Burza magnetyczna roku 1859: Różnice pomiędzy wersjami

[[Plik:Carrington Richard sunspots 1859.jpg|thumb|307x307px300px|Plamy słoneczne 1 września 1859 według szkicu [[Richard Christopher Carrington|Richarda Carringtona]]]]

Między 28 sierpnia a 2 września [[1859]] obserwowano liczne [[plama słoneczna|plamy]] na [[Słońce|Słońcu]]. Tuż po jedenastej 1 września angielski astronom amator [[Richard Christopher Carrington]] zaobserwował [[rozbłysk słoneczny|rozbłysk]]<ref name="Odenwald">{{Cytuj pismo |nazwisko = Odenwald |imię = Sten F. |nazwisko2 = Green |imię2 = James L. |tytuł = Bracing the Satellite Infrastructure for a Solar Superstorm |url = http://www.sciam.com/article.cfm?id=bracing-for-a-solar-superstorm |czasopismo = Scientific American |wolumin = |wydanie = |strony = |data = August 2008 |issn = |język = en |data dostępu = 1 września 2009}}</ref>, który, jak wiadomo z badań współczesnych, utworzył wówczas [[koronalny wyrzut masy]] (CME). Obłok dotarł do [[Ziemia|Ziemi]] po 18 godzinach, gdy zazwyczaj czas ten wynosi 3–4 dni<ref>{{Cytuj pismo |nazwisko = Odenwald |imię = Sten F. |nazwisko2 = Green |imię2 = James L. |tytuł = Bracing the Satellite Infrastructure for a Solar Superstorm. |url = http://www.sciam.com/slideshow.cfm?id=bracing-for-a-solar-superstorm&thumbs=horizontal&photo_id=70B030E1-F2BB-B582-B5EC43C9721FE03B |czasopismo = Scientific American |wolumin = |wydanie = |strony = |data = 28 lipca 2008 |issn = |język = en |data dostępu = 1 września 2009}}</ref>.

Ta burza słoneczna była przyczyną jednej z najbardziej intensywnych [[burza magnetyczna|burz magnetycznych]] na Ziemi w dotychczasowej historii, a rozpoczęła się 2 września. Zaburzenia ziemskiego magnetyzmu spowodowały awarie sieci [[telegraf]]icznych w całej [[Europa|Europie]] i [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]]<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.space.com/scienceastronomy/mystery_monday_031027.html |tytuł = The Great Storm: Solar Tempest of 1859 Revealed |nazwisko = Britt |imię = Robert Roy |data = 2003-10-27 |praca = Space.com |język = en |archiwum = https://web.archive.org/web/20080922002410/http://www.space.com/scienceastronomy/mystery_monday_031027.html |zarchiwizowano = 2008-09-22 |data dostępu = 2014-07-29}}</ref>, a nawet okazjonalne zapalanie się od iskier [[Papier|papieru]] w telegrafach. Mimo odłączenia [[bateria ogniw|baterii]], indukowany [[prąd elektryczny|prąd]] był na tyle silny, iż pozwalał na przesyłanie wiadomości telegraficznych<ref name="nasa">{{cytuj stronę |url = http://science.nasa.gov/headlines/y2008/06may_carringtonflare.htm |tytuł = A Super Solar Flare |autor = Trudy E. Bell |autor2 = Dr. Tony Phillips |data = 6 maja 2008 |opublikowany = Science@NASA |język = en |archiwum = https://web.archive.org/web/20100329223702/http://science.nasa.gov/headlines/y2008/06may_carringtonflare.htm |zarchiwizowano = 2010-03-29 |data dostępu = 2009-08-31}}</ref>.

[[Zorza polarna]] widoczna wówczas na całym świecie, została zaobserwowana nawet na [[Karaiby|Karaibach]], a w [[Góry Skaliste|Górach Skalistych]] była tak jasna, że blask obudził kopaczy [[Złoto|złota]], którzy zaczęli przygotowywać śniadanie, myśląc, że to już ranek<ref name="Odenwald" />.

