego zdaniem miejsce islamskiej inwazji na Europę. Uważa on też [[islam]] i tzw. [[marksizm kulturowy]] za głównych wrogów Zachodu. Tekst jest w rzeczywistości zbitką tekstów i cytatów wielu autorów, takich jak [[Theodore Kaczynski|Unabomber]] czy [[Robert Spencer]]<ref>https://www.washingtonpost.com/r/2010-2019/WashingtonPost/2011/07/24/National-Politics/Graphics/2083+-+A+European+Declaration+of+Independence.pdf</ref>. Breivik przyznał, że tworząc manifest po prostu kopiował i wklejał cytaty. Przed atakiem przesłał na serwis YouTube film, w którym wyraził podziw wobec przywódców, którzy walczyli z islamem. Breivik powiedział później, że głównym motywem ataków było rozreklamowanie treści tego manifestu<ref>https://web.archive.org/web/20120107032431/https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5j0D-1Q4Rg2RzAcXi1tCYJgK3PNuw?docId=CNG.d605a2923da5a34248120fc4eb7dc2c7.691</ref>.