Promieniowanie docierające do atmosfery ziemskiej podczas burz słonecznych powoduje [[wiązanie azotu cząsteczkowego|wiązanie azotu atmosferycznego]] w [[azotany]]. Burza z roku 1859 wytworzyła znaczne ilości [[Azotany|azotanów]]<ref>{{Cytuj pismo |nazwisko = Odenwald |imię = Sten F. |nazwisko2 = Green |imię2 = James L. |tytuł = Zanim nadejdzie słoneczna superburza |czasopismo = Świat Nauki |wydawca = Prószyński Media |wydanie = 9 |strony = 26–33 |język = pl |data = wrzesień 2008}}</ref>. Jedną z metod badania stężenia tego związku w atmosferze w przeszłości jest analiza zawartości związków azotu w [[rdzeń lodowy|rdzeniach]] lodowców. Badania takie dostarczają dowodów, iż podobnie intensywne zdarzenia, jak odnotowane w 1859 roku, występują średnio raz na 500 lat<ref name="Odenwald" />.

W raporcie National Research Council of the [[National Academy of Sciences]] (Amerykańska Akademia Nauk) naukowcy ostrzegają, iż burza podobna do burzy z 1859 roku dzisiaj mogłaby spowodować globalną katastrofę. Szybkie zmiany pola magnetycznego na dużym obszarze podczas burzy magnetycznej powodują indukowanie się siły elektromotorycznej w przewodnikach, która może spowodować zniszczenie [[transformator]]a wysokiego napięcia, co zdarzyło się w 1989 roku. Według [[NASA]] nieco większa burza, taka jak w [[1921]] roku, zniszczyłaby w samych [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] ok. 350 transformatorów i lokalnych [[stacja elektroenergetyczna|stacji elektroenergetycznych]], dostarczających energii dla 130 milionów osób<ref>{{Cytuj stronę |url = http://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2009/21jan_severespaceweather/ |tytuł = Severe Space Weather-Social and Economic Impacts |nazwisko = Phillips |imię = Tony |data = 2009-01-21 |praca = NASA Science |opublikowany = NASA |język = en |data dostępu = 2014-07-29}}</ref>. Burza wielkości tej, która wystąpiła w 1859 roku mogłaby zniszczyć cały system energetyczny krajów uprzemysłowionych. Spalone transformatory nie mogą być naprawione, trzeba je wymienić na nowe, a czas produkcji jednego wynosi ok. 12 miesięcy, pod warunkiem, że fabryka ma zapewnione dostawy surowca i energii, na co w takich warunkach trudno liczyć. Zapasów transformatorów prawie nie ma. [[Sieć energetyczna|Sieci energetyczne]] w Europie są ze sobą mocno powiązane, co grozi reakcją łańcuchową – awaria części sieci pociąga za sobą przeciążenie innych fragmentów i kolejne awarie. Ochronę mogą stanowić systemy wczesnego ostrzegania oraz [[kondensator]]y zabezpieczające [[Transformator energetyczny|transformatory energetyczne]]. Obecnie jednak system wczesnego ostrzegania posiada tylko USA i jest on zużyty, a żadna inna ochrona nie jest stosowana<ref>{{cytuj stronę |url = http://books.nap.edu/openbook.php?record_id=12507&page=R1 |tytuł = Severe Space Weather Events--Understanding Societal and Economic Impacts: A Workshop Report (2008) |język = en |data dostępu = 1 września 2009}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = Burza słoneczna uderzy w Ziemię! Co nam grozi? |data = 2019-07-31 |data dostępu = 2019-07-31 |opublikowany = No, ale jak to! |url = https://noalejakto.pl/2019/07/31/burza-sloneczna-2019-zagrozenia-kiedy-gdzie/ |język = pl-PL}}</ref>.